روز آزمون ابراهیم (ع)
دست در دست من، اینک بگذار
تا که از مکه، از این شهر پر از خاطره دیدار کنیم .
هر کجا گام نهی در این شهر
سوی - هر چشم انداز
که نظر کرده و چشم اندازی،
میشود زنده در اندیشه، بسی خاطرهها .
یادی از ”هاجر” و ”اسماعیلش” ،
مظهر سعی و تکاپو و تلاش ،
صاحب زمزمه زمزم عشق
یادی از ”ابراهیم“
آن که شالوده این خانه بریخت
آن که بتهای کهن را بشکست
آن که بر درگه دوست ،
پسرش را که جوان بود، به قربانی برد …
عید قربان، از اعیاد بزرگ اسلامی است که یادآور زیباترین نمونه تعبد در برابر خدای متعال است. عید قربان، عید فداکاری، ایثار، قربانی و انجام مسئولیت است .
روز فدا کردن فرزند دلبند در راه خدا؛ روز آزمون ابراهیم، آن بت شکن زمان .
قرآن ماجرا را اینگونه بیان میکند:
”ما ابراهیم را به داشتن پسری حلیم بشارت دادیم . وقتی آن پسر به حد بلوغ رسید، ابراهیم به او گفت: پسرم ! در خواب میبینم که ترا سر میبرم! نظرت در این مورد چیست؟ اسماعیل گفت: ای پدر ! آنچه به شما دستور داده میشود انجام بده، ان شاء الله مرا از صابران خواهی یافت.” ( صافات/ 102-101)
از روایات چنین برمیآید که حضرت ابراهیم چند مرتبه این صحنه را در خواب دید و یقین حاصل کرد که این یک رؤیای عادی نیست بلکه وحی الهی است .
ابراهیم نیز میخواست فرزندش اسماعیل را امتحان کند تا او خودش در مورد سرنوشتش تصمیم گرفته باشد، پس از اسماعیل پرسید: نظر تو در این مورد چیست؟ فرزند در جواب گفت: ”ان شاءالله مرا از صابران خواهی یافت.” این کلام، دنیایی از صفا، تجلی صفات رضا و تسلیم است .
ابراهیم و اسماعیل والاترین مقام عبودیت، یعنی فدارکاری و جانبازی و تسلیم بی چون و چرا در مقابل خداوند را عینیت بخشیدند و از همین رو وقتی پدر با گذاشتن صورت پسر بر خاک آماده ذبح شد چنین ندا آمد:
“ای ابراهیم ! خوابی را که دیده بودی تحقق بخشیدی و مأموریت خود را به انجام رساندی، ما اینگونه نیکوکاران را جزا میدهیم و این به راستی آزمایشی بس آشکار بود، این ذبح را به ذبح بزرگ دیگری تغییر دادیم و نام نیکوی آن را در میان آیندگان حفظ نمودیم. سلام بر ابراهیم .” (صافات/109- 104)
حجاج در این روز پس از اتمام اعمال خود به پیروی از سنت حسنه حضرت ابراهیم(ع)، حیوانی را ذبح مىکنند و پس از قربانى آنچه بر آنان در حال احرام حرام شده بود، حلال مىگردد، لذا این روز را عید تلقى مىکنند و یاد و خاطره بندگی ابراهیم و اسماعیل را گرامی میدارند و این عید را که عید رضا و تسیلم است جشن میگیرند تا با این کار تمرین بندگی نمایند .
همچنین در روایتهاى مکررى نقل شده که در روز عید، قربانى کنید تا گرسنگان و بیچارگان اطعام گردند. در این روز خداوند باری تعالی به منظور امتحان حضرت ابراهیم خلیل(ع)، به آن حضرت وحی میکند که پسرت اسماعیل را قربانی کن. در این میان پس از چندی کلنجار رفتن ابراهیم با خود و گفتاری چند با اسماعیل، اسماعیل و ابراهیم(ع) هر دو بر حکم الهی گردن مینهند و عاشقانه پذیرای آن میشوند اما به هنگام انجام قربانی اسماعیل خداوند که او را سربلند در امتحان مییابد، قوچی را برای انجام ذبح به نزد ابراهیم (ع) میفرستد.
این ایثار و عشق پیامبر به انجام فرمان الهی، فریضهای برای حجاج میگردد تا در این روز قربانی کنند و از این طریق ایتام و فقرا را اطعام نمایند. در این روز همچنین مستحب است که نماز عید قربان اقامه گردد.
نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید، و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبیر بگوید و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد، و در رکعت دوم، چهار مرتبه تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد. در قنوت نماز عید قربان هر دعا و ذکرى بخوانند کافى است ولى بهتر است این دعا را به قصد امید ثواب بخوانند: ” اللهم اهل الکبریاء و العظمة و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمة و اهل التقوى و المغفرة اسئلک بحق هذا الیوم الذى جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد صلى الله علیه و آله ذخرا و شرفا و کرامة و مزیدا ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تدخلنى فى کل خیر ادخلت فیه محمدا و آل محمد و ان تخرجنى من کل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد صلواتک علیه و علیهم اللهم انى اسئلک خیر ما سئلک به عبادک الصالحون و اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون.”
در ره منزل لیلی که خطرهاست به جان شرط اول قدم آن است که مجنون باشی