نام های بلند،قشنگ و زرد سینمایی
«من سالوادور نیستم.» این تازه ترین فیلمی است که طبق برنامه از فردا به چرخه اکران اضافه می شود. محور این گزارش نقد فیلم نیست و نام طولانی آن را مد نظر دارد. در سینمای ایران زیاد سراغ داریم فیلم هایی که نام شان چند سیلابی است، از آن سو برخی، نام شان را از فیلم های خارجی یا قدیمی تر عاریت گرفته اند و نام برخی در شان یک اثر سینمایی نیست.
نام های بلند
بلندترین نام فیلم سینمایی ایرانی متعلق به اولین فیلم نرگس آبیار است. «اشیا از آنچه در آینه می بینید به شما نزدیکترند» با 9 کلمه رکورد بلندترین اسم را زده. از میان کارگردان های علاقه مند به انتخاب اسامی بلند برای فیلم ها، رسول صدرعاملی رکورددار است. سایر کارگردانها نهایتا شاید سه فیلم با اسم بلند در کارنامه داشته باشند اما او برای چهار تا از فیلم های کارنامه اش اسم های بلند انتخاب کرده.«دیشب باباتو دیدم آیدا»،«من ترانه پانزده سال دارم»،« دختری با کفش های کتانی» و «زندگی با چشمان بسته». سه کارگردان هم هستند که هرکدام سه فیلم با نام های بلند در کارنامه شان دارند. کمال تبریزی، سه فیلم «همیشه پای یک زن در میان است»، «گاهی به آسمان نگاه کن» و «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» را طبق این الگو نامگذاری کرده. بهمن قبادی سه فیلم «کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد»، « زمانی برای مستی اسبها» و « آوازهای سرزمین مادری ام» را با اسمهای بلند ساخته. منوچهر هادی هم غیر از فیلم اولش «قرنطینه»، برای سایر فیلم های کارنامه اش، اسامی بلندی انتخاب کرده: «یکی می خواد باهات حرف بزنه»، «من سالوادور نیستم» و «کارگر ساده نیازمندیم.»
چهار کارگردان هم هستند که برای فیلمهایشان از اسامی بلند استفاده کرده اند منتها به جای استفاده از یک جمله یا عبارت، چند کلمه را با ویرگول کنار هم قرار داده اند؛ کلماتی که اصولا ربط خاصی بهم ندارند و شاید تا زمانی که فیلم را نبینیم به ربط بین آنها پی نبریم. مثل «نان، عشق، موتور هزار» به کارگردانی ابوالحسن داوودی، «پرویز،آذر، شهدخت و دیگران» به کارگردانی بهروز افخمی، «اشکان، انگشتر متبرک و چند داستان دیگر» به کارگردانی شهرام مکری و فیلم «ارادتمند نازنین، بهاره تینا» که هنوز مراحل تولید را به طور کامل پشت سریال نگذاشته.
كپی از قدیمی ها
عروس فراری/بهرام کاظمی
تهیه كننده: عبدالله علیخانی / حسین فرح بخش
از كی كپی كرد: اسماعیل كوشان سال 1337 فیلمی به این نام ساخته بود.
شارلاتان/آرش معیریان
تهیه كننده: عبدالله علیخانی / حسین فرح بخش
از كی كپی كرد: صابر رهبر سال 1345 فیلمی به این نام كارگردانی كرده بود.
زن ها فرشته اند/شهرام شاه حسینی
تهیه كننده: عبدالله علیخانی / حسین فرح بخش
از كی كپی كرد: زن ها فرشته اند فیلمی است به کارگردانی و نویسندگی اسماعیل پورسعید كه آن را سال ۱۳۴۲ كارگردانی كرده.
نازنین / مهدی گلستانه
تهیه كننده: عبدالله علیخانی / حسین فرح بخش
از كی كپی كرد: علیرضا داود نژاد سال 54 فیلم «نازنین» را ساخته بود.
آبنبات چوبی/حسین فرحبخش
تهیه كننده: عبدالله علیخانی / حسین فرح بخش
از كی كپی كرد: امان منطقی سال 1351 فیلمی به این نام ساخته است.
کپی از روی دست خارجی ها
چ/ ابراهیم حاتمی کیا
فیلم Che استیون سودربرگ. فیلم «چ» استیون سودربرگ درباره ارنست چه گوارا بود و فیلم «چ» حاتمی کیا براساس زندگی شهید مصطفی چمران ساخته شد. درواقع حاتمی کیا از اهمیت هر دو چهره و مشابهت میان حروف اول اسمشان استفاده کرد. جالب اینجاست که فیلم حاتمی کیا در پوسترهای شهری، اسم چمران را هم کنار چ اصلی استفاده کرده بود تا کاملا مشخص باشد.
اعترافات ذهن خطرناک من /هومن سیدی
هومن سیدی اسم فیلمش را از روی فیلم Confessions of a Dangerous Mind به کارگردانی جورج کلونی گرفته بود.
جیب بر خیابان جنوبی/سیاوش اسعدی
اسعدی این فیلم را از روی فیلم Pickup on South Street به کارگردانی ساموئل فولر برداشت.
