شوکه شدن عربستان از لغو تحریم ها

تنها چند دقیقه بیشتر از بامداد یک شنبه 27 دی ماه نگذشته بود که رسانه های بین المللی در راستای اجرای «برجام» و «لغو تحریم ها» علیه ایران اعلام کردند، آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرد که ایران تمام گام های متعهد شده ذیل برجام را برداشته است.

پس از آن محمد جواد ظریف و فدریکا موگرینی، مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه ای مشترک تصریح کردند که روز اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) فرا رسیده و از آنجا که ایران به تعهدات خود عمل کرده است، از امروز تحریم های مالی و اقتصادی ملی و چندجانبه مربوط به برنامه هسته ای ایران منطبق با برجام برداشته می شود.
در ادامه باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا فرمان اجرایی رفع تحریم های هسته ای علیه ایران را صادر کرد و وزارت خزانه داری این کشور با انتشار دستور العملی رفع تحریم های هسته ای علیه ایران را تایید و نحوه اجرایی شدن آن را تشریح کرد.
شورای اروپا نیز با صدور بیانیه ای رسما تایید کرد که این اتحادیه کلیه تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای علیه ایران را برداشته و «جان کری»، وزیر خارجه آمریکا در بیانیه ای طولانی گفت که «ما تحریم ها را بلافاصله برخواهیم داشت. از امروز 16 ژانویه 2016 به روز اجرای برجام رسیدیم. امروز به لحظه ای رسیدیم که تعهدات ایران از روی کاغذ خارج و به مرحله اجرا درآمده است. امروز با اطمینان می توانیم بگوییم که همه راه های ایران برای رفتن در مسیر ساخت سلاح و مواد شکافت پذیر بسته شده است».
به تبع آن مقامات ارشد سازمان ملل، آمریکا، روسیه، انگلیس و آلمان با صدور بیانیه های جداگانه ای از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک استقبال کردند. یک مقام ارشد آمریکایی روز شنبه به تشریح جزئیات نحوه اجرای برجام پرداخته و گفته بود: ایران «از امروز» به 50 میلیارد از مجموع 100 میلیارد دارایی بلوکه شده خود دسترسی می یابد. بیش از 400 فرد و شرکت هم از فهرست تحریم ها خارج شده اند.

بازتاب داخلی اجرای برجام و رفع تحریم ها

یکی از مهمترین بازتاب های داخلی اجرای برجام و رفع تحریم ها علیه ایران در عرصه اقتصادی قابل ملاحظه است، شبکه اسکای نیوز در گزارشی با اشاره به اینکه لغو تحریم های بین المللی سبب دستیابی ایران به 100 میلیارد دلار پول های بلوکه شده این کشور در خارج خواهد شد، گزارش داد: فرصت های جدید ایجاد شده در حوزه تجارت و مناسبات مالی بعد از لغو تحریم ها، انقلابی را در اقتصاد ایران ایجاد خواهد کرد.
این خبرگزاری در ادامه گزارش خود شد، افزوده بود که مدیران اجرایی غول های انرژی جهان همچون شل و توتال قرار است، یک شنبه برای انجام مذاکرات با مقامات ایرانی راهی تهران شوند.
در واقع تبعات اقتصادی اجرای برجام و لغو تحریم ها از دو دیدگاه قابل بررسی است. نخست جو روانی که هر اقتصادی در دنیا از آن تاثیر می پذیرد و دوم، اقدامات عملی که برپایه توافق انجام خواهد گرفت. جو حاصل از توافق بدون تردید برای اقتصاد ایران فضایی مثبت رقم خواهد زد. لغو تحریم ها به معنای برداشتن موانع بلند و سختی است که در سال های گذشته پیش روی بازیگران اقتصاد ایران قرار گرفته بود و رفع این موانع، چشم انداز وسیعی از فعالیت های اقتصادی در برابر چشم فعالان این عرصه قرار می دهد.

