طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه اول

اهداف جلسه:
آشنایی با چسب
آشنایی با تاریخچه استفاده از چسب ها
وسایل مورد نیاز:
کامپیوتر مجهز به اینترنت

مقدمه
ساخت و مصرف چسب از گذشته رایج بوده است. در قدیم، از موادی چون قیر و صمغ درختان به عنوان چسب استفاده می کردند. در تمام قرون گذشته و همچنین قرن نوزدهم چسب ها منشاء حیوانی و یا گیاهی داشته اند. چسب های حیوانی به طور عمده بر مبنای کلوژن مامالیام   Mammaliam بودند که پروتئین اصلی پوست، استخوان و رگ و پی است و چسب های گیاهی از نشاسته و دکسترین دانه های گندم، سیب زمینی و برنج تهیه می شدند.

بنابراین از آنجایی که وضعیت دنیا و جهان امروزه ی ما به طور متداوم بر صرفه جویی تاکید می کند ضرورت این پروژه این است که گوشه ای از فوایدی محصولات ارگانیک را به مردم نشان دهد.

1-1 چسب چیست ؟

چسب ماده ای است که می تواند بین دو سطح اتصال چسبی به وجود آورد. یک اتصال چسبی دو سطح جامد به هم اتصال یافته است که لایه نازکی از یک چسب را شامل می شود. چسبندگی دو جسم به یکدیگر توسط یک جسم پدیده ای است که در آن سطوح اتصال یابنده ممکن است از طریق جذب فیزیکی (برای مثال نیروهای بین سطحی) و یا جذب شیمیایی (مثل نیروهای و اندوالسی، القائی، پیوند های هیدروژنی به یکدیگر اتصال یابند. چسبندگی را می توان به صورت میزان جذب بین یک سطح جامد و یک فاز دوم هم تعریف نمود. فاز دوم از قطرات خیلی ریز یک مایع، و یا فیلی پیوسته از یک مایع یا جامد تشکیل یافته است.

1 -2 تاریخچه استفاده از چسب ها

اولین مدارك مبنی بر استفاده از ماده ای به عنوان چسب به 4000 سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد. باستان شناسانی كه در حال مطالعه گورستان های قبایل ما قبل تاریخ بودند، ظروفی در گورها یافتند كه قسمت های شكسته آنها توسط رزینی به دست آمده از صمغ درخت به هم چسبانده شده بودند. علاوه بر این باستان شناسان مجسمه هایی را در معابر بابل كشف كردند كه چشم های عاجی آنها روی مجسمه چسبانده شده بودند. این چسب قیر مانند تقریباً 6000 سال است كه مورد استفاده قرار می گیرد. در دوره های بین 1000 تا 1500 سال قبل از میلاد مسیح مدارك بیشتری یافت شد كه نشان می داد چسب به ابزاری جهت مونتاژ تبدیل شده بود.

نقاشی های بر روی دیوار جزئیات عملیات چسباندن چوب را نشان می دهند. تابوتی كه از مقبره ی توتان خامون به دست آمده، حاكی از به كارگیری چسب در ساخت آن است، موزه های امروزی پر از اشیاء هندی و اثاثیه ی فرعون های مصری است كه با كمك نوعی چسب ساخته شده از بدن حیوانات به یكدیگر چسبانده شده اند. اولین اشاره به چسب و هنر چسباندن در ابیات تقریباً به 200 سال قبل از میلاد مسیح بر می گردد. فرایند های ساده ی تولید و ساختن چسب های حیوانی در این كتاب ها تشریح شده است.

 
دوره ی بعدی فعالیت در این زمینه به 1 تا 500 سال بعد از میلاد مسیح بر می گردد، یعنی زمانی كه رومی ها و یونانی ها روكش كردن و تزیین با چوب را آموختند كه طی آن لایه ها و تكه های نازكی از چوب ها به هم متصل می شدند. با كمك این هنر، تولید و ساخت چسب های حیوانی و ماهی  بهبود یافت و انواع  دیگری  از چسب ها اختراع شدند كه از آن میان می توان به سفیده ی تخم مرغ برای چسباندن ورقه های نازك طلا اشاره نمود. علاوه بر سفیده ی تخم مرغ دیگر مواد طبیعی نیز از جمله خون، استخوان، شیر، چرم، پنیر، سبزیجات و حبوبات و دیگر مواد طبیعی برای آماده سازی چسب ها به كار رفته اند.

