استاد کیمیای وصال بر جوانان حق بزرگی دارد

زمزمه این شعر باباطاهر «خوشا آنان که الله یارشان بی، به حمد و قل هوالله کارشان بی، خوشا آنان که دائم در نمازند، بهشت جاودان بازارشان بی» با صدای علیرضا افتخاری که در هر جمعه شب، رهپویان طریق وصل را به پای رادیو قرآن می کشاند، همچنان دلنشین و خاطره انگیز است تا جویندگان جاده معرفت با شنیدن صدای گرم استاد و با آن لحن شیرین آذری و دارای صفا و سادگی، روح خود را طراوت بخشیده و در گرمای سوزان هوای نفس و غفلت، جرعه ای از آب خنک معرفت و کیمیای وصال را بنوشند.
چهل روز پیش عارفی بزرگ و ناشناخته در میان مردم راهی دیار برزخ شد تا آنچه را که سال ها در کلاس اخلاق و سلوک به شاگردان می آموخت، از نزدیک ببیند و با نسیم رحمت الهی انس بگیرد. همان عارفی که رهبر معظم انقلاب از وی به عنوان استاد اخلاق و سالک الی الله یاد کردند که با افادات معنوی و اثرگذار خود و با نفس گرم و شیرین خود، جوانان و جویندگان بسیاری را به جاده معارف حقیقی رهنمون بود.
حضرت آیت الله خامنه ای در پیام تسلیت خود بهترین پاداش صالحان را برای این عالم ربانی از خدا درخواست کردند و بر این نکته تاکید داشتند که ایشان دارای حق بزرگی بر جامعه جوان کشور است.
در مراسم اربعین این عارف وارسته که روز گذشته در مسجد الرحمن برگزار شد، سخن از معرفت و انسان شناسی بود و حجت الاسلام علیرضا پناهیان مشاور رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها از کتاب «مقالات» شجاعی به عنوان منبعی مناسب برای انسان شناسی یاد کرد و گفت: زمانی لذت مطالعه آثار آیت الله شجاعی دو چندان می شود که آثار دیگران را نیز مطالعه کرده باشیم و ما باید انسان شناسی را در جامعه خود تقویت کنیم.
وی با بیان این که در باب معرفت نفس آنگونه که باید و شاید کار نشده، از معرفت نفس به عنوان برنده ترین سلاح مسلمانان در مقابل فکر و فرهنگ اومانیستی یاد کرد و گفت: متاسفانه انسان ناشناسی غرب و دانشی که ناشی از این ضعف است، به جامعه ما هم نفوذ کرده و در دانشگاه های ما هنوز روان شناسی فروید آموزش داده می شود در صورتی که این روان شناسی اکنون در غرب هم تدریس نمی شود.
پناهیان همچنین گفت: انسان شناسی غرب به فقر مهلکی دچار شده، در حالی که اسلام، سرشار از متون غنی انسان شناسی است و در میان همه علما یکی از کسانی که درباب انسان شناسی تولید علم کردند، آیت الله شجاعی بود و بنده از دیر زمان با قلم ایشان آشنا بودم و شاگرد مکتب ایشان در کتابخانه بودم و متاسفانه در محضر ایشان بهره نگرفتم ولی به شدت از نوشته های ایشان لذت می بردم.
وی به جوانان پیشنهاد کرد تا با آثار این استاد اخلاق بیشتر مانوس شوند و در ادامه گفت: آیت الله شجاعی آثار ماندگاری تالیف کردند که به نظر من منشا مطالعاتی در آینده خواهد شد و مگر در تاریخ چند نفر می توانستند معارف را از کتابخانه ها و گنجینه های متون دینی استخراج کنند و به مخاطبانی که تشنه معارف هستند، انتقال بدهند؟
شجاعی سال ها افتخار شاگردی بزرگانی همچون حضرت امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی را داشت و حجت الاسلام سید یعقوب موسوی امام جمعه موقت زنجان گفت: مرحوم آیت الله شجاعی عالمی وارسته و مجاهدی عارف بود که مدت ها در محضر علما و مجتهدان برجسته ای تلمذ کرد و در راه تبلیغ و ترویج معارف اسلامی مجاهدت های زیادی را به جان خرید.
وی با اشاره به سوابق سیاسی و انقلابی این استاد اخلاق افزود: وی از جمله راهبران قیام مردم زنجان در دوران مبارزه برای پیروزی انقلاب اسلامی بود که در اثر این مبارزات انقلابی توسط ساواک دستگیر و نزدیک به یک سال بازداشت شد.