مرد عوضی/محمدرضا هنرمند
هنرمند هم سراغ فیلم معروف «مرد عوضی» The Wrong Man به کارگردانی آلفرد هیچکاک رفت.
اگه میتونی منو بگیر /شاهد احمدلو
احمدلو نام اثر خود را از فیلم آمریکایی «اگه میتونی منو بگیر» Catch me if you can به کارگردانی مارتین اسکورسیزی گرفت.
دیوانه ای از قفس پرید / احمدرضا معتمدی
ماجرای این فیلم یک مقدار با سایرین فرق می کند. میلوش فورمن فیلمی به اسم پرواز بر فراز آشیان فاخته را براساس رمان معروف آمریکایی می سازد اما این فیلم از همان ابتدا به اسم «دیوانه از قفس پرید» به مخاطبان ایرانی شناخته می شود.
سرگیجه /محمد زرین دست
محمد زرین دست آنقدر به محصول ساخت خودش اطمینان داشت که اسم فیلم معروف «سرگیجه» Vertigo آلفرد هیچکاک را روی اثرش گذاشت اما در عمل یکی از ضعیف ترین فیلم های سینمای ایران را به نام خود زد!
نام های زرد
در سینمای ایران فیلم های زیادی هستند كه اسم شان را كف بازاری انتخاب می كنند؛ برخی از آن ها را مرور می کنیم: پوپك و مش ماشاالله / فرزاد موتمن. چارچنگولی / سعید سهیلی. افراطی ها / جهانگیر جهانگیری . مامان بهروز من و زد / عباس مرادیان. مادر زن سلام / خسرو ملکان . دختر ایرونی / محمدحسین لطیفی .پاتو زمین نذار/ ایرج قادری .ازدواج صورتی/ منوچهر مصیری .خواستگار محترم / داوود موثقی.سوغات فرنگ/ کامران قدکچیان .
خوش سلیقه ها
مسعود كیمیایی: از همان فیلم اولش «بیگانه بیا» تا این آخری «متروپل» نشان داده در انتخاب نام فیلم هایش وسواس دارد. وسواسی كه با ذوق سینمایی عجین شده و آن ها را به حافظه سینمادوستان سپرده. مسعود كیمیایی خودش مولف فیلمنامه هایی است كه كارگردانی می كند برای همین از ابتدا نامی برای اثرش برمی گزیند كه با درون مایه و جهان فیلمش انطباق داشته باشد. غالب فیلم هایش تك سیلابی اند : سلطان ، قیصر ، سرب ، تجارت ، ضیافت ، خاك ، بلوچ ، غزل ، اعتراض ، فریاد ، مرسدس، حكم». این باعث می شود هم نام فیلم ضرب داشته باشد هم در ذهن بماند .محاكمه در خیابان بلندترین نام انتخابی اوست.
ابراهیم حاتمی كیا: نام هایش قرابتی كامل با درون مایه و تم فیلم هایش دارد. ابراهیم حاتمی كیا بیشتر از نام های توصیفی برای فیلم های استفاده می كند : خاكستر سبز ، آژانس شیشه ای ، به رنگ ارغوان ، به نام پدر ، گزارش یك جشن ، موج مرده ، روبان قرمز ، ارتفاع پست ،وصل نیكان ، برج مینو». فیلم های تك كلمه ای اش هم بخوبی گویای حال و هوای فیلم است: » هویت ، دیده بان ، مهاجر ، دعوت ، چ و بادیگارد».
بهروز افخمی: برخی را خودش نوشته و برخی را دیگران. نتیجه اما این كه در كارنامه فلیمسازی بهروز افخمی نام هایی گیرا دیده می شود. نخستین آن عروس است كه مثل خود فیلم نامی جسورانه در سینمای پس از انقلاب محسوب می شود. روز فرشته ، روز شیطان ، عقرب ، جهان پهلوان تختی ، شوكران ، گاوخونی ، فرزند صبح ، سن پترزبورگ ، آذر ، شهدخت ، پرویز و دیگران و روباه دیگر نام هایی است كه افخمی برای فیلم هایش برگزیده. جذاب ترین و ماناترینش شوكران است كه مخاطب برای پی بردن به آن بایستی كنكاش كند. این نام از همان زهر شیرینی است كه سقراط نوشید و انطباقی كامل بر داستان و درون مایه فیلم دارد.
اصغر فرهادی: در میان فیلم های اصغر فرهادی درباره الی ... خیلی زود تیتر شد؛ حالا در رسانه ها و فضاهای مجازی واژه اولش به علاوه سوژه مورد استفاده قرار می گیرد.این نام در عین گنگ بودن سرشار از یك دنیا حرف است. فرهادی باهوش بود كه برای دو فیلم دیگرش از نام های واقعی عاریت گرفته؛ چهارشنبه سوری و شهر زیبا نامهای شیك و برازنده ای هستند كه به فیلم ها هم می آیند. جدایی نادر از سیمین اوج زیبایی شناختی اصغر فرهادی است این نام هم گویا است و هم خلاصه داستان اثر بحساب می آید.