رومی ها اولین كسانی بودند كه از قیر و موم زنبور عسل برای آب بندی الوار در قایق ها و كشتی ها استفاده كردند. مطالعه تاریخچه ی چسب ها نشان می دهد كه استفاده از چسب ها در ساخت اثاثیه باعث شیوع بیش تر كاربرد آن ها  پس از سال های 1500 تا 1700 پس از میلاد گردیده است. برخی ازبزرگترین تولید كنندگان مبلمان و اثاثیه، از چسب در محصولات خود استفاده كرده اند را تا حدی مدیون چسب هستند در سال 1000 بعد از میلاد چنگیز خان به خاطر قدرت و برد بالای اسلحه های افرادش توانست همه را شكست دهد. كمان های لشگر او از  چوب های چند لایه ی درخت لیمو و شاخ گاو میش ساخته شده بودند كه با كمك چسبی به هم متصل شده بودند كه فرمول آن از بین رفته است. راز ویولون هایی كه توسط آنتونیو استرادیواریوس ساخته شده بودند فرایند چسباندنی بود كه برای چند لایه كردن چوب های خاص خود به كار می برد. فرمول وی هم از بین رفته وهنوز با وجود روش های تحلیلی پیچیده دوباره كشف نشده است. تقریبا در سال 1700 پس از میلاد مسیح، استفاده از سریش تغییرات شگرفی در تاریخچه چسب به وجود آورد.

اولین كارخانه ی  تجاری تولید چسب در هلند تاسیس شد كه سریش های حیوانی از چرم تولید می كرد. تقریبا در سال 1750 اولین حق امتیاز  تولید چسب در بریتانیا برای چسب ماهی ، نشاسته و پروتئین شیر (ماده پنیری) صادر شد. تا سال 1900 در ایالات متحده چند كارخانه ی تولید چسب بر پایه ی موارد ذكر شده تاسیس شده بودند. انقلاب صنعتی باعث انفجار پیشرفت های فنی شد كه نتیجه آن در دسترس قرار گرفتن مواد جدید برای استفاده در فرمول بندی چسب ها بود.

اولین پلیمر پلاستیكی سنتز شده سلولز نیترات بود كه یك ماده ی ترموپلاستیك به دست آمده از سلولز چوب به شمار می آمد. اولین كاربرد آن در تولید توپ های بیلیارد بود كه قبلا از عاج فیل درست می شدند. دوره ی پلاستیك با تولید باکلیت فنولیك ( یك پلاستیك ترموستاتی)در سال 1910  آغاز شد. دهه های 20و30و40 قرن بیستم شاهد تولید  پلاستیك های بسیاری بود كه به طور سنتزی در اثر نیاز طی جنگ جهانی دوم تولید شدند. هر چند كه چسب ها 6000 سال است كه شناخته شده اند، ولی بیش تر فناوری چسب هامربوطه 100 سال اخیر بوده است.

توسعه ی پلاستیك ها و الاستومترها به سرعت موجب پیشرفت چسب ها شده  اند و به طوری  كه فرمول سازان دامنه ی متنوعی از محصولات را در اختیار داشته باشند و با كمك آن ها بتوان به بهبود و تغییر ویژگی های متنوع چسب از جمله انعطاف پذیری، سختی، زمان سفت شدن و مقاومت دمایی و شیمیایی آن پرداخت. چسب ها جزئی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ی ما هستند. آنها هرگز از ما دور نیستند، هر چند كه ممكن است ما از حضورشان بی خبر باشیم. توصیفی از برخی از انواع رایج چسب ها و كاربرد آن ها شما را از حضور چسب ها در زندگی روزمره تان آگاه تر می كند.

در ادامه این پروژه با اجزاء تشکیل دهنده چسب آشنا خواهیم شد.
تکلیف: در اینترنت جستجو کنید و درباره تاریخچه استفاده از چسب ها اطلاعات کاملی تهیه نمایید. این اطلاعات را طبقه بندی کرده و به صورت گزارشی کوتاه برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید:  _____
منابع مطالعه:  برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه چسب و تاریخچه استفاده از آن از اطلاعات سایت زیر استفاده نمایید.

طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه اول
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه دوم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه سوم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه چهارم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه پنجم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه ششم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه هفتم
طرز تهیه چسب از محصولات ارگانیک - جلسه هشتم

بخش پژوهش های دانش آموزی سایت تبیان
تهیه: الهام گارسچی - تنظیم: نیلوفر یاقوتی