تبیان، دستیار زندگی
فجر جشنواره فیلم فجر در راه است. این جشنواره به عنوان مهم ترین رویداد سینمایى كشور، هر سال در ایام برگزارى جشن هاى انقلاب اسلامى برگزار مى شود و سینماگران حاصل تلاش یكساله خود را در آن عرضه مى كنند. در واقع این رویداد ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

كارنامه فیلم اولى ها در جشنواره فیلم فجر

جشنواره فیلم فجر در راه است. این جشنواره به عنوان مهم ترین رویداد سینمایى كشور، هر سال در ایام برگزارى جشن هاى انقلاب اسلامى برگزار مى شود و سینماگران حاصل تلاش یكساله خود را در آن عرضه مى كنند. در واقع این رویداد سالانه را مى توان به عنوان محلى براى نمایش آثار سینماگران دانست و از همین رو جدا از آنكه جشنواره فیلم فجر بهانه اى براى ستایش هنر هفتم به شمار مى آید، در عین حال فرصتى را براى رقابت گروه هاى مختلف سینمایى فراهم مى آورد تا كارنامه خود را به محك هیأت داوران، منتقدان و تماشاگران بگذارند.

در این میان شمارى از كارگردانان سینما براى نخستین بار در این جشن سالانه شركت و آثار خود را عرضه مى كنند. این گروه به طور قطع براى نخستین بار با تماشاگر حرفه اى روبه رو مى شوند و تجربه این آزمون براى آنها خاطره انگیز و ماندگار خواهد بود. اهمیت حضور «فیلم اولى ها» البته براى برگزار كنندگان نیز كم نیست و به همین دلیل در هر دوره جوایز متفاوت و مخصوص فیلم اولى ها و حتى فیلم دومى ها در نظر گرفته مى شود تا با معیارهایى «ویژه» ارزیابى شود. بخش مسابقه فیلم هاى اول از نخستین دوره جشنواره فیلم فجر تا امسال كه شاهد بیست و پنجمین دوره آن هستیم با فراز و نشیب هایى همراه بوده، این بخش تا دوره دهم چندان جدى نبود، سپس جایگاه خود را به دست آورد، چند دوره غایب بود و در چند سال اخیر باز هم وضعیت جدى به خود گرفته است.

در این گزارش نگاهى مى كنیم به حضور فیلم هاى اول در جشنواره هاى چند سال اخیر، بویژه از دوره بیستم كه سرآغاز تازه اى براى دهه سوم جشنواره فیلم فجر به شمار مى آید.

شش فیلم از بیست فیلم

در دوره بیستم جشنواره فیلم فجر از میان ده ها فیلم آماده نمایش یا آثار در حال تولید، سازندگان در مجموع 62 فیلم بلند فرم هاى ویژه شركت در بخش مسابقه جشنواره را پر كردند. در میان این آثار، فیلم هایى از كارگردانان باتجربه همچون داریوش مهرجویى(بمانى)، بهمن فرمان آرا ( خانه اى روى آب)، كیانوش عیارى (سفره ایرانى)، رسول ملاقلى پور (قارچ سمى)، ناصر تقوایى (كاغذ بى خط)، رسول صدر عاملى (من ترانه 15سال دارم) و... دیده مى شد، اما كارگردانان جوان و تازه كارى نیز متقاضى حضور در جشنواره بودند كه در نهایت 20 فیلم براى بخش مسابقه انتخاب شد و تعدادى از آثار به بخش هایى دیگر راه یافتند.

در سال 1380 (دوره بیستم) فیلم هاى خواب سفید (از حمید جبلى)، آرزو هاى زمین (وحید موسائیان)، سفر سرخ (حمیدفرخ نژاد)، پرنده باز كوچك (رهبر قنبرى) و امتحان (ناصر رفایى) در میان آثار بخش مسابقه قرار گرفتند و راه بهشت (ساخته محمود بهراز نیا) نیز به بخش جشنواره جشنواره ها راه یافت و البته فیلم سفر سرخ از جدول برنامه هاى جشنواره خارج شد.

