سرگشتگی مدام

نگاهی به فیلم سینمایی «موقت»

فیلم سینمایی «موقت»  از نظر کارگردانی و هم از منظر فیلمنامه نویسی اثری تامل برانگیز است. «موقت» روایت گر عدم ثبات و تحول مدام در حالات و احوالات شخصیت های داستان و دنیای بصری اثر و البته ذات متغیر زندگی و رفتارهای انسانی است.

این فیلم  در تمام ساحت های فیلمسازی روایتگر بی ثباتی و بی ثبات بودن همه چیز است.این روحیه چه در قامت فرم و چه در شمایل محتوا قابل ردگیری است.در «موقت» رابطه ها بی ثبات و متزلزل است. آسایش و آرامش و سکون متغیر و میرا است. ساختمان و بنای محل زندگی و مامن اصلی شخصیت های داستان پوسیده و رو به زوال است و بناست تخریب شده و تغییر پیدا کند.حتی میزانسن، چینش صحنه ها، قاب بندی تصویر و جنس حضور شخصیت ها در کادر متغیر و موقتی است.
تم کلی حاکم بر دنیای «موقت»  تم پنهان کاری با هدف حفظ وضع موجود مطابق میل شخصی و شکست خوردن محض در این مسیر است.چرا که تنها حقیقت و واقعیت است که مجال ماندگاری دارد و هرنوع دخل و تصرف در این مسیر محکوم به برملا شدن و از هم پاشیدگی است. «موقت» روایتگر تلاش برای رسیدن به ثباتی پوشالی و موقتی است که نتیجه ای جز شکست ندارد اگر که بر پایه حقیقت بنا نشده باشد.دنیای سینمایی «موقت»  از الگوی این روزها باب شده طرح یک موضوع به عنوان شاخه اصلی داستان و بعد تبدیل شدن آن به داستان فرعی و اولویت پیدا کردن اثرات این داستان اولیه بنا نهاده شده است. در واقع در داستان موقت بیش از آنکه مخفی نگاه داشتن شلیک شدن گلوله از تفنگ امیر و جایگزینی گلوله شلیک شده مهم باشد، بر ملا شدن راز بیتا و ارتباطش با احمد همسر سابقش و چالشی که با امیر بر سر این موضع پیدا کرده و یا واکنش لادن، خواهر امیر به این موضوع است که اهمیت دارد. در واقع قرار گرفتن شخصیت ها در موقعیتی در اثر بر ملا شدن رازها، که شناختشان نسبت به هم تغییر میکند و در ادامه دنیاشان و مختصات رفتارشان با هم دگرگون می شود، وجه اصلی داستان «موقت»  است.

شیوه کارگردانی امیر عزیزی اولین و برجسته ترین وجه انتقال دهنده اصل بی ثباتی و تزلزل در «موقت» است. عزیزی و دوربین تصویربردار اثرش در قامت یک ناظر آرام و بی طرف صرفا مشاهده گر از بین رفتن آرامش مقطعی و رسیدن به نقطه بی ثباتی است. در ادامه نمایش دهنده بلبشو فروافتادن پرده های بسیار و بر ملا شدن درونیات شخصیت ها است. در نهایت هم راوی رسیدن به نظمی نو و تازه که چندان امیدی به دوام و قوام آن نیست، چه که ذات زندگی و دنیای که شخصیت های فیلم در آن زندگی می کنند با بی ثباتی و تغییر گره خورده است.
 پن کردن نما و تغییر میزانسن همزمان با حرکت دوربین و سوژه، نماهای ثابت و کم تحرک و خیره، که شخصیت های به آن وارد می شوند و می روند، قاب هایی که از بی نظمی به نظم می رسند و بعد مجدد به حالت بی نظمی در می آیند، قاب هایی که سیال اند، گویی دوربین کارگردان به مثابه روحی آرام و مطمئن  درکلیت فیلم حاضر است و نظاره گر جنب و جوش و تلاش و تکاپو برای رسیدن به ثبات و آرامشی که هر چه بیشتر به دنبالش می روند کمتر می یابند و ... همه و همه در خدمت نمایش تضاد میان دنیای آرام کارگردان و بی قراری سوژه هاست.

جنس طمانینه و آرامشی که کارگردان و دوربینش در فیلم تزریق می کنند به همین جا ختم نمی شود.عزیزی با برهم زدن قاعده رفت و برگشت پینگ پنگی نماها در سکانس های گفتگوی دو نفره و حتی بر زدن قاعده ترتیب و تقدم و تاخر نماها در سکاس های پر انرژی و پر چالش، ترجیح داده است تا در کنار سوژه ها بماند و زود دست از سر آنها بر ندارد.در همین مسیر هم هست که صدای خارج کادر چه در سکانس های دیالوگ دو نفره و چه در سکانس های عمومی به خصوصیتی قابل جستجو در فیلم تبدیل شده است.در سکانس های بسیاری از فیلم صدای شخصیتی که دیالوگ می گوید اولویت ندارد، بلکه بیشتر تاثیر این دیالوگ بر شخصیت مقابل است که مهم تلقی شده است.همین روند در سکانس های عمومی هم صادق است. جنس تاثیری که رخدادها بر محیط و بر شخصیت ها می گذارد نسبت به دنبال کردن کلاسیک صداها و فعالیت ها و چالش های فیزیکی و صوتی، وزن بیشتری در تصویر را دارد. گویی عمدی در کار است تا بی ثباتی و هیجان زدگی و بی قراری جاری در فکر و روح شخصیت ها و دنیای متزلزل اطراف آنها در تضاد با آرامش در حرکت دوربین و بستن نماها تصویر شود، و از دل همین تضاد و تناقض انتقال معنا و دغدغه اش را پیگیری گردد.به بیان دیگر دوربین عزیزی در این فیلم به چیزی فراتر از یک تصویربردار صرف تبدیل می شود و به نوعی در پیوند خوردن و همگنی فرم و محتوا نقش به سزایی ایفا می کند.
دوربین و شکل کارگردانی در این فیلم به شدت در خدمت فضاسازی تصویری و متنی است و شکل و شمایل کارگردانی فیلم به شکلی مثبت در فیلم دیده می شود . به نظر می رسد خود عزیزی هم تمایلی به حذف کردن اثر کادر بندی و میزانسن ها به شکلی جدی و قابل رویت نداشته و اتفاقا تمایل داشته تا ردپای کارگردان و دوربینش در فیلم دیده شود. ناگفته نماند این جنس از حضور پرحجم کارگردان و دوربینش در فیلم به راحتی قابلیت تبدیل شدن به ویژگی علیه اثر را دارد ولی عزیز توانسته از کنار این رفتار پرخطر به سلامت گذر کند و نتیجه ای که در جستجوی آن بوده را حاصل کند.

شناسنامه موقت
کارگردان:امیر عزیزی
نویسنده:امیر عزیزی
بازیگران:پگاه آهنگرانی، نازنین فراهانی، نگار جواهریان، بابک کریمی، طاهره زندیان، ساناز عزیزی، سهی بانو ذوالقدر، وحید قاضی زاهدی
خلاصه داستان فیلم :خانواده ای همزمان با جا به جایی خانه شان دچار مشکل می شوند که کل بنیان آن خانه به هم می ریزد.