تبیان، دستیار زندگی
سبک غلط عزاداری های پرخرج برای اموات به گورستان ها هم رسیده و چشم و هم چشمی ها موجب شده تا تصاویر حک شده بر روی سنگ های قبور به نمایشگاه فشن و خودنمایی بازماندگان تبدیل شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بزک مردگان در بهشت زهرا!

سبک غلط عزاداری های پرخرج برای اموات به گورستان ها هم رسیده و چشم و هم چشمی ها موجب شده تا تصاویر حک شده بر روی سنگ های قبور به نمایشگاه فشن و خودنمایی بازماندگان تبدیل شود.

فراوری: ه.هدایتی-بخش اجتماعی تبیان
سنگ قبر

اثر، اشک، فریاد و گاهی جیغ، سمفونی ای است که با مرگ یک عزیز اتفاق می افتد. اقوام، آشنایان و همسایه ها یک به یک سر می رسند تا با خانواده داغدار همدردی کرده و خود را برای مراسم خاکسپاری آماده کنند. بعد از تائید مرگ توسط پزشک، جواز دفن از سوی پزشکی قانونی یا مراجع ذیصلاح صادر شده و میت برای انجام مراحل غسل، کفن و خاکسپاری با آمبولانس راهی سردخانه می شود.
مراحل خاکسپاری طولانی نیست و بعد از تشییع جنازه در گورستان و خواندن نماز میت مراسم دفن انجام می شود و تابلوی فلزی سیاه رنگی که روی آن با خط سفید نام میت، شماره قطعه و ردیف نوشته شده فعلا نقش سنگ قبر را ایفا می کند.

با کمی قدم زدن در فضای قطعات بهشت زهرای تهران شاهد سنگ های قبر عجیب و غریب و حتی هنری خواهید بود که برخی از این سنگ ها به نحوی حکاکی و طراحی شده که شهروندان گاها با آن عکس سلفی می گیرند!

پس از مدتی (معمولا برای مراسم چهلم) خانواده میت می تواند برای قبر عزیز خود سنگ قبر سفارش داده و نصب کند. این سنگ نشانی است برای معرفی میت که روی آن نام و نام خانوادگی، تاریخ زادروز، تاریخ درگذشت، سروده و یا گفتاری پرمعنا درباره فرد درگذشته و نماد و نشانه هایی اعم از آیین، ملیت، شغل، علاقه مندی، اماکن متبرکه و گاهی تصاویر که به نام و یاد میت است روی آن حک می شود.
آمارها می گوید در تهران روزانه ۵۷۰ نفر متولد و ۱۵۰ نفر می میرند، مرگ هایی که شاید چندین برابر بیشتر از تولدها برای خانواده بازماندگان و حتی جامعه هزینه دارد. هرچند که هنوز قدرت نفوذ فرهنگ، رسانه و توصیه ها نتوانسته تغییری در سبک عزاداری های پر خرج اموات ایرانی ایجاد کند اما در سالهای اخیر چشم و هم چشمی ها و تغییر سبک زندگی موجب شده تا ظاهر گورستانهای بزرگ شهر هم به محل فشن و آلبوم عکس اموات تبدیل شود!
کافی است در موتورهای جستجوگر اینترنتی جمله سنگ قبر را بنویسید. سایتهای متنوع همراه با تصاویر و مدل های مختلف سنگ قبر برای شما معرفی می شود. اما بازار فروش سنگ قبر در حاشیه بهشت زهرای تهران هم قدیمی ترین محل برای خرید سنگ قبر است.
نکته قابل تامل این است که با کمی قدم زدن در فضای قطعات بهشت زهرای تهران شاهد سنگ های قبر عجیب و غریب و حتی هنری خواهید بود که برخی از این سنگ ها به نحوی حکاکی و طراحی شده که شهروندان گاها با آن عکس سلفی می گیرند!
برای بررسی وضعیت بازار سنگ قبر وارد چندین فروشگاه عرضه سنگ قبور در حاشیه بهشت زهرا(س) شدم. کسادی بازار موجب شد تا فروشندگان با آغوش باز استقبال کرده و تمام تلاش خود را برای جلب رضایت من و فروش یک سنگ قبر به کار ببرند. از ارائه آلبوم سنگ ها تا نوع خط و حتی تصاویر حکاکی شده ...!
ویترین اصلی سنگ فروش ها تصاویر زنان و دختران فوت شده ای بود که تصویر آنها به شکل زیبایی و با جزئیات چهره روی سنگ قبر حکاکی شده بود.

سنگ قبر از ۵۵۰ هزار تومان تا ۶ میلیون!

قیمت سنگ ها متفاوت بود. اما می توانید با مبلغ حدود ۵۵۰ تا ۸۵۰ هزار تومان یک سنگ قبر خریداری کنید. با این حال هرچقدر پول بدهید آش هم می خورید. کیفیت و قیمت سنگ های قبر هم در نوع خودش بازار متغیری داشت. یکی از فروشندگان می گفت: هفت روزه کار را تحویل می دهم. شما یک میلیون لطف کنید به علاوه شعر و اسم و مشخصات میت در ضمن عکس باکیفیت هم بدهید و سر موعد سنگ شما آماده است. به فروشنده گفتم «می خواهم بهترین سنگ را برای قبر عزیزم خریداری کنم» که دست من را گرفت و در انتهای مغازه چند سنگ را نشان داد و گفت «سنگ افغانستان دارم ۴ میلیون تومان؛ سنگ مالزی ۲ میلیون و سنگ کرمان هم اگر بخواهید ۵ میلیون آب می خورد. البته ضخامت سنگ ها چند برابر سنگهای معمولی است. مثلا ما می توانیم سنگ قبر با ضخامت ۴۰ سانتیمتر هم تراش دهیم که قیمتش بین ۳ تا ۸ میلیون تومان است.

