تبیان، دستیار زندگی
حسد روحیه ی خواری و خود کم بینی است که به دنبال آن فرد آرزو می کند که نعمتی را که فرد دیگر دارد، نداشته باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چه کسانی از سلامت تن خود غافلند؟!

حسد روحیه ی خواری و خود کم بینی است که به دنبال آن فرد آرزو می کند که نعمتی را که فرد دیگر دارد، نداشته باشد. برای درمان این روحیه راهکارهایی پیشنهاد می شود.

فرآوری: آمنه اسفندیاری - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
حسادت

یكی از نواقص بزرگ و جبران ناپذیر انسان كه گاه به صورت یك غریزه نفسانی بروز می كند و وجدان خیر اندیش و آگاه را به زنجیر می كشد و انسان را از رسیدن به آمال و آرزوهای حقیقی زندگی باز می دارد، «حسد» یا بدخواهی است، شخص حسود نمی تواند كسی را در آغوش آسایش مشاهده كند و همواره از دیدن نعمت دیگران، در خود احساس فشار و سنگینی می كند.

ضررهای دنیوی و فردی حسد

فرد حسود همیشه دردمند است و خود را در عذاب و شكنجه می بیند، او دائما غمگین و اندوهناك است; چون همیشه از دیدن كسانی كه دارای نعمت هستند و بهره ای از زندگی مادی و معنوی دارند، عذاب می برد و خود را با غم، اندوه، محرومیت و بیچارگی گرفتار می سازد.
در روایات اسلامی آمده است كه سرچشمه بسیاری از مفاسد فردی و اجتماعی حسد است. حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می گذارد. افراد حسود معمولا افرادی رنجور و از نظر اعصاب و دستگاه های مختلف بدن، غالبا ناراحت و بیمارند.

در حدیثی از امام صادق -علیه السلام- می خوانیم: «حسد و بدخواهی از تاریكی قلب و كور دلی است و از انكار نعمت های خدا به افراد سرچشمه می گیرد، و این دو (كور دلی و ایراد بر بخشش خدا) دو بال كفر هستند; به سبب حسد بود كه فرزند آدم در یك حسرت جاویدانی فرو رفت و به هلاكتی افتاد كه هرگز از آن رهایی نمی یابد.»

امام علی (علیه السلام) در موارد متعددی به زیان های جسمانی حسد اشاره نموده اند و فرموده اند: «جای شگفت است كه حسودان از سلامت تن خود غافلند.» (بحار الانوار، ج 73، ص 256) و در حدیثی دیگر فرمودند: «تندرستی بدن از كمی حسادت است.» (بحار الانوار، ج 73، ص 256) و نیز فرمودند: «دروغگو مردانگی ندارد و حسود ناآرام است.» (بحار الانوار، ج 73، ص 256)

در جای دیگر، مضرات روانی آن را گوشزد می كند و می فرماید: «بترسید از حسد، زیرا روح انسان را معیوب می سازد و آن را می گدازد.» (غررالحكم و دررالكلم، ص 141)
ما نباید بگذاریم تا روح ما زندگی را بر اثر حسادت بر خود تلخ و ناگوار سازد، و بدانیم كه حسادت جلوی تكامل روح ما را می گیرد و ما را از هدف های عالی باز می دارد به جای آن باید همیشه صفات و مزایای برجسته انسانی را آرزو كنیم; زیرا داشتن آرزوهای دلپذیر و شایسته و تلاش در تغییر افكار، نتیجه بخش خواهد بود و عاقبت روزی انسان را به هدف ها و آمال نیك و پسندیده خود خواهد رساند. امیر مؤمنان علی (علیه السلام) می فرمایند: «آرزوی خصایص و صفات نیك و پسندیده و شیرین كامی ها و خاطرات بزرگ كنید كه پاداش عظیم و نتیجه بزرگی عاید شما خواهد شد.» (غررالحكم و دررالكلم، ص355)

