دارچین در طب سنتی؛ از درمان دیابت تا اضطراب

دارچین با نام علمی Cinnamomum verum و نام عربی "دارصین" یکی از ادویه های مشهور مورد استفاده در غذاهای ایرانی است که به عنوان چای نیز به کار می رود. در ادامه خواص فوق العاده ی آن را می بینیم...

دارچین پوست درختی هندی و بومی جزیره سیلان است، این درخت قبل ها در شهر نوشهر ایران کشت شد اما به عمل نیامد. لازم به ذکر است که دارچین های موجود در بازار، همه از گونه زیلانیکوم که بومی کشور هند است، نبوده و اثربخشی مناسب، تنها در این نوع دارچین است.
نحوه ی جداسازی دارچین از درخت به این ترتیب است که وقتی درخت دارچین، به پنج سالگی می رسد، پوست شاخه ها را زمانی که شیرابه گیاه جریان دارد، شکاف می دهند و چند روز دست نمی زنند تا بر اثر تابش آفتاب، خشک و پیچیده شده، از شاخه جدا شود.

خواص دارچین

* در طب سنتی ایران طبیعت دارچین را گرم و خشک در درجه سوم دانسته اند.

* دارچین نشاط آور، درمان کننده برخی عفونت ها و تریاق (پادزهر) سموم معدنی، حیوانی و نباتی است و موجب تقویت قلب، مغز، کبد و معده می شود.

* دارچین نیروی بینایی را می افزاید؛ همچنین این دوای مفید، نفخ را کاهش می دهد و رطوبت های مغزی که به صورت نزله (ترشحات پشت حلقی) دیده می شود و شکل مزمن شده آن، یعنی سینوزیت، از مشکلات بزرگ بهداشت و سلامت بشر امروز است را درمان می کند.

آثار مفید دارچین در کاهش قند خون و درمان دیابت، کاهش وزن، کمک به گوارش غذا، سرماخوردگی، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت حافظه، کاهش مشکلات قاعدگی، و درمان اضطراب ثابت شده است

* از دارچین در فراورده های دارویی مؤثر در بیماری های روحی- روانی چون تپش قلب، ترس، وسواس، جنون و همچنین برخی بیماری های ریوی و تنفسی چون سرفه های مرطوب و خلط دار، تنگی نفس و گرفتگی صدا نیز استفاده می شود؛ همچنین دارچین آثار خوبی در تقویت کبد و رفع بیماری های آن، بهبود زخم های عفونی، کاهش رعشه، درمان سکسکه، سنگینی سر و برخی سردردها و دردهای رحمی دارد.

* دارچین ادرارآور و قاعده آور، رفع کننده برخی از بیماری های سوداوی (مثل وسواس و جنون) و برطرف کننده بدبویی دهان است و در برخی بیماران مبتلا به آسم و دارای خلط غلیظ در سینه مفید می باشد.

* دارچین را می توان به عنوان ضددرد، آلرژی زا، بی حس کننده، ضداسهال، ضدتهوع، ضدهیستامین، ضدلوسمی، ضدتب، ضدزخم، ضداسپاسم، ضدویروس، قابض، ضدقارچ و کاندیدا، معرق و کاهنده پرفشاری خون، حشره کش و کاهنده چربی به کار برد.

دارچین در طب نوین

در پژوهش های نوین نیز آثار مفید دارچین در کاهش قند خون و درمان دیابت، کاهش وزن، کمک به گوارش غذا، سرماخوردگی، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت حافظه، کاهش مشکلات قاعدگی، و درمان اضطراب ثابت شده است. همچنین این گیاه دارویی، اثرات ضدقارچ دارد، در آفت دهان به صورت غرغره استفاده می شود و اثرات ضدتشنجی آن نیز مطالعه شده است.
از دارچین برای درمان ضعف و دوران نقاهت بیماری ها، درد عضلات و اسهال کودکان می توان استفاده کرد.

کاربرد دارچین در آشپزی ایرانی

در آشپزی ایرانی، در پخت مرغ و گوشت ها از دارچین، پیاز و زردچوبه استفاده می شود و در شله زرد، حلیم، قیمه، شیربرنج و... نیز به عنوان مُصلح، کاربردی هوشمندانه و حکیمانه دارد.

افراط در مصرف دارچین

استفاده از داروهای طبیعی، حتماً نسبت به داروهای شیمیایی و صناعی اولویت دارد اما لزوماً در همه موارد جایگزین آن ها نمی شود و لازم است در امر بهداشت و درمان از هرگونه افراط و تفریط پرهیز گردد.
مصرف خودسرانه همه گیاهان دارویی و داروهای گیاهی نیز مانند داروهای شیمیایی، موجب عوارضی می شود که گاه می تواند بسیار زیان بار و جدی باشد، تدابیر طب ایرانی و مصرف داروهای طبیعی حتماً باید زیر نظر پزشکی متخصص دانشگاهی این رشته باشد تا به لطف و اراده خداوند که طبیب اول و آخر و شافی یگانه و مطلق است، موجب شِفا و تندرستی شود.
* تاکنون هیچ عارضه جانبی خطرناکی در مقادیر درمانی، شناسایی نشده است اما دارو به دلیل داشتن سینام آلدئید دارای پتانسیل متوسطی برای ایجاد حساسیت است.
* مصرف مقادیر زیاد دارچین می تواند باعث تپش قلب، بی خوابی و افسردگی و بروز عوارض، به خصوص در افراد دارای مزاج پایه گرم و خشک شود.

ملاحظات:

ترکیبات دارچین، به شرط نگهداری مناسب، تا پانزده سال باقی می ماند.
دارچین پودر شده در ظرف پلاستیکی نگهداری نشود.
هرچه پوست دارچین کهنه تر باشد اسانس کمتری خواهد داشت.

میزان مصرف:

به عنوان چایی می توان 0.5 تا 1 گرم از پوست خشک شده را در یک لیوان ریخت و روی آن آب جوش ریخته و روی آن را پوشاند و بعد از 10 دقیقه میل کرد. این دمنوش را 2 تا 3 بار می توان مصرف کرد.

موارد عدم مصرف:

مصرف دارچین در زمان بارداری ممنوع است و بهتر است از مصرف آن در مقادیر بیش از آنچه که در غذا مصرف می شود، خودداری شود.
دارچین در افراد مبتلا به زخم های گوارشی و تب های با منشأ ناشناخته ممنوع است و بهتر است زمان شیردهی استفاده نشود.
مصرف خوراکی اسانس دارچین باعث تشدید ضربان قلب، تحریک تنفسی، بالا رفتن حرارت بدن، ترشح بزاق، تعریق و اشک ریزش می شود و تماس آن با غشاء موکوسی گاهی واکنش های حساسیتی به وجود می آورد. پس بهتر است فقط از طریق موضعی و بااحتیاط مصرف شود.