تبیان، دستیار زندگی
نیمه ی راه انقلاب
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نیمه‌ی راه انقلاب

انقلاب

به گزارش تبیان بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش در رابطه با راه انقلاب و اهمیت حفظ اهداف اصلی آن، برای ادامه دادن این راه و وصول به آن اهداف آرمانی بود که در این نوشتار سعی می‌شود که مورد نظر ایشان را از نظر قرآن و روایات به طور اجمالی بررسی کنیم.
ایشان در سخنان خود اهداف اصلی نظام اسلامی را در دو بحث اصل «تشکیل جامعه اسلامی» و «خصوصیات جامعه اسلامی هدف»، مطرح کردند که به آن خواهیم پراخت:
الف:تشکیل جامعه‌ی اسلامی
ب: خصوصیات جامعه اسلامی هدف
۱- علم
۲- عدالت
۳- اخلاق
۴- عزّت
۵- پیشرفت
حال به یکایک این موضوعات از نگاه آیات و روایات می‌پردازیم.
الف: تشکیل جامعه‌ی اسلامی
برای ضرورت تشکیل جامعه اسلامی، آیات و روایات زیادی موجود است که به چند مورد اشاره می کنیم.
قرآن کریم حکمت فرستادن پیامبران را اینچنین بیان می‌کند:« هُوَ الَّذی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى‏ وَ دینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَى الدِّینِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُون‏ [صف/۹] او كسى است كه رسول خود را با هدایت و دین حق فرستاد تا او را بر همه ادیان غالب سازد، هر چند مشركان كراهت داشته باشند!» توضیح اینکه؛ دین اسلام برای اصلاح و هدایت کلّ بشریت فروفرستاده شده است نه فقط تعدادی از آن‌ها، لذا این هدف(هدایت کل بشریت) تنها با ایجاد یک جامعه اسلامی محقق خواهد شد.
سوال: هدف اصلاح و ارشاد و هدایت کل بشریت فقط با ظهور منجی عالم بشریّت حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) محقق می‌شود که وعده داده شده است پس ما فقط یک جامعه اسلامی خواهیم داشت و آن هم جامعه جهانی است که حضرت حجّت علیه السلام برپا خواهند کرد؛ نه هیچ جامعه اسلامی دیگری؟!
جواب: درست است که کاملترین مصداق جامعه اسلامی -هم در بعد کیفیّت و هم از نظر کمّیّت- جامعه جهانی اسلامی است که بوسیله‌ی حکومت جهانی امام عصر (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) وعده داده شده است و قطعا به وقوع خواهد پیوست؛ ولی این باعث نمی‌شود که وظیفه مسلمین برای برپایی یک جامعه اسلامی که از جمله دستورات دینی مورد تاکید در آیات و روایات و سنّت پیامبران (علیهم السلام) و نیز سیره ائمه معصومین (صلوات الله علیهم اجمعین)است به فراموشی سپرده شود بلکه بر همه‌ی مسلمین واجب است که برای برقراری یک جامعه اسلامی تلاش کنند.
بله؛ بهترین راه ایجاد این جامعه اسلامی در عصر غیبت، تشکیل حکومت و نظامی اسلامی است که به حمد الهی، با تفضّل پروردگار برای اولین بار در کشور ایران با مجاهدت‌های طولانی و بزرگ اتفاق افتاده است.البته منکر این مطلب نیستیم که این نظام اسلامی نمی‌تواند و شایسته نیست که ادعای حکومت جهانی را داشته باشد و حتی نمی‌تواند ادعا کند که می‌تواند از نظر کیفی، جامعه‌ای صددرصد اسلامی از هر نظر به وجود بیاورد ولی می‌تواند در این مسیر قدم بردارد و طبق آیات قرآن کریم، خداوند متعال نیز نصرت خود را شامل آن و هر انقلاب دیگری که خصوصیات دینی داشته باشد می‌کند.
ب: خصوصیات جامعه اسلامی هدف
۱- علم
اصل مطلوب بودن و ارزش علم، در قرآن و روایات متعدّد مورد تاکید است و با ضمیمه دلایل روایی و قرآنی عدم تسلط کافرین بر مومنین و اینکه علم به خودی‌خود تسلط و برتری است می‌توان لزوم تلاش جامعه اسلامی بر پرچم‌داری و سبقت در علم را نتیجه گرفت. حال به تشریح دلیل می‌پردازیم.