تصاویر اموات بدون حجاب روی سنگ قبر!

داخل فروشگاه یکی از عرضه کنندگان سنگ قبر غیر از تصاویر زنان و مردانی که حکاکی شده بود چند چهره زن بی حجاب بود که در مورد نحوه طراحی و نصب آن سوال کردم که فروشنده گفت: اگر رنگی بخواهید فقط حکاکی و نقاشی خود عکس ۱.۶ میلیون تومان می شود. و در پاسخ به سئوال من که پرسیدم «بهشت زهرا (س) برای نصب این سنگ قبرها ایرادی نمی گیرد؟» گفت: معمولا این نوع سنگ و عکس ها را در مقبره های خانوادگی استفاده می کنند. البته در خود قطعات هم نصب می کنیم که باید به دور از چشم بهشت زهرا باشد چون وقتی نصب کردیم دیگر کاری ندارند! اما چشم و هم چشمی ها تنها در سنگ قبر خلاصه نمی شود...

آرایش عزاداری، مخصوص مجالس ختم!

امروزه در شهرهای بزرگ، آرایشگاه ها نیز به افرادی که قصد شرکت در مراسم عزاداری را دارند، خدمات ویژه ای ارائه می کنند به طوری که آرایشگاه ها دیگر صرفا برای مراسم ازدواج به مشتریان خود خدمات نمی دهند بلکه طی سال های اخیر این آرایشگاه ها علاوه بر مراسم ازدواج، برای مراسم سوگواری نیز خدمات گریم ارائه می کنند. این آرایشگاه ها با ایجاد خطوطی خاص در چهره و گذاشتن اشک مصنوعی بر روی گونه ها حالت چهره فرد را مغموم و اندوهگین نشان می دهند و ارقام ناقابلی از ۲۰ تا ۱۰۰ هزار تومان می گیرند.

دکتر «صادقی» جامعه شناس با اظهار نگرانی از رشد روزافزون پدیده تجمل گرایی در جامعه که خود زمینه بروز آسیب های اجتماعی را برای خانواده هایی که از توان و تمکن مالی برخوردار نیستند، پدید خواهد آورد، می گوید: تغییر شیوه برگزاری مراسم عزاداری، ورود تجمل گرایی به وادی مراسم سوگواری و ظهور موسسات خصوصی که از این راه کسب درآمد می کنند، طی سال های اخیر به صورت یک خرده فرهنگ مخرب وارد فرهنگ و باورهای جامعه ما شده است، در حالی که هم اکنون فاجعه بزرگی کلان شهرها را تهدید می کند و آن این است که بیشتر خانواده ها به سختی قادر به تامین تمام مخارج خود و فرزندان هستند و اگر چنین رقابت ناسالمی نیز ایجاد شود و امکاناتی که باید به مصرف زندگی زندگان برسد برای بزرگداشت اموات هزینه شود، باید در آینده انتظار بحران های جبران نشدنی در جامعه را داشته باشیم.

روایتی از سالن پذیرایی

امروزه در شهرهای بزرگ، آرایشگاه ها نیز به افرادی که قصد شرکت در مراسم عزاداری را دارند، خدمات ویژه ای ارائه می کنند به طوری که آرایشگاه ها دیگر صرفا برای مراسم ازدواج به مشتریان خود خدمات نمی دهند بلکه طی سال های اخیر این آرایشگاه ها علاوه بر مراسم ازدواج، برای مراسم سوگواری نیز خدمات گریم ارائه می کنند

میزهای تزئین شده در سالن نشان از پذیرایی مفصل از مدعوین دارد. عزاداران تک تک وارد سالن غذاخوری شده و پس از خوش آمدگویی از سوی صاحبان عزا پشت میزها مستقر شده و ضمن صرف پیش غذا، در انتظار غذا می نشینند.
موسیقی نرم و البته غم انگیز، فضای سالن را پر کرده و بر سکوت غم انگیز مجلس می افزاید.
روی میزها انواع غذاهای ایرانی و خارجی چیده می شود و میزبان با دعوت از مدعوین برای صرف غذا، آغاز مراسم را اعلام می کند.
کمتر از نیم ساعت از مراسم صرف غذا نمی گذرد که دیس های غذا و نوشابه ها تمام می شود و شرکت کنندگان کم کم خود را برای ترک مجلس و حضور بر سر مزار متوفی آماده می کنند.

مامورانی برای عزاداری داغ

یکی از پدیده هایی که شاید کم تر از ۱۵ سال است که در جامعه رواج پیدا کرده واگذاری امور کفن و دفن اموات به شرکت های متولی این مراسم است.

این امر که کاملا وارداتی به شمار می رود در واقع دهن کجی به برخی از آداب و حتی اعتقادات و خرده فرهنگ مخرب جامعه به شمار می رود.

این موسسات پا را فراتر نهاده و برای مجالس ترحیم و سوگواری روی قبر، آدم هم دارند و چنان در کار خود مهارت نشان می دهند که گویی برگزاری مجالس تنها با حضور آن ها رسمیت دارد.

علاوه بر آن این موسسات امور مربوط به غسل میت، کفن کردن شرعی و تدفین را نیز به طور پیمانکاری پذیرفته و ادعای شرعی بودن کار خود را نیز دارند.
اما سوال اینجاست که دعا برای فرد فوت شده مهم تر است یا برگزاری مراسم؟ چرا این روزها مراسم ترحیم به جای اینکه ما را یاد آخرتمان بیاندازد برعکس ما را به سوی تجمل گرایی سوق می دهد؟


منابع : فردا نیوز / هم صدا