در بخش فیلم هاى اول خواب سفید و امتحان مورد توجه منتقدان قرار گرفت و فیلم سفر سرخ به دلیل مخالفت صدا و سیما تا امروز رنگ پرده را به خود ندیده است و وحید موسائیان نیز در سال هاى بعد سه فیلم دیگر ساخت و به كارگردانى پر كار مبدل شد. همچنین هیأت داوران جشنواره بیستم جایزه ویژه خود را در مراسم اختتامیه به فیلم «امتحان» اهدا كردند.

جشنواره 21 ، جشنواره اولى ها

در دوره بیست و یكم كه محمد مهدى عسگرپور دبیر آن بود جشنواره دچار تغییرات گسترده اى شد و جوایز سیمرغ از عدد 30 به 15 كاهش یافت، اما جایزه «فیلم اول» به قوت خود باقى ماند.

در این دوره 70 فیلم متقاضى حضور در بخش مسابقه بودند كه در نهایت فیلم هاى بهشت جاى دیگرى است (عبدالرسول گلبن حقیقى)، دو شیزه (محمددرمنش)، رأى باز (مهدى نوربخش)، زیستن (رضا سبحانى)، عروس خوشقدم (كاظم راست گفتار)، رقص در غبار (اصغر فرهادى) و نامه هاى باد (علیرضا امینى) به بخش مسابقه راه یافتند و فیلم هاى دیگرى همچون؛ تهران ساعت 7 صبح (امیر شهاب رضویان)، جوجه اردك من (امیر فیضى)، خورشید مصر (بهروز یغمائیان و شهرام خوارزمى)، دخیل (داریوش یارى)، دهقان فداكار (سیروس حسن پور)، زمانه (حمیدرضا صلاحمند)، ستاره هاى سربى (مهدى ودادى)، على ودنى (وحید نیكخواه آزاد)، نورا (محمد شولیزاده) و نبات داغ (محمد على آهنگر) به بخش میهمان راه یافتند، كه البته همه این آثار در كنار تعدادى فیلم مستند و كوتاه در بخش بهترین فیلم اول داورى شدند. بهمن قبادى، حمید جبلى و كیانوش عیارى، داوران این بخش بودند كه جایزه خود را در نهایت به فیلم مستند «گاگومان» اهدا كردند.

جایزه بهترین فیلم «هنر وتجربه» هم كه براى نخستین بار در جدول جایزه ها جاى گرفته بود به فیلم «نامه هاى باد» ساخته علیرضا امینى اختصاص یافت. در این دوره، فیلم آبادان (مانى حقیقى) نیز در محاق توقیف رفت.

بوتیك؛ «اتفاق» جشنواره22

جشنواره بیست و دوم شاهد یك ركورد تازه در تعداد فیلم هاى به نمایش درآمده بخش مسابقه بود. در این سال، 29 فیلم از میان 63 اثر متقاضى حضور در جشنواره براى رقابت در بخش اصلى، انتخاب شدند كه البته در ایام برگزارى این رویداد چند فیلم از جدول برنامه خارج شد. در جشنواره سال 82 گرچه تعداد جوایز سیمرغ باز هم به عدد 30 رسید، اما جایزه فیلم اول و دوم همچنان پا بر جا بود. در بخش فیلم هاى اول و دوم 17 فیلم حضور داشتند كه از این میان جایى دیگر (مهدى كرم پور)، عاشق مترسك (مهدى نوربخش)، پروانه اى در باد (عباس رافعى)، كودك شاعر (امیر قاسم راضى) من و نگین دات كام (حسین قناعت)، ساكنین سرزمین سكوت (سامان سالور)، بوتیك (حمید نعمت الله)، شب آفتابى (بهزاد بهزادپور) و قنارى (جواد اردكانى) در بخش فیلم هاى اول به رقابت پرداختند. این آثار در بخش هاى اصلى مسابقه و یا میهمان پذیرفته شده بودند و شاه خاموش (همایون شهنواز) در بخش خارج از مسابقه قرارداشت.