اهمیت اجرای برجام و لغو تحریم ها از بُعد اقتصادی نه تنها برای ایران که برای دیگر کشورهای جهان به ویژه اروپا نیز دارای اهمیت فراوان بوده و هست. شرکای قدیمی اقتصاد ایران ولعی کمتر از فعالان اقتصادی ما برای گشایش راه های بسته ندارند. دسترسی ایران به سوئیفت، اتفاق بزرگ دیگری است که با برداشتن تحریم ها برای بانک های ایرانی فراهم می شود. سوئیفت اولویت ایران در تسهیل تجارت خارجی و روابط اقتصادی بین الملل است؛ چراکه تمام مبادلات صنعتی و کشاورزی را تحت تاثیر قرار می دهد.
اما صرف نظر از تاثیر برجام و لغو تحریم ها بر اقتصاد ایران، رسانه های غربی از بازتاب آن بر موضوع «انتخابات» نیز سخن می گویند، به عنوان مثال خبرگزاری انگلیسی «رویترز» در تحلیلی با اشاره به ثبت نام 12 هزار داوطلب شرکت در انتخابات مجلس ایران که قرار است، اسفند ماه سال جاری برگزار شود، نوشت: حضور حدود 12هزار داوطلب شرکت در انتخابات فوریه 2016 مجلس ایران (اسفند 94) آن طور که تلویزیون دولتی این کشور گزارش کرده، حد نصابی از حیث تعداد شرکت کنندگان در انتخابات مجلس جمهوری اسلامی است.
شبکه «دویچه وله» آلمان نیز گفت: «انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی و خبرگان از مهم ترین رویدادهای تاریخ جمهوری اسلامی ایران است، اما انتخابات مجلس شورای اسلامی نسبتاً مهم تر است، زیرا زمینه ساز انتخابات ریاست جمهوری سال 2017 در ایران است. واقعیت این است که اگر روحانی رئیس جمهور ایران و یارانش در انتخابات مجلس شورای اسلامی پیروز شوند، آن گاه موقعیتی بهتر برای به چالش کشاندن دیگران دارند.

بازتاب خارجی اجرای برجام و رفع تحریم ها

از سوی دیگر، روزنامه انگلیسی ایندیپندنت نیز در یادداشتی لغو تحریم ها را آغاز فصلی نوین در جایگاه منطقه ای ایران در خاورمیانه بر شمرد و نوشت: آغاز اجرای برجام سبب خواهد شد که ایران پس از یک دوره جنگ سرد، دوباره به بازار جهانی اقتصاد بازگردد.
ایندیپندنت با بیان اینکه قرار است، ایران بلافاصله پس از برداشته شدن تحریم ها، 500 هزار بشکه نفت خام به ظرفیت صادراتی اش به بازار جهانی بیفزاید، افزوده است: ایران چهارمین ذخایر بزرگ نفتی را در دنیا در اختیار دارد که به دنبال برداشته شدن تحریم ها، می تواند آزادانه به بازار جهانی نفتی بازگردد.
اما «بی بی سی» نگاه خوشایندی به این برجام ندارد و در این خصوص نگاه مثبت آمریکا به توافق هسته ای را به سخره گرفته، تصریح کرده بود که آمریکا تصور می کند، توافق هسته ای دستیابی ایران به سلاح هسته ای را غیر ممکن خواهد ساخت.
روزنامه دیلی تلگراف نیز در یادداشتی نوشت که توافق هسته ای علاوه بر اینکه ظرفیت های هسته ای ایران را محدود می کند، ایران و واشنگتن را پس از 35 سال قطع روابط و در زمانه ای که خاورمیانه دچار بحران است، در مسیر بهبود روابط قرار می دهد و این توافق را بزرگترین پیروزی دولت باراک اوباما در عرصه سیاست خارجی اش خواند.
دیلی تلگراف همچنین با اشاره به نگرانی دولت عربستان از لغو تحریم ها علیه ایران و نیز گرم شدن روابط تهران و واشنگتن عنوان کرد: به همین دلیل جان کری، وزیر خارجه آمریکا شامگاه پنجشنبه در جریان سفرش به لندن، تلاش کرد، طی دیدار با همتای سعودی اش، به وی اطمینان دهد که دوستی دو کشور پا برجا خواهد ماند.
این روزنامه انگلیسی کاهش قیمت نفت خام در بازار جهانی را درپی سرازیر شدن نفت ایران، از مسائلی دانست که سبب وخیم تر شدن وضعیت اقتصادی عربستان و تشدید نگرانی اش خواهد شد.
روزنامه گاردین نیز از آمادگی غرب برای بازگشت ایران به بازار اقتصاد جهانی خبر داد و نوشت: غرب ضوابط برداشته شدن تحریم ها را به اجرا گذاشته است. بانک های ایرانی به سیستم بانکی اروپا دوباره وصل خواهند شد و شرکت های خصوصی بدون واهمه از جریمه های غرب در ایران تجارت خواهند کرد.
این روزنامه انگلیسی نوشت: ایران دارای ظرفیت قابل توجهی برای شرکت های اروپایی در عرصه انرژی، ساخت و ساز، موادغذایی و خدمات مالی است.
اگرچه در این بین نباید از نگرانی های شدید رژیم صهیونیستی و همچنین شیوخ عرب حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی که اجرای برجام و لغو تحریم ها را خطری علیه خود می دانند، غافل ماند.