حضور عموم در این مراسم آزاد است

من از کسانی هستم که خودم را مقید به رعایت دستورات الهی می دانم و در تلاشم هیچ وقت آنچه را که خداوند به آن فرمان داده از من فوت نشود و کاری را هم که خداوند آن حرام کرده است از من سر نزند.

با این حال به بعضی از این فرامین توجه چندانی نداشته و از کنارش به راحتی می گذشتم چون معتقد بودم در زمان غیبت امام زمان علیه السلام انجام یک سری امور واجب نیست، پس چه الزامیست که آن ها را انجام دهم یا در یک سری مراسمات شرکت کنم.

بله، منظورم نماز جمعه است. به دوستم هم اینگونه القا می کردم که الزامی به رفتن نیست، پس چرا در نماز جمعه شرکت می کنی؟
از آنجایی که رشته ی دانشگاهی دوستم جامعه شناسی بود و از علوم اسلامی هم آگاهی داشت، پاسخی به من داد که من را قانع کرد و گفته هایش به دلم نشست. او گفت: از نگاه جامعه شناسی «وجود شکاف، تنش و گسستگی بین لایه های گوناگون جامعه، مانع پویایی و حرکت نظام اجتماعی در مسیر دستیابی به اهداف است و در مقابل، انسجام و همبستگی بین بخش های مختلف نظام اجتماعی حرکت جامعه را در رسیدن به آرمان هایش سرعت می بخشد و به جامعه کمک می کند در زمان کمتری به اهدافش دست یابد» (مریجی، چراغی، 1389: 60).
امروزه همه ی نظام های سیاسی و اجتماعی جهان به این درک و فهم دست یافته اند که مهمترین راه نگهداشت و پویایی اجتماعی ساخت های مورد نظرشان، از مسیر انسجام ملی و همبستگی اجتماعی می گذرد از این رو در تلاشند نوعی وحدت و یگانگی در بین قشرهای مختلف جوامع خود ایجاد نمایند تا از این طریق اعضاء را در دست یابی به اهدافشان یاری نمایند. (مریجی، چراغی، 1389: 60).

اسلام نیز همچون دیگر نظام های سیاسی اجتماعی برای خوشبختی و سعادت بشر، دسته ای از باورداشت ها، بینش ها، نگرش ها و کنش های ویژه را به عنوان ارزش معرفی نموده و از مومنان خواسته است از مسیر های پذیرفته شده به این اهداف دست یابند و با توجه به کارکرد مثبت یکپارچگی و همگرایی در جای جای آموزه های خود به آنان توصیه کرده که در این مسیر همبستگی خویش را حفظ کنند و به ریسمان الهی چنگ زنند و از تفرقه بپرهیزند. (مریجی، چراغی، 1389: 61).

یکی از این مصداق ها که همبستگی، همگرایی و یکپارچگی در آن به وضوح دیده می شود، «نماز جمعه» است. امام رضا (علیه السلام) درباره ی حکمت نماز جمعه و خطبه های آن می فرمایند: «مصلای نماز جمعه، محل حضور تمامی مردم است» (وسائل الشیعه، ج7، ص 344).
پس یکی از ابتدایی ترین کارکردهای نماز جمعه، حضور مردم در یک اجتماع بزرگ است که تشکیل این اجتماع از یک هدف و اعتقاد مشترک حکایت می کند لذا موجب همبستگیِ اجتماعی و انسجامِ عمومی می شود و طبیعی است که با وجود همبستگی، نظام می تواند به آرمان های خود که همان گفتمان اسلام ناب و انقلاب اسلامی است سریعتر دست یابد.

همبستگی بر آمده از نماز جمعه موقعیتی است استثنایی، هم برای حاکمیت و هم برای نمازگزاران. در حقیقت نماز جمعه قرارگاه و پایگاهی است برای حفاظت از ایمان، بصیرت و آگاهی مردم در راستای رسیدن به آرمان های ناب اسلامی.
سنگر نماز جمعه سنگرِ روشنگری است و افراد جامعه را در برابر هجمه ها و وسوسه های درونی ( که عبارتند از رذائل اخلاقی) واکسینه و نیروی عبودیت را در بندگان تقویت می کند و از طرف دیگر، زمینه ی رشد فکری را در مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مصالح روز کشور فراهم کرده و از انحرافات فکری و عقیدتی، جلوگیری می کند.

این بیان را می توان در ادامه ی روایتی که از امام رضا (علیه السلام) نقل شد، مشاهده نمود که می فرماید:

«خدا خواسته است تا امام وسیله و فرصتى در اختیار داشته باشد، براى اندرز دادن به مردم، و برانگیختن آنان به اطاعت، و بیم دادن از معصیت، و وادار كردن ایشان به رعایت مصلحت دینى و دنیایى خویش، و آگاه ساختن از آفات و زیان هایى كه بر آنان وارد شده است، و از حوادثى كه نفع و زیانى در آنها دارند» (الحیاة / ترجمه احمد آرام، ج 2، ص: 693).
روز جمعه و پرداختن به اعمال روز جمعه (که یکی از اعمال آن شرکت در نماز جمعه است) به اندازه ای مورد اهمیت است که امام رضا علیه السلام به نقل از امام جعفر صادق (علیه السلام) می فرمایند: روز جمعه براى خداى جلّ ذكره مى باشد و در روز جمعه مسافرت شایسته نیست. زیرا خداى متعالى فرمود: «هرگاه نماز جمعه اقامه شد، در زمین پراكنده شوید و از فضل خدا روزى بجوئید» یعنى در روز شنبه مسافرت جایز است. (صحیفة الإمام الرضا علیه السلام / ترجمه حجازى، ص: 98).
و باز رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) فرمود: اُف بر مردیكه خود را در هر روز جمعه [هفته اى یك روز] براى امر دینش آماده نكند تا با آن تجدید عهد كند و از دینش سؤال كند. (أصول الكافی / ترجمه مصطفوى، ج 1، ص: 50).

کلام آخر

این که نماز جمعه بسان قرارگاهی است که در آن بندگان هم به سلاح ایمان و تقوی مجهز می شوند و هم علاوه بر حفظ همبستگی، یکپارچگی و وحدت کلمه که از کارکردهای مهم آن است، با کسب بصیرت و آگاهی، در مقابل انحرافات و کج روی ها، به استحکام پایه های نظام اسلامی کمک می کنند.