مدگرایی های عجیب و غریب!

امروزه چشم و هم چشمی در بسیاری از موارد وارد زندگی مردم ایران شده است و متاسفانه هر روز هم شاهد افزایش آن هستیم. حال این رقابت و چشم و هم چشمی به خرید تمساح، كروكودیل، مار، ایگوانا و میمون و...رسیده است.

برخی ازافراد با خریدن حیوانات خانگی احساس می کند که از پرستیژ یا همان کلاس اجتماعی بالا برخوردار شده اند. اگر هم این رقابت عملی نشود و کسی در خانه خود حیوان خانگی از جمله سگ و گربه  نداشته باشد لقب عقب مانده را به خود اختصاص داده اند.

برخی جوانان در تقلید از فرهنگ غرب در هیچ زمینه ای غافل نمی مانند. نگهداری از سگ و گربه و گرداندن آنها در خیابان های شهر به نوعی مد تبدیل شده است، این افراد تصور می کنند از نظر اجتماعی متجدد و به روز شده اند.
 پدیده سگ گردانی و گربه گردانی در بین جوانان روز به روز در حال افزایش است و دیدن این حیوانات پشت پنجره ماشینی شهروندان را متعجب نمی کند. در اکثر موارد شاهد تقلید کورکورانه جوانان از الگوهای غربی، هنرمندان و چهره های مطرح جامعه غربی است اما این روزها دیگر حیوانات خانگی تنها سگ و گربه نیستند، در فهرست جدید حیوانات خانگی كه روز به روز هم رواج بیشتری پیدا می كند حیواناتی مانند تمساح، كروكودیل، مار، ایگوانا و میمون قرار دارند كه هر روز حاشیه های پیرامون نگهداری از آنها بیشتر می شوند و كار به جایی رسیده است كه بازارهای زیرزمینی در این زمینه هم فعال شده اند.
نگهداری از حیوانات یك اتفاق ویژه عصر مدرن نیست، مرور صفحات تاریخ نشان می دهد، ارتباط با حیوانات برای نوع بشر به حدی دارای اهمیت است كه در تقسیم بندی دوران های تاریخی یكی از ویژگی های مهم عصر نوسنگی اهلی كردن حیوانات است، در حقیقت اهلی كردن حیوانات و كشاورزی دو اتفاق مهم برای ورود به عصر یكجانشینی و تمدن بودند. نیاز، عامل اصلی نگهداری از حیوانات در جوامع قدیمی و حتی مناطق روستایی و كوچك امروزی است.

حیوانات در برآوردن بسیاری از نیازهای انسان ها نقش داشتند. استفاده از گوشت، پوست و فراورده های لبنی تنها بخشی از فواید نگهداری از حیوانات بود. در نبود وسایل نقلیه امروزی حیوانات نقش وسیله نقلیه را داشتند كه از آنها برای رفت و آمد در مكان های دور و نزدیك استفاده می شد. استفاده از حیوانات برای شخم زدن یا نگهداری از خانه و مزرعه باعث شده بود كه حیوانات اهمیت زیادی در زندگی انسان ها به دست آورند، به حدی كه برای چندین قرن متمادی تصور خانه ای كه در آن حیوانی پیدا نشود، تقریبا غیرممكن بود.

این طرح اولیه ذهن را به این سمت هدایت می كند كه در عصر امروز كه پیشرفت های گوناگون علمی و تكنولوژیكی انسان امروزی را از استفاده مستقیم از حیوانات خودكفا كرده است چه چیزی باعث می شود كه نگهداری از حیوانات اهلی و خانگی تا به این حد در جوامع امروزی رواج پیدا كند؟ تا چند دهه قبل شاید نگهداری از حیوانات در آپارتمان و محیط های شهری تصویر یك جامعه غربی را به ذهن می آورد اما در یك دهه اخیر نگهداری از حیوانات خانگی به حدی در جامعه ما رواج پیدا كرده است كه گفته می شود آمار نگهداری از حیوانات خانگی از دهه 70 تا میانه های دهه 90، دو برابر شده است. شاید نگهداری از حیواناتی مانند سگ و گربه با این استدلال صورت بگیرد كه تنهایی افراد را پر می كنند، اما این روزها نگهداری از حیوانات دیگری مانند تمساح، كروكودیل، مار، میمون و... به حدی در جامعه در حال رواج پیدا كردن است كه بازارهای زیرزمینی فروش این حیوانات هم سر بر آورده اند.