«وَ قُلْ رَبِّ زِدْنی‏ عِلْما [طه/۱۱۴] و بگو: پروردگارا! علم مرا افزون كن!»طبق این آیه شریفه هر چه علم، بیشتر باشد بهتر است و نیز پیامبر اعظم حضرت محمّد (صلّی الله علیه و آله) می‌فرمایند:« مَنْ لَمْ یَصْبِرْ عَلَى ذُلِّ التَّعَلُّمِ سَاعَةً بَقِیَ فِی ذُلِّ الْجَهْلِ أَبَدا[۱] كسى كه ساعت و پاره‏اى از زمان را بر ذلّت و خوارى تعلّم و آموختن شكیبا نبوده همیشه در ذلّت جهل و نادانى می‌ماند.».
آنقدر اهمیّت علم زیاد است که حتّی پذیرفتن ذلّت برای یادگیری آن اشکالی ندارد زیرا نداشتن علم، بدترین ذلّت است و داشتن آن بزرگترین عزّت.
سوال این است که آیا این روایات دلالت بر لزوم قدرت علمی جامعه اسلامی نیز دارند یا اینکه فقط به لزوم یادگیری آن برای افراد به جهت دور ماندن از ذلّت و خطرات فقدان علم نظر دارند؟
مسلما وقتی یکایک افراد جامعه اسلامی به علم آموزی امر شده‌اند یعنی کل جامعه اسلامی باید از لحاظ علمی غنیّ و پرچمدار باشد ضمن اینکه از اوصاف و ویژگی‌های ذاتی علم و نیز اشاراتی که روایات و آیات در این مورد دارند نیز این مطلب فهمیده می‌شود. مثلا؛« قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لا یَعْلَمُون ‏[زمر/۹] بگو: «آیا كسانى كه مى‏دانند با كسانى كه نمى‏دانند یكسانند؟!» قطعا این آیه جامعه اسلامی را نیز در بر می‌گیرد.
امام علی(علیه‌السلام) فرمودند: «العِلمُ سُلطانٌ ، مَن وَجَدَهُ صالَ بِهِ، ومَن لَم یَجِدهُ صیلَ عَلَیهِ[۲] دانش، سلطنت و قدرت است، هر كه آن را بیابد با آن یورش برد و هر كه آن را از دست بدهد بر او یورش برند.» به عبارت دیگر در بین جوامع بشری، قدرت از آنِ جامعه‌ای خواهد بود که برتری علمی قابل عرضه‌ای داشته باشد.
نتیجه: یکی از خصوصیّات لازم برای جامعه اسلامی از نگاه قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام)، علم و قدرت علمی جامعه اسلامی است که مانع تسلط کفار و ظالمین بر مسلمین می‌شود.
۲- عدل
«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إیتاءِ ذِی الْقُرْبى‏ وَ یَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْیِ یَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُون ‏[نحل/۹۰] خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیكان فرمان مى‏دهد و از فحشا و منكر و ستم، نهى مى‏كند خداوند به شما اندرز مى‏دهد، شاید متذكّر شوید!» عدالت از چنان اهمیّتی در قرآن کریم برخوردار است که در این آیه شریفه حتّی قبل از احسان آورده شده است چرا که اگر در جامعه عدالت برقرار شود شاید کمتر کسی نیاز به احسان از طرف دیگران داشته باشد. پیامبر گرامی اسلام نیز می‌فرمایند: « عَدْلُ سَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِینَ سَنَةً- قِیَامٍ لَیْلُهَا وَ صِیَامٍ نَهَارُهَا- وَ جَوْرُ سَاعَةٍ فِی حُكْمٍ- أَشَدُّ وَ أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ مَعَاصِی سِتِّینَ سَنَة [۳] یك ساعت دادگرى بهتر است از عبادت هفتاد سال با شب‏زنده‏دارى و روزه‏دارى و یك ساعت حكم ناحق سخت‏تر و گرانتر است نزد خدا از گناهان شصت سال‏.» شاید دلیل این برتری عدل بر عبادت این باشد که عدالت باعث تقویت ایمان دیگر افراد از جامعه اسلامی می‌شود در حالی که سود عبادت فردی تنها به خود انسان می‌رسد.
پس عدالت نیز طبق آیات و روایات از شاخصه‌های مهم جامعه اسلامی است.
