راهکارهایی برای بحران خانواده های مدرن

هشتمین همایش "احیاگران نور" ویژه ی بانوان مُبلغ شهر تهران در تاریخ 22 آذرماه 1394، به منظور واکاوری روش های نوین در عرصه ی تبلیغ در سالن همایش های برج میلاد تهران توسط معاونت امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل امور بانوان برگزار شد.
موضوع اصلی همایش مذکور بررسی مؤلفه ها و معیارهای خانواده قرآنی بود. دکتر محمد سمیعی، نویسنده ی کتاب خانواده در بحران، نیز در این همایش شرکت داشتند. ایشان ضمن معرفی کتابِ خود که در مدت یک سال به چاپ سوم رسیده است، سعی کردند ابعاد نهفته ای از مسأله ی خانواده را مشخص کنند و با توجه به عمق مسأله راهکارهایِ جدیدی را برای بانوان مبلغ ارائه دهند.
دکتر محمد سمیعی در ابتدای سخنرانی خود اشاره کردند که متأسفانه بیشتر کسانی که حرمت حریم مقدس خانواده را پاس نمی دارند همان هایی هستند که از معیارهای خانواده ی قرآنی به دور هستند.

از این رو برای اقناع کردن این دسته از افراد نمی توان تنها از ادبیات قرآنی بهره گرفت. به عبارت دیگر این زبان برای آنها تکراری به نظر می آید و تأثیرگذار نخواهد بود. ایشان اشاره کردند که قرآن کریم تعالیم مقدسی دارد و یکی از همین تعالیم بیدار کردن قوه ی تعقل افراد است که بارها و بارها در قسمت های مختلف قرآن اشاره به آن دیده می شود که خداوند می فرماید؛ افلا تعقلون و یا افلا یتدبرون. از طرفی دیگر شنیدن سخنان دیگران و انتخاب بهترین آنها نیز از جمله ی تعالیم نورانی قرآن کریم است؛ فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون الاحسنه. دکتر سمیعی با توجه به این تعالیم و با علمِ به اینکه معضل خانواده ی مدرن، معضلی پیچیده است، زبان خاصی را برای نگارش کتاب خانواده در بحران انتخاب کردند و آن زبان عقل و استدلال است. چرا که استدلال و زبانِ آماری به شکلی همه فهم قادر است همه ی سلایق را پوشش دهد.

دکتر سمیعی بحران خانواده را تنها مختص کشور ما نمی دانند بلکه سرچشمه های اصلی این بحران را در کشورهای اروپایی و آمریکایی جستجو می کنند. در آمریکا، برای نمونه، از هر دو فرزندی که در هر روز به دنیا می آید، یکی از آنها خارج از چهارچوب خانواده است. دکتر سمیعی در کتاب خود تحقیقات علمی زیادی را ارائه کرده اند که نشان می دهد فرزندی که به این شکل خارج از خانواده به دنیا می آید، از نظر تحصیلی ناموفق خواهد بود و شانس اینکه مرتکب جرم بشود و یا خودکشی کند و یا در زندگی آینده ی خود در تشکیل خانواده دچار مشکل شود خیلی بیشتر است.
دکتر سمیعی مهم ترین بحران غرب در دنیای کنونی را بحران خانواده خواندند. در دهه ی 1960 و اوایل 1970 خانواده ی آمریکایی به نسبت مستحکم تر و میزان طلاق پایین تر و میزان فرزندان متولد شده ی بیرون از خانواده بسیار کمتر بود. اما تحولاتی که غرب از اواخر دهه ی هفتاد و اوایل دهه ی هشتاد شاهدشان بود موجباتِ فروپاشی خانواده در غرب را فراهم آورد. این تغییر در عرصه ی خانواده را نمی توان جزئی دانست چرا که بحرانی فراگیر است که تمامی جوانب جامعه را درگیر خود می کند.

دکتر سمیعی روابط جنسی افسارگسیخته که در غرب باب شده است را عاملی خواندند که نهاد خانواده که هسته ی اصلی هرجامعه ای است را هدف قرار می دهد. ایشان همان طور که در کتاب خود نیز اشاره کرده اند متفکرین غربی هم چون ساموئل هانتیگتون و فرانسیس فوکویاما یکی از مهم ترین تهدیدهایی که غرب را در معرض فروپاشی قرار می دهد را بحران خانواده دانسته اند. ممکن است این سوال پیش بیاید که چرا جامعه ی غربی در برابر این بحران ایستادگی نمی کند؟ پاسخ همان طور که در فصل سوم کتاب خانواده در بحران ارائه شده است، عوامل پشتِ پرده ای است که از این بحران سود می برد. متأسفانه در غرب هرکس در تخصص خود مشغول به کار است و کمتر کسی پیدا می شود که نگاهی کلان به مسائل و روند کلی جامعه داشته باشد.

متأسفانه جوان های ما دنباله روی غرب هستند. دکتر سمیعی بانوان مُبلغ را خطاب قرار دادند و خاطر نشان کردند که هرچند مبلغان دینی می دانند که بسیاری از مردم تقلید کورکورانه ای از غرب دارند اما روش درست آگاه کردن را نمی دانند. رنگ و لعاب غرب، صنعت فیلم سازی هالیوود و وضعیت اقتصادی مساعد برای جوانان جذابیت دارد و شاید تصور شود که هرچه که غرب انجام می دهد حتما درست است. جوانان ما آن نگاه سنتی را به خانواده ندارند. چرا که آنچه که به عنوان الگویی درست از ناحیه ی غرب ارائه می شود سازگار با فضای سنتی ما نیست.
وظیفه ی ما این است در برابر این بحران مقابله کنیم. برچسب "اسلامی بودن" حلال مشکلات ما نیست بلکه «ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیر ما بانفسهم». در نظام آموزشی ما به خانواده اصلا اهمیت داده نمی شود. دکتر سمیعی در حالی که بانوان مبلغ را مخاطب قرار می دادند اعلام کردند که جای خالی آموزش نکات مربوط به چگونگی حفظ خانواده در نظام آموزش و پرورش را لازم است شما بانوان مبلغ پر کنید.
دکتر سمیعی در پایان جلسه به سیاستگذاری ها اشتباهی که در جامعه ی امروزی اجرا می شود اشاره کردند. اگر در جامعه ی امروزی 60% دانشجویان در حال تحصیل خانم ها هستند و تنها 40% را مردان تشکیل داده اند به این معنی است که بار سنگین اشتغال را نیز بانوان باید تحمل کنند. این به این معنی است که در آینده علاوه بر اینکه از بانوان انتظار می رود که به کارهای خانه و بچه داری بپردازند، به کارِ بیرون از خانه نیز تن دهند. اگر هم در برابر زنی که با هزینه های دولتی زیاد مشغول تحصیل است تن به کار ندهد به این معنی است که هزینه های زیادی بی هدف خرجشان شده است. اشتباه در سیاست گذاری هاست که موجباتِ شکل گیری پیامدهای ناخواسته را فراهم می آورد و بازتابش در خانواده است. قربانی شدن خانواده ی ایرانی جبری تاریخی نیست که راهِ گریزی نداشته باشد، بلکه با آگاهی می توان از آفت ها جلوگیری کرد.