دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه اول

اهداف جلسه:
آشنایی با عضو زبان
آشنایی با تصورات اشتباه درباره زبان
آشنایی با مزه ششم
وسایل مورد نیاز:
کامپیوتر مجهز به اینترنت
5 ماده با طعم های شور، ترش، شیرین، تلخ و مزه گوشتی

مقدمه

حس چشایی، یک حس شیمیایی محسوب می شود که جزء اولین دستگاه های حسی انسان به شمار می آید. چشایی به طور عمده حاصل عمل یک جوانه چشایی در دهان است. دهان و قسمت فوقانی سیستم گوارشی بدن انسان به میزان دمای نوشیدنی ها واکنش نشان می دهد و به مغز پیام می رساند. اهمیت حس چشایی در این حقیقت نهفته است که این حس به فرد اجازه می دهد تا غذایش را طبق میل خود و گاهی طبق نیازهای متابولیک بافت ها به مواد مغذی ویژه انتخاب کند. برای بررسی اثر دما بر حس چشایی افراد در این پروژه با ما همراه باشید.

1-1 زبان

زبان، مهم ترین عضو در تشخیص حس چشایی هر فرد است. حس چشایی یکی از حواس پنجگانه است. چهار حس دیگر عبارتند از: بویایی، لامسه، بینایی و شنوایی است. در موجودات زنده زبان به مولکول های خاصی حساسیت دارد مثلاً ترش بودن یک ماده به معنی وجود حالت اسیدی در آن ماده غذایی است.

زبان یک عضو حیاتی در بدن هر موجود زنده، به ویژه انسان به شمار می رود. هر سرآشپزی به خوبی می داند که این اندام چند سانتی متری چقدر برای بقاء ضروری است. از این که بگذریم، درک کلیه طعم ها و مزه ها به این عضو کوچک بستگی دارد. اگر مایل اید تا دانسته های خود را درباره زبان و قوای چشائی بیشتر کنید، با ما همراه شوید.

اما با وجود همه این اهمیت ها مانند تمام قسمت های بدن، حس چشایی ما هم ممکن است بیمار شود. یکی از شایع ترین بیماری های حس چشایی، این است که شخص بدون اینکه چیزی در دهان داشته باشد، مزه ناخوشایندی را در دهانش احساس می کند. حتی گاهی ممکن است افراد در تشخیص مزه های مختلف دچار مشکل شوند یا بعضی از مزه ها را به خوبی احساس نکنند. به ندرت هم پیش می آید که شخصی هیچ مزه ای را با هیچ شدتی احساس نکند. گاهی اوقات، اختلالات حس چشایی با سوزش زبان نیز همراه است.

1- 2 تصورات اشتباه درباره زبان

یک تصور نادرست درباره زبان این است که در بخش های مختلف زبان، حس گر های 1. تلخی، 2. ترشی،3. شوری و 4. شیرینی وجود دار. این تصور نادرست است، در حقیقت همه مزه ها توسط همه قسمت های زبان قابل احساس هستند. برخلاف تصور عامه هرچند بسته به اشخاص مختلف، هر قسمت از زبان نسبت به قسمت های دیگر کمی بیشتر یک مزه خاص را حس می کند. همچنین، پنج مزه اصلی وجود دارد که علاوه بر شوری و ترشی و شیرینی و تلخی شامل مزه گوشتی نیز می شود.

 

1 -3 مزه ششم

 اولئوگاستوس (oleogustus) نامی است که به مزه چربی داده شده است و پژوهشگران اعتقاد دارند که باید آن را به عنوان مزه ششم به پنج مزه اصلی افزود. مزه اومامی یا مزه گوشتی به نام اومامیشیمی دان ژاپنی است که آن را کشف کرد. مزه خوشایندی که به وسیله ترکیباتی مانند مونوگلوتامات سدیمیا MSG که به عنوان نگهدارنده به گوشت اضافه می شود، ایجاد می شود. مزه اومامی که شاید بهتر از همه آن را باب دندان یا دندان مز توصیف کرد، به خصوص در گوشت قرمز، ماهی ، قارچ و دنبلان بیش از همه حس می شود.

همانطور که گفته شد حس چشایی، یک حس شیمیایی محسوب می شود که جزء اولین دستگاه های حسی انسان به شمار می آید چشایی به طور عمده حاصل عمل یک جوانه چشایی در دهان است، اما همه ما این تجربه را داریم که حس بویایی هم، در درک چشایی سهم بسزایی دارد. علاوه بر این، قوام غذا که به وسیله حس های لامسه دهان کشف می شود و نیز وجود موادی از قبیل فلفل و ادویه در غذا که انتهای جوانه چشایی را تحریک می کنند، به میزان زیادی تجربه چشایی را تحت تأثیر خود قرار می دهند.

هویت مواد شیمیایی ویژه که گیرنده های چشایی مختلف را تحریک می کنند، به طور کامل شناخته نشده است. اما با این وجود، مطالعات نوروفیزیولوژیک و سایکوفیزیولوژیک حداقل 13 گیرنده شیمیایی ممکن را در سلول های چشایی تعیین کرده اند: دو گیرنده سدیمی، دو گیرنده پتاسیمی، یک گیرنده کلری، یک گیرنده آدنوزینی، یک گیرنده اینوزینی، دو گیرنده شیرینی، دو گیرنده تلخی، یک گیرنده گلوتاماتی و یک گیرنده یون هیدروژن.

تکلیف1: 5 ماده با طعم های شور، ترش، شیرین، تلخ و مزه گوشتی تهیه نمایید. با رعایت فاصله زمانی مواد با طعم های مختلف را بچشید و این بار با دقت بیشتری مزه هر کدام را بررسی کنید. آیا مزه گوشتی را بیش از قبل حس کردید؟ از فعالیت خود گزارش کاملی تهیه نموده و برای ما ارسال نمایید.
تکلیف2: درباره مزه اومامی یا همان مزه گوشتی، در اینترنت تحقیق کنید. نتایج تحقیق خود را به صورت گزارشی مختصر برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید: ______

منابع مطالعه: برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه گروه های حواس چشایی، مقاله حس چشایی در سایت تبیان را مطالعه نمایید.

دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه اول
 دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه دوم
دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه سوم
دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه چهارم
دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه پنجم
دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه ششم
دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه هفتم
دمای نوشیدنی ها چه اثری بر حس چشایی دارد؟ - جلسه هشتم

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: الهام گارسچی- تنظیم:  نیلوفر یاقوتی