۳- اخلاق
در اهمیّت اخلاق زیبای اسلامی برای جامعه اسلامی همین بس که پیامبر گرامی اسلام، هدف از بعثت خود را، درجات بالای اخلاقی برای بشر بیان می‌کنند و می‌فرمایند:« إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَكَارِمَ الْأَخْلَاق‏ [۴] من تنها برای به اتمام رساندن بزگواری‌های اخلاقی مبعوث شدم.» و قرآن کریم نیز به اخلاق بزگوارانه‌ی پیامبر اشاره کرده و می‌فرماید:« وَ إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظیم ‏[قلم/۴] و تو اخلاق عظیم و برجسته‏اى دارى!»
پس رساندن جامعه اسلامی به جایی که در آن مردم، فضایل و زیبایی‌های اخلاقی دین اسلام را در آن اجرا کنند، یکی از خصوصیّات جامعه اسلامی است که به عنوان هدفی بزرگ در دین اسلام تعیین شده است و انبیاء و اولیای الهی الگویی شایسته برای تحقّق اجتماعی اخلاق اسلامی هستند.
۴- عزّت
عزّت تنها از آن خداست و اوست که عزیز می‌گرداند یا ذلیل می‌کند، همچنانکه آیه شریفه می‌فرماید:« إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمیعاً هُوَ السَّمیعُ الْعَلیم‏ [یونس/۶۵] تمام عزّت (و قدرت)، از آن خداست و او شنوا و داناست!» پس هیچ کسی غیر از خداوند عزّت ندارد و عزّتی که برای غیر خدا می‌تون تصوّر کرد تنها به واسطه ارتباطی است که مومنان با خداوند دارند. لذا در ظاهر نیز مومنان وظیفه دارند کاری انجام دهند تا جامعه اسلامی که جامعه‌ای متشکل از مومنان راستین است در مقابل کفار و غیرمسلمین، عزیز و قدرتمند باشند و البته خداوند تلاش آن‌ها را به نتیجه می‌رساند و به آن‌ها عزّتی چشمگیر خواهد داد.
۵- پیشرفت
پیشرفت یعنی رساندن جامعه به جایی که با وجود حفظ و استفاده از معنویّت و ایمان به خدا، در امور زندگی دنیایی نیز از هر لحاظ، افراد جامعه اسلامی در رفاه باشند و دین و دنیا برای آن‌ها جمع شده باشد و در عین حال ایمانشان نه تنها ضعیف نشود بلکه این نعمت‌ها را بصیرانه به علّت وجود حکومت و نظام اسلامی بدانند و از این جهت نیز سرمشق برای جوامع دیگر باشند.قرآن کریم می‌فرماید:« وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‏ءٍ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ یُوَفَّ إِلَیْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُون‏[انفال/۶۰]هر نیرویى در قدرت دارید، براى مقابله با آنها [دشمنان‏]، آماده سازید! و (همچنین) اسبهاى ورزیده (براى میدان نبرد)، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و (همچنین) گروه دیگرى غیر از اینها را، كه شما نمى‏شناسید و خدا آنها را مى‏شناسد! و هر چه در راه خدا (و تقویت بنیه دفاعى اسلام) انفاق كنید، بطور كامل به شما بازگردانده مى‏شود، و به شما ستم نخواهد شد!» برای مقابله با دشمن، نباید از لحاظ کیفی و کمّی به مورد جنگ نظامی و تسلیحات نظامی اکتفا و از جنبه‌های دیگر قدرت و سلطنت غافل شد. بلکه باید در تمام جوانب قدرت مثل اقتصاد، فرهنگ و... پیشرفت کرد و به کم قانع نشد.
خلاصه و نتیجه:
اهداف نظام اسلامی بعد از به وجود آمدن آن به وسیله انقلاب شکوهمند سال ۱۳۵۷، اهدافی طبق دستورات دین و قرآن کریم می‌باشد که به حکم آیات الهی تلاش برای تحقق آن‌ها با نصرت الهی همراه خواهد شد البته به شرط صبر و استقامت. ان شاء الله.
-------------------------------------------------
پی‌نوشت:
[۱] بحار الانوار، ج۱، ص۱۷۷
[۲] شرح‏ نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج ۲۰، ص ۳۱۹
[۳] بحار الانوار، ج۷۲، ص۳۵۳
[۴] بحار الانوار، ج۶۸، ص۳۸۳


رهپویان قرآن

این مطلب صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر شده و محتوای آن لزوما مورد تایید تبیان نیست .