حیوانات نوپدید در سبد خرید حیوان خانگی

آن گونه كه آمارها بیان می كنند، 80 درصد حیواناتی كه در خانه ها نگهداری می شود شامل سگ و گربه است و 20درصد باقی مانده را حیواناتی از قبیل پرندگان، سنجاب، خرگوش، همستر، میمون های خاص، مارهای خاص، كروكودیل و... تشكیل می دهد. جالب است بدانید كه قیمت خرید یك سگ بسته به نژاد آن از 100هزار تا سه میلیون تومان و گربه از 300هزار تومان تا شش میلیون تومان است، اما این قیمت ها درباره حیوانات نادر چندین برابر هم می شوند، برای نمونه قیمت كروكودیل از یك میلیون شروع می شود و تا بالای شش میلیون هم می رسد، درباره حیواناتی مانند میمون كه قیمت های 20 تا 30 میلیونی هم سر بر می آورند.

خرید و فروش حیوانات در كشور ما به حدی رواج پیدا كرده است كه سایت های خرید و فروش این حیوانات هم راه اندازی شده اند. وارد یكی از این سایت های مجازی كه علاوه بر آگهی فروش حیوانات، انواع و اقسام وسایل نگهداری از حیوانات را به فروش می رساند می شویم. در یكی از آگهی های فروش عكس هایی از یك سگ شیتزو با قیمت یك میلیون و 500هزار تومان قرار دارد و در توضیح آن گفته شده است: «ماده، تربیت شده، بازیگوش و ساكت، واكسن ها كامل زده شده». در آگهی دیگری قیمت یك گربه پرشین وارداتی دو ماهه، دو میلیون ذكر شده است.

اما فروش حیوانات در این سایت فقط به این دو حیوان شناخته شده محدود نیست، در آگهی دیگری ایگوانای سبز به قیمت یك میلیون و100هزار تومان به فروش می رسد. جالب تر از همه اینها بازار خرید و فروش تمساح است، به حدی كه برخی از فروشندگان تمساح مدعی هستند كه یك بچه تمساح سه میلیونی را در صورتی كه فرد بتواند بزرگش كند با قیمت های بالای 30 میلیون تومان بفروشد.

اما ماجرای هزینه برای حیوان خانگی با خرید آن به پایان نمی رسد و این تازه آغاز ماجراست. هزینه خرید لوازم و تجهیزات نگهداری این حیوانات، لباس، خرید اسباب بازی، غذاهای مورد نیاز آنها، هزینه ویزیت و خرید ویتامین ها هم سر به فلك می كشد و در حال حاضر هم كه تولد گرفتن برای این حیوانات خانگی مد شده است ماجرا از این هم پیچیده تر می شود.
با این اوصاف باید گفت در پشت پرده نگهداری از حیوانات خانگی دلایلی فراتر از تنهایی وجود دارند. با كمی كنكاش می توان به سادگی ردپای مد را در این مساله هم مانند بسیاری از مسائل دیگر اجتماعی یافت. در قشر خاصی استفاده از حیوان خانگی هم مانند هزاران وسیله لوكس دیگر تبدیل به یك مقوله مهم برای تعریف طبقه اجتماعی شده است.
متاسفانه اغلب کسانی که در ایران به دنبال نگهداری حیوانات خانگی هستند، این موضوع برای شان بیشتر جنبه خودنمایی دارد، به ویژه در سال های اخیر که خرید و فروش حیوانات خانگی با قیمت های بالا و نامگذاری های عجیب و غریب روی آنها بیشتر به یک مد شباهت پیدا کرده است اما این مدگرایی فارغ از مزاحمت هایی که برای دیگر شهروندان در پی دارد، نگهدارنده این حیوانات را نیز دچار مشکل می کند.

البته وجود نداشتن برخی از قوانین بازدارنده درباره واردات حیوانات خانگی و همچنین فعالیت رسمی و آزادانه فروشندگان و ترویج دهندگان جای بسی تأمل دارد که نیازمند بازنگری دوباره مسئولان مربوطه در این باره است.

اصغر نوروزی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی درباره این قبیل رفتارها در جامعه و ترویج آن و روش های صحیح برخورد با آن می گوید: نباید فراموش کرد وقتی انسان در روابط بین فردی با دیگران دچار مشکل می شود و توان پاسخگویی به عواطف خود نیست، به اینگونه کارها دست می زند.

برای برخورد با اینگونه کارها نیز باید به جای تأکید بر قوانین و اجرای آنها، فرهنگ سازی را آغاز کنیم، افراد باید در محیط اجتماعی و در روابط میان خود با دوستان، همسر، خانواده و دیگران، قواعد صحیح برقراری رابطه را بدانند و به اینگونه کارها رو نیاورند.

قراردادن قانون، کارایی ندارد و بیشتر موجب حاشیه َسازی می َشود، باید دستگاه ها و سازمان های مرتبط با این موضوع با فرهنگ َسازی از طریق آموزش و پرورش، خانواده، دانشگاه و صدا و سیما فنون برقراری روابط صحیح با دیگران را آموزش دهند تا نیازهای عاطفی آنان برطرف شود تا دیگر شاهد اینگونه کارها نباشیم.