عوارض مصرف نمك‌های تصفیه نشده(1)

تا کنون خبرهایی در مورد عوارض خطرناك ناخالصی‌های فلزات سنگین موجود در نمك‌های خوراكی تصفیه نشده و هشدارهایی از سوی كارشناسان و متولیان امر بهداشت منتشر شده است.

یكی از خبرها به جمع‌آوری 50 تن نمك تصفیه نشده و بدون پروانه ی ساخت، توسط وزارت بهداشت از ابتدای مهر ماه سال جاری پرداخته بود و خبر دیگر حاكی از آلودگی 80 درصدی نمك‌‌های موجود در بازار بود.

اما نمك‌های موجود در بازار تا چه اندازه آلوده‌اند؟ مصرف این نمك‌ها چه خطراتی را به دنبال دارد؟ و از همه مهم‌تر این كه این خطرها را تا چه حد باید جدی تلقی كرد؟

هشدار درباره ناخالصی نمك‌های موجود در بازار، بحث جدیدی نیست. سال گذشته هم دكتر اكبری، معاون سلامت وقت وزارت بهداشت هشدار داده بود: «80 درصد نمك‌های موجود در بازار، تصفیه نشده و غیراستاندارد هستند و تنها سه كارخانه در كشور وجود دارد كه نمك تصفیه شده و استاندارد تولید می‌كنند كه میزان تولید آنها بسیار كمتر از میزان مصرف جامعه است، تا جایی كه این سه كارخانه حدود 20 درصد نمك مصرفی در كشور را تولید می‌كنند.»

البته مدتی گذشت كه علی‌اكبر ساداتی- رئیس انجمن صنفی تولید كنندگان نمك- به این گفته واكنش نشان داد و گفت: «در حال حاضر 14 كارخانه ی تصفیه ی نمك در كشور با ظرفیت تولید سالانه 350 هزار تن نمك بهداشتی استاندارد فعالیت دارند كه قادر به تأمین مصرف داخلی هستند.»

ناخالصی‌های موجود در نمك‌های تصفیه نشده شامل سرب، جیوه، آرسنیك، كادمیوم، فلور و سایر املاح سنگینی است كه بر اندام‌های داخلی بدن تأثیرات مخربی دارند.

با این حال، حتی اگر فرض كنیم بیشتر نمك‌های خوراكی موجود در بازار، غیراستاندارد هستند و بیشتر این نمك‌ها در واحدهای نمك كوبی سنتی، بسته بندی می شوند و این واحدها توان حذف ناخالصی‌های موجود در نمك را ندارند، آیا مصرف این نمك‌ها خطرناك است و باید محدود شود؟

این نكته را هم به یاد داشته باشید كه وزارت بهداشت و درمان از سال 1381 تاكنون، پروانه ساخت واحدهای نمك كوبی سنگ نمك را تایید نكرده است، اما بسیاری از این واحدها، بدون پروانه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

عوارض خوردن املاح(فلزات) سنگین موجود در نمک

هنوز هم برای غذاهایی كه در مناسبت‌های مذهبی یا مهمانی ها طبخ می‌شود، از سنگ نمك برای خیساندن برنج استفاده می‌كنند.

دكتر ناصر رجب‌زاده- متخصص صنایع غذایی- معتقد است: «ناخالصی‌های موجود در نمك‌های تصفیه نشده شامل سرب، جیوه، آرسنیك، كادمیوم، فلور و سایر املاح سنگینی است كه بر اندام‌های داخلی بدن تأثیرات مخربی دارند. نمك استخراج شده از معدن یا دریا، ناخالصی‌های فراوانی دارد كه عمده‌ترین آنها، «سولفات كلسیم» یا همان «گچ» است كه به دلیل سفید بودن، قابل تشخیص از اصل نمك نیست.»

دكتر رجب زاده، وجود گل و لای را یكی دیگر از ناخالصی‌های موجود در نمك عنوان می‌كند و می‌گوید: «از هر 120 تن نمك تولیدی تصفیه شده، 10-6 تن گل و لای خارج می‌شود كه مصرف مستمر این میزان ناخالصی در نمك‌های سنتی، مشكلات و بیماری‌های جسمی را به همراه دارد. طعم نمك‌های سنتی هم به خاطر داشتن میزان قابل توجهی ناخالصی منیزیم كه طعم تلخ دارد با طعم نمك‌های دیگر فرق دارد.»

اما در همین حال دكتر ربابه شیخ‌الاسلام، رئیس سابق دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، معتقد است: «نمك، بخش كمی از رژیم غذایی روزانه افراد را تشكیل می‌دهد و به این دلیل كه ممكن است رگه‌هایی از آلودگی در سنگ‌های نمك استخراجی وجود داشته باشد، نباید مردم را ترساند، چرا كه اگر هم ناخالصی وجود داشته باشد در رژیم غذایی، نامحسوس است و اولویت‌های دیگری وجود دارد كه قبل از نمك طعام باید به آنها پرداخته شود.»

یكی از مشكلات اساسی كه در اثر مصرف نمک تصفیه نشده ممكن است پیش بیاید، اختلال در عملكرد كلیه‌هاست، چرا كه كلیه‌ها مسئول دفع مواد سمی از بدن هستند و تجمع این مواد به مرور زمان، به بافت كلیه آسیب می‌رساند.

دكتر كیمیاگر- متخصص تغذیه و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی- به اهمیت جدا کردن ناخالصی‌ها از نمك خوراكی اشاره می‌كند و می‌گوید: «از نظر استاندارد، نمك‌های تصفیه نشده باید حداقل 99 درصد و نمك‌های تصفیه شده 5/99 درصد خلوص داشته باشند، اما فعالیت تولیدكنندگان نمك های تصفیه نشده به روش سنتی، متمركز بر استفاده از رگه‌های سنگ‌های معدن است و این موضوع درصد ناخالصی‌ها را بالا می‌برد.»

وی در ادامه به عوارض ناشی از مصرف فلزات سنگین اشاره كرده و می‌گوید: « یكی از مشكلات اساسی كه ممكن است پیش بیاید، اختلال در عملكرد كلیه‌هاست، چرا كه كلیه‌ها مسئول دفع مواد سمی از بدن هستند و تجمع این مواد به مرور زمان، به بافت كلیه آسیب می‌رساند.»

ادامه دارد....

صدف کوه کن- کارشناس تغذیه