طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه پنجم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه پنجم
اهداف جلسه:
آشنایی با دسته بندی چسب ها بر اساس نوع مصرف آنها
آشنایی با موارد استفاده از چسب ها
آشنایی با مواد تشکیل دهنده چسب
آشنایی با انتخاب چسب مناسب
وسایل مورد نیاز:
کامپیوتر مجهز به اینترنت
مقدمه
در جلسات گذشته با موضوع چسب، تاریخچه استفاده از چسب ها، اجزای تشکیل دهنده چسب ها و تئوری چسبندگی و همچنین انواع چسب ها و معایب و مزایای چسب ها آشنا شدید. همچنین درباره طبقه بندی چسب ها نیز بحث و بررسی شد، در ادامه این پروژه قصد داریم با طبقه بندی بر مبنای میزان مصرف چسب، موارد استفاده از چسب ها و مواد تشکیل دهنده فرمول چسب آشنا شویم.
5 -1 طبقه بندی بر مبنای میزان مصرف چسب
در اینجا چسب ها به انواع صنعتی و خانگی تقسیم می گردند. چسب های صنعتی در مقیاس وسیعی مصرف میشوند در حالی که چسب های خانگی که در بسته های کوچک عرضه میشوند باوجود اینکه مصارف گوناگونی دارند در حجم کمتری مصرف میگردند.
نوع دیگری از تقسیم بندی وجود دارد که بر اساس نوع مواد اتصال یابنده است که در این روش چسب ها به چسب چوب، کاغذ، فلز، سرامیک، پلاستیک و ... تقسیم می شوند.
5- 2 موارد استفاده از چسب ها:
نقش اصلی یک چسب متصل نمودن اجزاء تشکیل دهنده یک جسم به یکدیگر است به طوری که تحت شرایط سرویس قسمت های اتصال یافته بر اساس پیش بینی های طرح آن جسم بهم چسبیده باقی بمانند. در ایفای این نقش چسب ها جوابگوی بسیاری از مسائل مربوط به اتصال اجسام به یکدیگر می باشند و در گونه های مختلف زمینه لازم در ساخت اجسام را فراهم می آورند.
چون بکارگیری روش های مکانیکی اتصال اجزاء سازنده یک جسم (مثل پرچ کردن لحیم کاری) ممکن است منتهی به انحراف از شکل طبیعی، رنگ رفتگی و خوردگی گردد و از طرفی خواص یک جسم ترکیب یافته از اجزاء مختلف چسبیده بهم می تواند نیازهای کاربردی را بر آورده سازد.بنابر این استفاده از چسب ها، در اتصال اجزا به یکدیگر یک راه حل و گاهی تنها راه حل ساخت آن جسم می گردد.
در اینجا ابتدا؛ موادی که توسط چسب ها به یکدیگر متصل می شوند و سپس کاربردهای یکی از پر مصرف ترین چسب ها (لیفی چسب های ساختمانی) نام برده می شود.
الف- مواد غیر همجنس : مثل پیوند فلزات، رابرها، پلاستیک ها، چوب، اسفج، شیشه و سرامیک به یکدیگر.
ب - مواد حساس به حرارت مثل پلاستیک هائی که نسبت به حرارت حساسند. قطعات نازک و ظریف (مثلاً ورقه های نازک شیشه و مواد مغناطیسی) تخریب می شوند.
ج- موادی که از طریق لایه سازی به اشکال مختلف ساخته می شوند.
د- اجسامی که نیاز به اتصال قوی در کاربردهای تحت تنش بالا دارند. مثل استفاده از چسب به جای پرچ در ترمز و کلاچ اتومبیل.
ه- مواردی که اتصال موقت لازم دارند مثل برچسب ها و نوار های طبی.
و- اجسامی که نیاز به انسداد و اتصال واشر ها و درزگیری دارند.
5 -3 مواد تشکیل دهنده فرمول یک چسب
بسیاری از چسب ها که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفتند از یک ماده در آب و یک حلال آلی تشکیل می شدند. اما امروزه با وجود اینکه این نوع چسب ها هنوز هم بکار می روند معمولاً چسب از مخلوطی از چند ماده ساخته می شود که هر کدام می تواند آلی یا معدنی باشد. اجزاء تشکیل دهنده یک چسب بر حسب فرآیند چسباندن و نوع جنس سطوح توام با طرح محل های متصل شونده، تعیین می گردند. در مخلوط اجزاء مختلف یک چسب، یک جزء پایه وجود دارد که تعیین کننده استحکام اتصال چسبی است. این جزء پایه یک پلیمر مصنوعی یا طبیعی می باشد.