** دری از درهای رحمت الهی بسته شد
برخی معتقدند با ارتحال حجت الاسلام شجاعی دری از درهای رحمت الهی بسته شد و این مساله باعث غصه اهل علم و تقواست.
حجت الاسلام کاظم صدیقی امام جمعه تهران معتقد است: مشکل امروز جامعه بشری وجود شرک، ظلمت و بی اخلاقی است و اگرچه ما روحانیان و دانشمندان فراوانی داریم اما انسان هایی که با خدا آشنا باشند و بتوانند دل ها را به خدا نزدیک کنند و انسان ها را از منجلاب نفس خود بیرون بکشند، بسیار اندک هستند.
وی با اشاره به این سخن آیت الله سیدمحمدحسین طباطبایی صاحب تفسیر المیزان که «بنده مهمتر از خودسازی چیزی را سراغ ندارم»، گفت: به خودتان برسید و از خود غافل نشوید چراکه ورشکسته یعنی کسانی که خود را از دست می دهند و از خود غفلت می ورزند.
صدیقی ارتحال حجت الاسلام شجاعی را همچون عروج فقیه عالیقدر آیت الله محمد تقی بهجت دانست که با مرگ این عزیز، دری از درهای رحمت الهی بسته شد و افزود: آیت الله شجاعی مربی نفوس بودند و آثار ایشان نشان می دهد که انسان با تجربه و پخته ای بودند و رفتن وی خیلی ها را یتیم کرد چرا که جزو متکلفین ایتام آل محمد(ص) بود و جایش خالی خواهد ماند.
وی افزود: هرچند در محضر این فقید نبودم اما ارادت بسیاری به ایشان می ورزیدم، چراکه این عالم بزرگ نوشته ها، توصیه ها و آثار آقا شیخ محمد بهاری و آقا میرزا جواد آقا ملکی تبریزی را دیده و شنیده بودند.
صدیقی آثار شجاعی را نسخه های شفابخشی برای طالبان حقیقت و معرفت دانست و گفت: کتاب المراقبات همه چیز را در خود دارد و خیلی ها آن را نقل کرده اند، اما آنان تنها نقل کننده بوده اند و جوشش خودشان نیست اما از نوشته های مرحوم آیت الله شجاعی این طور یافته می شود که ایشان اگر هم نقل مطالب می کند جوشش وجودی خودش را هم دارد.

** آشنایی با استاد شجاعی
حجت الاسلام محمد شجاعی در سال 1319 شمسی در زنجان دیده به جهان گشود و تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود به سرانجام رساند و پس از آن در سال 1331 به دنبال علوم آل محمد (ص) راهی حوزه علمیه زنجان شد و پس از فراگیری مقدمات در سال 1335 به قم هجرت کرد و در همانجا رسائل و مکاسب و کفایه را فرا گرفت و در درس های اصولی حضرت امام خمینی (ره) حضور یافت و همزمان در محضر فقهی آیت الله العظمی محقق داماد (ره) راه استنباط احکام شرعی و اجتهاد را فراگرفت و از مائده آسمانی علامه طباطبایی (ره) نیز بهره ها گرفت.
وی در سال 1346 هجری شمسی باگذشت چهارسال از تبعید حضرت امام خمینی (ره)، پس از وقایع خرداد 1342 و تعطیلی دروس ایشان و همچنین درگذشت حضرت آیت الله محقق داماد و نیز درس حضرت علامه به منظور ادامه تالیف و تکمیل اثرعظیم القدر خود، المیزان، استاد شجاعی، که هر تابستان در زنجان اقامت می کردند و در آغاز سال تحصیلی هر سال مجددا به قم باز می گشتند، در این سال (1346 هجری شمسی) با تعطیل شدن تمام درسهایشان در قم، دیگر به قم باز نمی گردند.
این واقعه اگرچه برای استاد غم انگیز و سنگین بود، اما آثار مبارکی داشت و منشا برکات و سرآغاز تشکیل جلسات و مباحث معارفی و تهذیب نفس و تفسیر حضرت آیت الله شجاعی در زنجان شد.
با به ثمر نشستن نهال انقلاب اسلامی ایران، استاد شجاعی که عرصه سیاست هم برای او میدان عبودیت و بندگی خدا و خدمت به خلق بود، نمایندگی مردم زنجان را با اصرار زیاد مردم آن دیار در دوره اول مجلس شورای اسلامی پذیرفت اما چندی نگذشت که به دلیل شدت کسالات به جا مانده از دوران زندان ستمشاهی از این سمت استعفا نموده و از آن پس، با اقامت در تهران با تشکیل جلسات درس و بحث در باب تزکیه و خودسازی، تفسیر و معارف قرآنی دیگر، راه را بر جویندگانی بسیار، هموار ساخت.
سرانجام این عارف عامل بر اثر بیماری در هفتم دیماه به ملکوت اعلی پیوست و پس از تشییع، پیکرش در جوار حرم حضرت معصومه(س) آرام گرفت.

