ممیزی فقط با رضایت مستندساز

شبكه مستند به چه سمتی می رود؟ آیا با سیاست تازه ای كه در پیش گرفته می تواند اعتماد مستندسازان و مخاطبان را بازیاید؟ امیر تاجیك مدیر این شبكه به این سوالات و چند پرسش دیگر پاسخ داده است

*بعد از یك سال و چند ماه كه مدیریت شما بر شبكه مستند می گذرد چه مقدار به ایده آل هایی مد نظر رسیده اید؟ وضعیت مطلوب با واقعیت موجود چه قدر فاصله دارد؟
شبكه مستند جزئی از صدا و سیما است؛ این سازمان در سال های گذشته بیش از آن كه رسانه ای باشد به سازمانی اداری تبدیل شده بود. در این مدت تلاش شد فعالیت تمام كسانی كه با ما همكاری دارند مرتبط با تولید شوند و به تبع آن زمینه همكاری طیف گسترده ای از مستندسازان كه پیش از این هیچ امكانی برای همكاری با رسانه ملی نداشتند را فراهم كردیم. به لطف خدا و اعتمادی كه از طرف مستندسازهای خلاق و جوان كشورمان جلب شد ما شاهد تولید آثار مستقل بوده ایم.در یكی دو ماه گذشته هم مراسم رونمایی از آثاری كه سال گذشته تولید شدند داشتیم. اگر صد گام برای رسیدن به نقطه ایده آل فاصله باشد فكر می كنم تا امروز 10 گام رفتیم. نباید فراموش كنیم كه كار فرهنگی در كوتاه مدت جواب نمی دهد و لازم است صبر داشته باشیم؛مهم این است برنامه هایی كه در ذهن داریم و اجرا می كنیم ثبات داشته باشد. پیشكسوت های مستندساز و جوان های خلاق در همه جلسات اتاق فكر و طرح و برنامه ما به طور مداوم شركت دارند و تلاش می كنیم گام به گام به شبكه ای ایده آل برسیم.
*در سیاست جدید به مستند صرف هم بسنده نشده ؛ برنامه فیلم كوتاه كه اخیرا پخش آن شروع شده ایده خودتان بود؟
واقعیت این كه یكی از جاهایی كه رسانه ملی كاملا شرایط رقابت با شبكه های خارجی دارد ، مقوله فیلم كوتاه است. متاسفانه در شبكه هایی كه شاید بهتر بود به این مساله بپردازند، كاری در زمینه فیلم كوتاه نشده. در جشنواره فیلم كوتاه كه اعلام كردیم دو جایزه مستند جشنواره را اهدا می كنیم و استقبال ها را دیدیم به این نتیجه رسیدیم در حد توان برنامه ای برای فیلم كوتاه راه بیندازیم. تاكید می كنم پیشنهاد ناصر تقوایی برای راه اندازی برنامه فیلم كوتاه در شبكه مستند موثر بود و دیداری كه با انجمن فیلم كوتاه داشتیم باعث شد حداقل یك برنامه حرفه ای در این باره داشته باشیم. این برنامه را در اختیار شبكه های دیگر هم قرار می دهیم كه به سلیقه خودشان بخش هایی از آن را انتخاب و پخش كنند.
*جای این برنامه خالی بود اما از شبكه مستند توقع می رود ، یك برنامه زنده به سبك «هفت» برای سینمای مستند بسازد. همچین طرحی دارید؟
 در بخشی از برنامه «خیابان نهم» به مستندهای در دست تولید پرداخته می شود. البته این برنامه مدت زیادی نیست روی آنتن است ولی یكی از كارهایی كه در شبكه مان انجام می دهیم این است كه برنامه ها همزمان با تولید ارتقای كیفی هم پیدا كنند. این برنامه ها اتاق فكر دارند كه مثلا چطور برای مخاطبان هم جذاب و آموزنده شوند و هم ریتم برنامه تغییر كند. علاوه بر این برنامه موفق «نردبان»  كه در دوره مدیریت قبل ساخته شده بود را تغییر دادیم و از حالت استودیی به ضبط در لوكیشن های مختلف بردیم .بعد از یك سال فكر كردیم لازم است از نظر ساختاری تغییر اساسی كند. الان پیش تولید چند برنامه شروع شده و نتیجه یك برنامه جذاب برای فیلم اول ها و مستندسازها است كه بخش آموزشی و خبری دارد و طی چند هفته آینده روی آنتن خواهد رفت.چون از نظر تولیدی كار سنگینی روی آن انجام می شود می خواهیم چند برنامه آماده باشد بعد پخش را شروع كنیم.