در زیر اجزاء عمده سازنده یک چسب به غیر از جزء پایه معرفی می شوند:
حلال یا رقیق کننده
نقش این جزء تنظیم و کنترل گرانروی چسب است و تامین یکنواخت یک پوشش نازک چسبی را میسر می سازد بعضی اوقات یک زرین مایع به منظور کنترل گرانروی به چسب افزوده می شود.
- کاتالیزورها و پخت کننده ها ٓ این مواد موجب تثبیت چسب می گردند. پخت کننده معمولاً با جزء اصلی چسب واکنش داده و ممکن است منرمر ، پلیمر و یا مخلوطی از دو یا چند ماده باشد. نسبت مولی ماده پخت کننده به جزء پایه بر خواص فیزیکی چسب اثر محسوس دارد.
برای مثال : یک آمین ساده و یا یک پلی آمید به کمک یک کاتالیزور می تواند چسب های دارای پایه رزین اپوکسی را از طریق تشکیل پیوندهای عرضی پخت نماید.
اسیدها، بازها، نمک ها و پراکسیدها از جمله مواردی هستند که افزایش هر کدام به مقدار خیلی کم به چسب ها ی دارای پایه زرین های ترموستی موجب تسریع عمل پخت و در نتیجه کاهش زمان پخت می گردد.
تسریع کننده
با افزایش این مواد به چسب سرعت پخت را می توان کنترل نمود. نوع ماده شیمیایی و مقدار آن در این امر موثر است.
باز دارنده و کند کننده
وجود بازدارنده در چسب موجب توقف واکنش تثبیت (یا پخت) می شود و کند کننده هم سرعت این واکنش را کاهش می دهد.
تعدیل کننده
تعدیل کننده یا اصلاح کننده این مواد از نظر شیمیایی خنثی بوده و به چسب افزوده می شوند تا نحوه استفاده و یا خواص فرآیند چسبندگی را تغییر دهند. این مواد شامل پرکننده ها، نرم کننده ها تینرها خیس کننده ها و ضد کف کننده ها هستند و هر کدام به منظور خاص به چسب افزوده می شوند. اگاهی از اثر هریک از این مواد بر محصولات پلاستیکی گویای نقش آن در فرمول یک چسب است.
5 -4 انتخاب چسب مناسب
چسبی که بتواند تمام مواد را به خوبی به یکدیگر اتصال دهد یافت نمی شود. بنابراین باید بین مهمترین خواص مطلوب اتصال چسبی تشکیل شده و سایر خواص آن توازن برقرار شود.
برای انتخاب یک چسب به منظور کاربرد با شرایط مشخص چندین عامل را بایستی در نظر گرفت برای نمونه یکی از این عوامل ، انتخاب یک چسب از بین چسبهائی است که همگی آنها قادر به چسباندن مواد مورد نظر می باشد. حال اگر گفته شود که یک چسب با استحکام بالا، مثال برای چسباندن رابر به فلز در درجه حرارت کم لازم است. این بیان کافی نخواهد بود زیرا مواردی از قبیل دامنه استحکام مورد نیاز، نوع تنش وارده بر اتصال چسبی نوع رابر، محدوده درجه حرارت نوع فلز، ابعاد و شکل قطعاتی که بایستی به همدیگر متصل شوند و شرایط فرایند چسباندن مشخصی نشده اند.
شرایط سرویس:
چسب انتخاب شده برای تهیه یک جسم باید در مدت زمانی که جسم مورد استفاده است اجزاء سازنده آن را به همدیگر متصل نگهداشته و در شرایط سرویس استحکام آن حفظ شود. بنابراین طراح باید از تمام جوانب اگاه باشد تا بتواند چسب مناسب را انتخاب نماید.
در ادامه این پروژه به مبحث آزمایش های کنترل کیفیت چسب ها خواهیم پرداخت.
تکلیف1: با توجه به مطالب این درس، چند سطح مختلف برای اتصال انتخاب کنید. مثلاً چوب، فلز، پلاستیک و ... حالا برای چسباندن انواع سطوح مختلف چه نوع چسبی را انتخاب می کنید؟ فعالیت خود را با ثبت یک گزارش کامل برای ما ارسال نمایید.
تکلیف2: محل بازدید/ اردو/ خرید: _____
منابع مطالعه: برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مواد تشکیل دهنده چسب، مطالب مفید این سایت را مطالعه نمایید.
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه اول
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه دوم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه سوم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه چهارم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه پنجم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه ششم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه هفتم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه هشتم