** آشنایی با آثار استاد
سابقه جلسات عمومی و خصوصی استاد محمد شجاعی در زمینه مباحث عرفانی، تفسیری و معارفی به دهه های 40 و 50 در زنجان و همچنین دو دهه 60 و 70 در تهران برمی گردد و بی شک گواراترین سرچشمه های زلال حکمت و عمل را در کام طالبان جویندگان معرفت روا داشته است که ثمره آن شاگردان و بهره مندان زیاد از این محافل است.
ابداعات و ابتکارات زیبا و موثر عرفانی و معارفی همراه با استدلالات و براهین قوی و تحلیل های مخصوص در استفاده از آیات قرآن کریم و روایات و ادعیه معصومین(ع) در مباحث خودسازی و تزکیه نفس، تفسیر و معارف الهیه، شیوه منحصر به فرد این استاد است.
حاصل عمر با برکت ایشان در عرصه علم و عمل تاکنون آثار ارزشمندی را به جا نهاده که مشتاقان حقایق الهی را از زخارف دیگر بی نیاز می کند که این گنجینه شامل کتاب معاد یا بازگشت به سوی خدا در دو جلد، کتاب مقالات درباره تزکیه و خودسازی در سه جلد، انسان و خلافت الهی و شش جلد کتاب برگرفته از مباحث استاد در جلسات مربوط به معاد است.
بازگشت به هستی، عروج روح، قیام قیامت، تجسم عمل شفاعت، مواقف حشر، و نشانه های خواب از دیگر آثار این استاد اخلاق است.
مباحث مرحوم شجاعی در باب تزکیه و خودسازی با عنوان برنامه کیمیای وصال از سال 79 تا کنون از رادیو قرآن برای علاقمندان پخش شده و فایل های صوتی برنامه های چراغ هدایت، کیمیای وصال، اسرار فاطمی، درمکتب وحی، ضیافت حقیقی و مجموعه سخنرانی های وی در قالب بهره ای از کلام بزرگان در سایت رادیو قرآن موجود است.
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز اخیرا مجموعه آثار شش جلدی استاد شجاعی را در قالب کتاب دانشجو در کانون اندیشه جوان سامان داده که شامل کتاب های مواقف حشر، عروج روح، قیام قیامت، بازگشت به هستی، تجسم عمل و شفاعت و همچنین خواب و نشانه های آن است.
استاد شجاعی نیز از میان ما پرگشود و بسیاری از دوستداران کیمیای وصال و اخلاق عملی را داغدار خود کرد و یاد و خاطره بزرگانی همچون آیت الله محمدتقی بهجت، احمد مجتهدی، آقامجتبی تهرانی، آیت الله عزیزالله خوشوقت و بزرگانی را زنده کرد که با نفس گرم خود زندگی و حیات معنوی را در دل های مردگان زنده می کردند.
استاد شجاعی معتقد بود که اولیای الهی سه دسته هستند. گروهی که نزد خدا و مردم شناخته شده اند، اولیایی که نزد مردم شناخته شده نیستند و فقط خود، خود را می شناسد و دسته سوم آنانند که نه خود، خود را می شناساند که چه مقامی دارند و نه مردم آنها را می شناسند و این گروه فقط نزد خدا دارای جایگاه هستند و لذا با گذشت چهل روز از عروج این استاد اخلاق بهتر می توان تشخیص داد که این ولی الهی در کدام گروه از اولیای خدا جای می گیرد.
گزارش از: محمدرضا جعفرملک

www.irna.ir