«بوتیك» رامى توان اتفاق مهم این دوره جشنواره به شمار آورد. این فیلم كه ساخته حمید نعمت الله سینمایى نویس با سابقه بود نگاه جدیدى از نسل جوان این سال ها را به نمایش مى گذاشت.

چند فیلم اولى قابل اعتنا در جشنواره 23

در دوره بیست و سوم، از میان تولیدات سالانه سینماى ایران به طور كلى 73 فیلم متقاضى حضور در جشنواره بودند كه درنهایت 23 فیلم براى بخش مسابقه و 11 فیلم براى بخش میهمان جشنواره انتخاب شدند.

در میان این آثار نیز 11 فیلم از آثار كارگردانان اول به بخش مسابقه و میهمان راه یافت. خواب تلخ (محسن امیریوسفى)، زخم زیتون (محمدرضا آهنج)، بشارت منجى (نادر طالب زاده)، صحنه هاى خارجى (عیلرضا رسولى نژاد)، غروب شد بیا (انسیه شاه حسینى)، كوچه هاى باریك (على زمانى عصمتى)، ما همه خوبیم (بیژن میرباقرى)، ماهى ها عاشق مى شوند (على رفیعى)، مرثیه برف (جمیل رستمى)، مرزى براى زندگى (رضا اعظمیان) و من بن لادن نیستم (احمد طالبى نژاد) عنوان هاى این فیلم ها بودند.

خواب تلخ را مى توان از اتفاقات مهم جشنواره بیست و سوم برشمرد، زیرا این اثر درخشان سال گذشته از نظر هیأت انتخاب رد شده بود و پس از موفقیت در جشنواره كن همان سال، این بار به جشنواره راه پیدا كرد و البته در بخش میهمان به نمایش درآمد. فیلم احمد طالبى نژاد، منتقد سرشناس نیز كه كنجكاوى برانگیز به نظر مى رسد مورد توجه تماشاگران و منتقدان قرار نگرفت. فیلم «ما همه خوبیم» نیز اثر تأمل برانگیزى بود كه به چشم آمد و البته در جشنواره هاى خارجى هم خوش درخشید. فیلم مورد توجه دیگرى كه از این دوره مى توان نمونه آورد، «ماهى ها عاشق مى شوند» كار على رفیعى بود كه در نظر مخاطبان عام نیز مقبول افتاد.

در مراسم اختتامیه جشنواره بیست و سوم، جایزه سیمرغ بهترین فیلم اول به رضا اعظمیان (مرزى براى زندگى) تعلق گرفت و یك دیپلم افتخار نیز به بیژن میرباقرى (ما همه خوبیم) اختصاص یافت.

عصر جمعه در جشنواره 24

در سال 1384 و در شرایطى كه برگزاركنندگان در تدارك جشنواره بیست و چهارم بودند در مجموع 99 فیلم مراحل مختلف تولید را پشت سر گذاشتند، از این تعداد تقریباً همه آثار فرم هاى شركت در جشنواره را پر كردند. بخش مسابقه جشنواره بیست و چهارم شاهد حضور 19 فیلم در بخش مسابقه و 20 فیلم در بخش میهمان بود.