ضررهای معنوی حسد

از نظر معنوی، حسد نشانه كمبود شخصیت، نادانی، كوتاه فكری و نقص ایمان است؛ زیرا حسود در واقع خود را ناتوان تر از آن می بیند كه به مقام محسود و بالاتر از آن برسد؛ لذا سعی می كند محسود را به عقب برگرداند، به علاوه، او عملاً نسبت به حكمت خداوند كه بخشنده اصلی این نعمت ها است معترض است و نسبت به اعطای نعمت به افراد از طرف خداوند ایراد دارد؛ لذا در حدیثی از امام صادق -علیه السلام- می خوانیم: «حسد و بدخواهی از تاریكی قلب و كوردلی است و از انكار نعمت های خدا به افراد سرچشمه می گیرد، و این دو (كوردلی و ایراد بر بخشش خدا) دو بال كفر هستند; به سبب حسد بود كه فرزند آدم در یك حسرت جاویدانی فرو رفت و به هلاكتی افتاد كه هرگز از آن رهایی نمی یابد.» (چهل حدیث امام خمینی ره ص 113)
حال اگر انسان از روی بصیرت و تامل و اندیشه و توجه، به ضررهایی كه درباره حسادت بیان شد، ایمان و اذعان پیدا كرد، ناگزیر باید از این صفت رذیله دوری كند و بداند كه هرگاه نعمت و موهبتی به انسانی رسید، مانند دانش و فضیلت یا هر رفتار و كردار خوب دیگر، نمی توان آن را با حسادت از بین برد، بلكه شایسته است كه شخص حسود خود را سرزنش كند، زیرا دیگران كوشیده اند و او نشسته، آنان تلاش و مجاهدت كرده اند و او سستی و تنبلی اختیار نموده و بالاخره، آنان شب ها تا به صبح بیدار بوده و به دنبال كسب فضایل و كمالات رفته اند، ولی او خوابیده و از كاروان نیكان عقب افتاده است.

شیوه های درمان حسادت

راز و نیاز، بهترین و موثرترین شیوه برای از بین بردن بیماری ها روحی و روانی مثل حسادت می باشد. امام سجاد (علیه السلام) در راز و نیازش با ذات حق تعالی،عرضه می دارند: خداوندا به تو پناه می برم از طوفانی شدن حرص و شعله ور گردیدن خشم و غالب شدن حسادت

1- فکر کردن در ضررهایی که حسد بر روح و روان دارد: چون حسود همواره در غم و غصه خواهد بود، زیرا نعمت های الهی نسبت به دیگران هم همیشگی است و هم بی شمار و او در این آتش نگرانی و افسردگی می سوزد.

2- فکر کردن در مورد ضررهایی که معصومین (علیهم السلام) برای دین و آخرت حسود بیان کردند که برخی از آنها را بیان می کنیم: حسد آفت دین، از بین برنده ایمان، باعث خروج از ولایت و دوستی ذات حق تعالی، دشمنی با کارهای خداوند، موجب عدم قبولی طاعت و توبه و شفاعت، و از بین برنده خوبی ها و منشأ بسیاری از گناهان است.

3- تقویت ایمان نسبت به ذات حق تعالی و صفات و افعال او، و این که او هر دارایی، خوبی و زیبایی روحی و دنیوی و اخروی که به هر فردی داده است به خاطر رحمت، عدالت، حکمت و امتحان می باشد و بداند که اگر فردی از آنها بی بهره است بر اساس حکمتهای الهی مانند امتحان و یا بالابردن درجات روحی و اخروی و...است.

4- بدست آوردن روحیاتی که در ضدیت با منشأ حسد هستند؛ یعنی به جای زشتی باطنی، پاکی و گستردگی درونی داشته باشد. به جای احساس تهی و کوچکی از دارایی دیگران، عزت و کرامت نفس داشته باشد؛ به جای خود خواهی و خود ستایی، خدا خواهی، خداشناسی و فروتنی؛ و به جای دشمنی، دوستی با دیگران را پیشه خود سازد.

5- رفتاری خلاف مقتضای حسادت انجام دهد: به جای نگرانی، خوشحالی؛ به جای ترش رویی، خوش رویی و به جای بدگویی، تعریف نماید به گونه ای این نوع رفتار ها ادامه یابد که مایه دوستی و مهربانی شود.

6- راز و نیاز داشتن با ذات حق تعالی، که هم بی نیاز است و هم بی نیاز کننده؛ راز و نیاز، بهترین و موثرترین شیوه برای از بین بردن بیماری ها روحی و روانی مثل حسادت می باشد. امام سجاد (علیه السلام) در راز و نیازش با ذات حق تعالی، عرضه می دارند: خداوندا به تو پناه می برم از طوفانی شدن حرص و شعله ور گردیدن خشم و غالب شدن حسادت. «اللهم انی اعوذ بک من هیجان الحرص و سورة الغضب و غلبة الحسد» (صحیفه سجادیه،ص56)


منابع:
سایت اسلام کوئیست
سایت اندیشه قم
غررالحكم و دررالكلم
بحارالانوار ج 73


مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.