کاری که هم روزی زیاد می کند هم دعا را مستجاب!

بروز مشکلات در زندگى انسان همیشه به دلیل گناه و معصیت نیست، بلکه گاهى خداوند مومنان و دوستان خود را در شدیدترین آزمایش ها قرار می دهد تا ضمن آزمایش به آنها پاداش دهد.

از نشانه هاى رحمت و لطف وسیع الهى، نعمت توبه و پذیرش توبه از سوى خداوند است، توبه به معنى ترك گناه، بازگشت به سوى خدا و عذرخواهى در پیشگاه خداوند است.
توبه در اسلام داراى شرایطى است؛ 1- ترك گناه، 2- پشیمانى از گناه، 3- تصمیم بر انجام ندادن دوباره گناه، 4- تلافى و جبران گناه. (مفردات راغب، ص 76)
توبه همچون بیرون آوردن لباس چركین از بدن و پوشیدن لباس پاك و تمیز است و توبه همچون شستشوى بدن آلوده و عطر زدن است.
قرآن در آغاز سوره هود مى فرماید: و ان استغفروا ربكم ثم توبوا الیه؛ (هود / 3) و از پروردگار خود آمرزش بطلبید، سپس به سوى او باز گردید.

فضیلت توبه

توبه چراغ راه انسان در تاریکی هاست و سرمایه بنده ای است که همه چیزش را بر باد داده است. در فضیلت توبه همین روایت امام باقر (علیه السلام) کافی است که میفرمایند: «خداوند متعال نسبت به توبه بنده اش شادمانتر است از مردی است که در شبی تاریک، در یک بیابان، مَرکب و توشه اش را گم کرده و ناگاه پیدایش کند». (مجلسی، محمد تقی، بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۹۰)
توبه آنقدر اهمیت دارد که خداوند علاوه بر آنکه گناه بنده اش را میپوشاند آن را به حسنه تبدیل می‌کند. خداوند متعال میفرمایند: مگر آن کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و کارهای شایسته کنند خداوند بدیهایشان را یه نیکی مبدل میکند و خداوند آمرزنده و مهربان است. (فرقان/ سوره ۲۵، آیه۷۰)
در همین راستا امام صادق (علیه السلام) میفرمایند: «خداوند به حضرت داوود (علیه السلام) وحی کرد: ای داوود! هرگاه بنده مومن گناهی کند و سپس از آن گناه برگردد و توبه نماید و به هنگام یاد کردن از آن گناه از من شرم کند، او را بیامرزم و آن گناه را از یاد فرشتگان نگهبان اعمال ببرم و آن را به نیکی بدل کنم و از این کار مرا باکی نیست که من مهربانترین مهربانانم» (مجلسی، محمد تقی، بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۸)

ره آورد توبه:

در حكمت 135 آمده است: كسی را كه چهار چیز دادند، از چهار چیز محروم نباشد: با دعا از اجابت كردن، با توبه از پذیرفته شدن، با استغفار از آمرزش گناه، با شكر گزاری از فزونی نعمت ها.
به طور کلی از مجموع سخنان حضرت، مطالب و نكات زیر در رابطه با فضیلت و ره آورد توبه استنتاج می شود:
١ـ محبوبیت نزد خداوند: خداوند با توبه ی بنده ی مومن خود شاد می شود همانطوریكه یكی از شما هنگام یافتن گم شده ی خود شاد می شوید.
٢ـ تبدیل گناه به حسنه: به واسطه توبه نه تنها تاریكی گناه بر طرف می شود بلكه بجایش نور طاعت جایگزین می شود.

٣ـ توبه كننده بهشتی است: هر كس كه بعد از گناه و ستم به خود خدا را یاد كند و طلب آمرزش نماید و اصراری بر ارتكاب گناه نداشته باشد جزای او نزد خدا جز بهشت نیست.
٤ـ توبه سبب طول عمر می شود: همانطوری که گناه باعث كوتاهی عمر می شود، توبه از گناه نیز سبب طولانی شدن عمر می شود.
٥ـ توبه سبب استجابت دعا می شود: اگر توبه ی شخص از عمق وجود و قلب باشد و دیگر گناهی مرتكب نشود خداوند به سبب پاداش او دعا های او را مستجاب می گرداند.
٦ـ توبه با شكستن آن باطل نمی شود: اگر شخص تائب عهد خود را با  خدا شكست و باز گناه كرد توبه سابقش باطل نمی شود بلكه واجب است از گناه تازه اش توبه كند.
٧ـ توبه سبب توسعه ی رزق و روزی می شود: اگر توبه شخص توبه كننده از عمق وجود باشد و اصراری بر گناه نداشته باشد خداوند روزی او را زیاد خواهد كرد.

رابطه ی میان توبه و خیر و برکت از نگاه امیرالمومنین علیه السلام

امام علی (علیه السلام) در موضوع رابطه توبه و ابتلاى الهى می فرماید: «خداوند، بندگانش را هنگام ارتکاب کارهاى ناپسند به کمبود میوه ها، دریغ داشتن برکات، و بستن درهای خیرات دچار می کند، باشد که توبه کارى توبه کند، گناه کاری دل از گناه قطع نماید، پند گیرنده ای پند گیرد و خوددارى کننده ای از گناه خوددارى کند.

خداوند سبحان توبه را سبب فراوانى روزى و رحمت بر خلق قرار داد و فرمود: "از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است. [تا] بر شما از آسمان بارانِ پى در پى فرستد. و شما را به اموال و پسران، یارى کند."[1] پس رحمت خدا بر کسى که؛ توبه را استقبال کند و از گناهانش پوزش خواهد، و پیش از فرا رسیدن مرگ به اعمال شایسته بپردازد».[2]
این حدیث دارای این پیام مهم است که هدف خداوند از سلب رحمت و دریغ نعمت از ساکنان زمین به هنگام فراوان شدن گناه، توجه دادن به آنها و وادار کردن به استغفار و توبه است؛ چرا که استغفار و توبه وسیله جلب رحمت و برکات الهى است، و گرنه در جود و بخشش الهى هیچ بُخل و منعى وجود ندارد، و آنچه در این جهان مانع وصول فیوضات ربّانى می شود عدم قابلیّت بندگان است؛[3] زیرا هر کسى استعداد چیزى را داشته باشد به آن می رسد.[4]
البته، باید به این نکته نیز توجه داشت که بروز مشکلات در زندگى انسان همیشه به دلیل گناه و معصیت نیست، بلکه گاهى خداوند مؤمنان و دوستان خود را در شدیدترین آزمایش ها قرار می دهد تا ضمن آزمایش به آنها پاداش دهد.[5] چنان که در قرآن می خوانیم: «و قطعاً شما را به چیزى از [قبیلِ] ترس و گرسنگى، و کاهشى در اموال و جان ها و محصولات می آزماییم؛ و مژده ده شکیبایان را».[6]

پی نوشت:

[1]. نوح، 10 ـ 12.
[2]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، خ 143، ص 199
 [3].اعراف، 96.
[4]. بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ج 3، ص 184
[5]. ر.ک: «راه های آزمایش انسان از دیدگاه قرآن»، سؤال 4157؛ «غرض از امتحانات الهى»، سؤال 107؛ «امتحان و عذاب الهی و راه های تمییز بین آنها»، سؤال 169.  در سایت اسلام کوئیست
[6]. بقره، 155.