تخمدان‌ها دو غده‌ی تخم‌مرغی شکل هستند که در دو طرف رحم قرار گرفته‌اند و از طریق لوله فالوپ به رحم متصل هستند. آن‌ها حاوی تخمک‌های نارس هستند که پس از رشد به تخمک بالغ تبدیل می‌شوند و توانایی لقاح را کسب می‌کنند.

تخمدان‌ها همچنین هورمون‌های جنسی زنانه یعنی پروژسترون و استروژن را می‌سازند که چرخه قاعدگی را تنظیم می‌کنند.

هر ساله تعداد زیادی از زنان در سراسر دنیا اقدام به در آوردن تخمدان از بدن می‌کنند. جلوگیری از بروز سرطان سینه و تخمدان (در زنان مستعد)، وجود کیست های خطرناک و دردهای ناشی از پیچ خوردن تخمدان از دلایل این نوع جراحی محسوب می‌شوند.

حدف تخمدان با افت شدید هورمون‌های ضروری از جمله استروژن همراه خواهد بود. بنابراین بهتر است این کار در صورت ضرورت و بر اساس تشخیص یک پزشک خبره صورت بگیرد.

جراحی تخمدان آن قدرها هم پیچیده نیست

بی‌خطرترین راه برای برداشتن تخمدان‌ها، روش لاپاراسکوپی است. طی این روش، یک دوربین کوچک از طریق یک لوله باریک و یک شیار کوچک در ناف وارد بدن می‌شود تا بتواند جراح را هدایت کند.

انتخاب روش لاپاروسکوپی میزان خطر لخته شدن خون و ایجاد عفونت را کاهش می‌دهد. همچنین زمان کمتری را نسبت به جراحی باز نیاز دارد.

این روش از جنبه‌ی زیبایی نیز بهتر است، زیرا بریدگی‌های کمتری نیاز دارد، اما در جراحی‌های باز نیاز است یک برش روی شکم ایجاد شود.

تشخیص اینکه کدام روش جراحی مناسب‌تر خواهد بود، بر اساس نوع مشکل و نظر پزشک است.

عوارض حذف تخمدان و راه‌های جبران

بزرگ‌ترین فایده‌ی برداشتن تخمدان‌ها این است که فرد کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان و سینه قرار می‌گیرد، اما این بدان معنا نیست که حذف تخمدان از بدن بی ضرر است.

در صورت برداشتن تخمدان، فرد در معرض خطر بیشتر بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان، افسردگی و در نهایت مرگ به هر دلیلی (اغلب به دلیل کاهش بیش از حد استروژن)  قرار می‌گیرد.

بررسیها نشان می‌دهد زنانی که پیش از یائسگی تخمدان‌هایشان را از بدن خارج کرده‌اند، تقریبا دو برابر سایر زنان در معرض خطر زوال عقل و اختلالات شناختی قرار می‌گیرند. همچنین هفت برابر بیشتر دچار بیماری‌های قلبی شده و هشت برابر بیشتر در معرض حملات قلبی قرار خواهند گرفت.

پزشکان معتقدند مصرف دائمی استروژن در بین زنان بدون تخمدان می‌تواند بسیار مفید باشد، اما بیشتر خانم‌ها چند ماه پس از جراحی، مصرف استروژن را متوقف می‌کنند.

بنابراین هورمون درمانی برای تمام زنانی که چنین مشکلی را دارند پیشنهاد می‌شود. هر چقدر این نوع درمان را زودتر آغاز کنند، عوارض جانبی کمتری گریبان گیرشان می‌شود.

حتی در فقدان رحم نیز می‌توان تخمدان‌ها را حفظ کرد

اگر نیاز است به دلایلی مانند فیبروم و یا اندومتریوز، رحم را از بدنتان خارج کنید، هیچ نیازی به حذف تخمدان‌ها وجود ندارد. بهترین راه برای جلوگیری از اختلال هورمونی این است که در صورت خروج رحم و سالم بودن تخمدان‌ها، آن‌ها را حفظ کنید.

با این وجود اگر هیسترکتومی (عمل جراحی حذف رحم) را انجام داده اید، باید تحت نظر یک پزشک بوده و مراقب تخمدان‌ها باشید. متأسفانه شش ماه پس از این جراحی، حدود 25 درصد از کارایی تخمدان‌ها،  آن هم اغلب به دلیل کاهش خونرسانی از دست می رود. این مشکل در 40 درصد زنان رخ می‌دهد.

در هر صورت مهم این است که مطمئن باشید میزان استروژن بیش از اندازه افت نکرده باشد . البته اگر دچار علائمی مثل گر گرفتگی، مشکلات خواب و افسردگی هستید، بدانید که در شروع یائسگی قرار دارید.

همیشه نیاز نیست هر دو تخمدان حذف شوند

اگر هدف شما از برداشتن تخمدان‌ها کاهش خطر ابتلا به سرطان باشد، نیاز است هر دو تخمدان حذف شوند. اما اگر وجود کیست در یکی از تخمدان‌ها دلیل این تصمیم شما شده است، بهتر است تنها یکی از دو تخمدان (تخمدان دارای کیست) از بدن خارج شود.

یک تخمدان هم به اندازه‌ی کافی توانایی کنترل و عملکرد هورمونی را خواهد داشت و می‌تواند از بروز یائسگی زودرس جلوگیری کند و حتی قادر خواهید بود که باردار شوید.

حذف یک تخمدان به همراه لوله‌ی فالوپ متصل به آن

در صورت خارج کردن تخمدان، لوله‌ی فالوپ نیز برداشته می‌شود، چون اصلا نیازی به بودن آن نیست. وقتی تخمدان نباشد، وجود لوله‌ی ارتباط دهنده آن با رحم هم بی‌معنی خواهد بود.

همچنین شواهد نشان می‌دهد سرطان همیشه از تخمدان شروع نمی شود، بلکه گاهی از لوله‌ی فالوپ آغاز می‌شود.