*چند ماه پیش از كسری بودجه گفته بودید.در این شرایط لازم است شبكه مستند خودش وارد مقوله تولید شود؟ بهتر نیست شبكه امكانی باشد برای مستندهای ساخته شده فراهم كند؟
من فكر می كنم راه حال كوتاه مدت این مساله این است كه بجای تولید نقش حمایتی داشته باشیم. در همه جای دنیا شبكه های تلویزیونی تمام بودجه یك اثر را نمی پردازند . فكر می كنم یكی از راهكارهای اصلی شبكه مستند این است كه در حق پخش مشاركت كند. یعنی یك چهارم بودجه را متقبل شویم و نقش حمایتی داشته باشیم بقیه را تهیه كننده از جاهای دیگر مشاركت بگیرد.
*فیلم هایی كه از جشنواره سینما حقیقت پخش می كنید تهاتری است؟
این برنامه كه به نام سینما حقیقت راه اندازی كرده ایم حاصل یك سال تعامل با مركز گسترش سینمای مستند و تجربی است كه در نهایت قبول كردیم حق پخش برخی آثار را بخریم . به لحاظ حرفه ای  هم كار درستی است چون برای مخاطب فرقی نمی كند كه حق پخش كاری را خریده ایم یا با صرف چند برابر هزینه بیشتر تولید كرده ایم. مخاطب مستند خوب می خواهد . هدف ما این است كه به مستندسازان كمك كنیم كه پروسه حرفه ای طی كنند و تاكیدشان این نباشد كه صد در صد بودجه یك كار را از یك مركز بگیرند. 
*لازمه رسیدن به ایده آل تغییر نگرش در مدیریت كلان صدا و سیما است؛ این كه تفاوت آثار داستانی و مستند و مقتضیات فیلم مستند پذیرفته شود. اگر حرفی بخواهد به بار بنشیند باید نگاه بازتری به آن باشد. گله مستندسازها در دوره های مختلف این بوده كه آثارشان ممیزی می شود. شما توانستید این نگاه را جا بیندازید؟
واقعیت این است كه ما آگاهیم كه شبكه مستند ملی است و مخاطبان زیادی پای آن می نشینند. یعنی ممكن است مخاطب ما كودك باشد یا یك فرد بزرگسال. ما باید این مساله را رعایت كنیم كه فیلمی بدآموزی نداشته باشد. برای همین تلاش كرده ایم تا جایی كه به محتوای مستند صدمه نخورد بخش هایی از آن را كوتاه كنیم. مثلا در یك مستند اجتماعی ممكن است دو نفر دعوا كنند وناسزایی بگویند یا تصویر اعتیاد استفاده شود كه مستندساز برای تاثیرگذاری باید آن را بكار می برده ولی واقعا من خودم به عنوان یك پدر قبول نمی كنم فرزندم این تصاویر را ببینید. بحثی كه در همه شبكه های بین المللی وجود دارد (تاكیدم روی بین المللی به خاطر این است كه از حوزه برون مرزی آمده ام و با قوانین شبكه های دنیا در این زمینه كاملا آشنا هستم) پخش نسخه تلویزیونی آثار مستند است. یعنی هر شبكه بر اساس سیاست های خود یك اثر مستند را تدوین تلویزیونی می كند. ما بخش های حذفی را به سازندگان اطلاع می دهیم و با رضایت خودشان كار را پخش می كنیم. در یك سال اخیر فقط یك مورد گله داشتیم كه آن هم به خاطر این بود كه همكاران به كارگردان اطلاع نداده بودند و بعد از پخش عذر خواهی كردیم و در بازپخش مستند را كامل روی آنتن فرستادیم.
*نمونه بارز نسخه تلویزیونی پخش «چنارستان» است. وقتی یك اثر ارزشمند است چرا باید نام سازنده اش به فرامتن پیوند بخورد و از پخش باز بماند.
بله یا فیلمی مثل «من اكبر اعتماد اتم می شكنم» كه بدون هیچ ممیزی پخش شد. این نشان می دهد دیدمان به مستند چگونه است .معتقدیم اثر مستند به سندیتش زنده است و درست نیست در آن دست ببریم ، برای همین تلاش می كنیم تا جایی كه امكان دارد هیچ اثری به لحاظ محتوا ممیزی نداشته باشد. برخی شبكه های دنیا رنج سنی دارند كه برای ایران هنوز جا نیفتاده ، پس ما كاری كه می كنیم این است كه با توافق با كارگردان بخش هایی از كوتاه می كنیم.
*شبكه مستند كارهای خوبی پخش می كند ولی خیلی ها از زمان پخش آن خبر ندارند. چرا تیزر مستندها از شبكه های دیگر پخش نمی شود ؟ تصمیمی ندارید همان طور كه سریال ها در همه شبكه ها تبلیغ می شوند مستندها هم جایی داشته باشند؟
تلاش مان این است كه از تمام رسانه ها استفاده كنیم برای این كه بتوانیم پیام خودمان را به مخاطب برسانیم. رایزنی هایی با مدیران شبكه های مختلف داشته ایم كه بعضی تولیدات مان را پخش می كنند مثلا شبكه خبر «خسته نباشید» كه مجموعه ای آموزشی است را پخش می كند شبكه پنج خیلی از مستندات اقتصادی ما را پخش می كند. بعضا تیزرها را به شكبه ها داده ام كه پخش كنند. مشكلی كه در شبكه های سراسری داریم این است كه زمان خوبی برای پخش مستندها اختصاص نمی دهد . ما دوست داریم با تولیدات خوب این نكرش را هم عوض كنیم الان در كشورهای پیشرفته سینمای مستند ، جاده صاف كن و جهت دهند سینمای داستانی است. ما فاصله داریم با ایده  آلی كه باید برسیم .

منبع: هفت صبح