در میان اسامى فیلم هاى شركت كننده در دو بخش اصلى سینماى ایران حداكثر 11 فیلم به نمایش درآمدند و شاعر زباله ها (محمد احمدى) به همراه دم صبح (حمید رحمانیان) در بخش جشنواره جشنواره ها به روى پرده رفت. در بخش هاى مسابقه و میهمان نیز، شاهزاده ایرانى (احمد نورى زاد)، چند مى گیرى گریه كنى (شاهد احمدلو)، عصر جمعه (مونا زندى)، قتل آن لاین (مسعود آب پرور)، ابراهیم خلیل الله(ع) (محمدرضا ورزى)، از دور دست (رامین محسنى)، اسب (بابك محمدى)، شبانه (كیوان على محمدى ـ امید بنكدار)، پروانه اى در مه (محمدجوادكاسه ساز)، جاى او دیگر خالى نیست (مهرداد خوشبخت) و هفت رنگ (مازیار محمدى نژاد) حضور داشتند و «ازدواج به سبك ایرانى» نیز از جدول خارج شد و «آرامش در میان مردگان» ساخته مهرداد فرید نیز فقط در بازار فیلم به نمایش درآمد. از فیلم هاى مطرح این دوره مى توان به «دم صبح» از رحمانیان اشاره كرد، كه گرچه در بخش هاى رقابتى قرار نداشت، اما اثر تأمل برانگیزى به نظر آمد. از نظر هیأت داوران جشنواره سال قبل، جایزه بهترین فیلم اول نصیب مونا زندى براى فیلم «عصر جمعه» شد.

جشنواره بیست و پنجم و علامت سؤال

جشنواره بیست و پنجم در راه است. در این دوره نیز طبق برنامه هاى اعلام شده، جایزه بهترین فیلم اول (و همچنین دوم) به اثر برگزیده اهدا خواهد شد.

نگاهى به فیلم هاى در حال تولید یا آماده نمایش نشان مى دهد بیش از 13 فیلم كه نخستین ساخته هاى كارگردانان آنهاست در حال آماده شدن و در حدود 10 فیلم اول نیز در مرحله تدارك و پیش تولیداند. با این حساب از میان فیلم هاى اول براحتى مى توان حدس زد كه تعداد آثار اول در جشنواره امسال كمتر از 10 عدد خواهد بود. یكى از دلایل این امر، نمایش چند فیلم قبل از حضور در جشنواره بوده (همچون بى وفا، عروسك فرنگى و ازدواج به سبك ایرانى) است. این معاونت البته این حوزه را در اختیار مركز گسترش سینماى مستند و تجربى گذاشته كه محصول فعالیت و سرمایه گذارى آنها را مى توان در جشنواره امسال رصد كرد.

به هر روى فیلم هایى همچون آخرین ملكه زمین (ساخته محمدرضا عرب)، رامى (بابك شیرین صفت)، چابهار (ابوالفضل صفارى)، خدا نزدیك است (على وزیریان)، گناه من (مهرشاد كارخانى)، آدم (عبدالرضا كاهانى)، روز برمى آید (بهرام توكلى)، پاپیتال (اردشیر شلیله)، مصائب دوشیزه (مسعود اطیابى)، گاهى واقعى (رامین لباسچى)، اخراجى ها (مسعود ده نمكى)، سال سگ (مسعود رشیدى) و سیف الله (فریبز كامكارى) از جمله فیلم هاى آماده نمایش یا در مراحل فنى هستند كه برخى از آنها با مشاركت بخش خصوصى و بخش دیگرى با مشاركت مركز گسترش تولید مى شوند.

تعدادى از كارگردانان فیلم اولى امسال با تجربه هایى همچون عكاسى (مهرشادكارخانى و اردشیر شلیله)، دستیارى (مسعود رشیدى و محمدرضا عرب) و تجربه فیلمسازى در سینماى جوان یا مركز گسترش (اكثریت این گروه) پا به عرصه فیلم بلند گذاشته اند. درباره كیفیت این آثار، اتفاقات مهم در این حوزه و دیگر موارد بى شك باید در انتظار بود و به فعالیت هیأت هاى انتخاب، داورى و نظر مخاطبان چشم دوخت.

نوشته : بهمن عبداللهى ( روزنامه ایران )


لینک :

پایان جشنواره بین المللی فیلم فجر

برگزیدگان جشنواره فیلم فجر