ضرورت هوشیاری مسکو در برابر آنکارا

دومین گام مسکو در واکنش به سرنگونی هواپیمایش، برملا کردن نقش واقعی ترکیه در بحران سوریه و افشای ابعاد جدیدی از حمایت ترک ها از گروه های تروریستی به ویژه داعش و گستره روابط و هماهنگی های جاری بین آنهاست.

سوم آذر ماه جاری دفتر ریاست جمهوری ترکیه از سرنگونی یک فروند جنگنده روسی در استان مرزی لاذقیه سوریه توسط نیروی هوایی ترکیه خبر داد، اقدامی که صرف نظر از واکنش مسکو و تبعات و پیامدهایی که برای هر دو طرف به دنبال خواهد داشت، بسیاری از محافل سیاسی، منطقه ای و بین المللی را مبهوت و متحیر کرد و علامت سوال بزرگی در خصوص چرایی این اقدام آنکارا و اهداف مورد نظر از آن ایجاد کرد.

بازنگری مسکو در روابط دو جانبه

بازنگری در مناسبات دو جانبه را باید اولین اقدام روسیه در پاسخ به اقدام آنکارا در سرنگونی سوخوی روسیه دانست، چون «ولادیمیر پوتین» از زمان تصدی پست ریاست جمهوری در روسیه، همواره نشان داده که نگاهی بسیار جدی و دقیق در سیاست خارجی مسکو و روابط روس ها با دیگر کشورها دارد، به عنوان مثال پوتین درباره تحریم های غرب علیه روسیه به طور جدی مقابله به مثل کرد و ورود کالاهای غرب را تحریم و از این طریق ضررهای زیادی را به غرب متحمل کرد.
بنابراین روسیه در رابطه با ترکیه نیز می تواند این رفتار را داشته باشد و شاهد بودیم، مسکو پروازهای بین ترکیه و روسیه به ویژه سفرهای توریستی را متوقف و صادرات گازش را به ترکیه قطع کرد.

زیر سوال بردن اعتبار و حیثیت آنکارا در عرصه بین الملل

دومین گام مسکو در واکنش به سرنگونی هواپیمایش، برملا کردن نقش واقعی ترکیه در بحران سوریه و افشای ابعاد جدیدی از حمایت ترک ها از گروه های تروریستی به ویژه داعش و گستره روابط و هماهنگی های جاری بین آنهاست.
اظهارات پوتین در اجلاس جی 20 درباره حضور برخی از کشورهای حامی تروریسم در این اجلاس و تشدید حملات نیروی هوایی این کشور علیه کاروان های انتقال نفت مسروقه داعش از میدان های نفتی سوریه و عراق که ترکیه مهمترین خریدار آن شمرده می شود، نشان می دهد که روس ها در عملی کردن گفته هایشان جدی هستند.

امید واهی به ناتو

اولین اقدام آنکارا پس از سرنگونی جنگنده روسی تماس با ناتو و گفت وگو و تبادل نظر با اعضای این پیمان با هدف ارزیابی واکنش های احتمالی مسکو و ایجاد هماهنگی های لازم در سطوح سیاسی، دیپلماتیک و حتی نظامی جهت دادن پاسخ مناسب به اقدامات روسیه بود و بر این باور بود که ناتو از ترکیه در برابر هرگونه اقدام احتمالی روسیه حمایت می کند.
در حالی که ناتو در نشستی که با هدف بررسی این اقدام برگزار کرد، به آنکارا نشان داد که ناتو تنها در گفتار عنوان کرده که یکی از اهدافش دفاع از ترکیه است، اما در عمل هیچ گاه خود را درگیر تنش ایجاد شده نمی کند و در این راستا «باراک اوباما»، رئیس جمهوری آمریکا صراحتا اعلام کرد که قضیه سرنگونی جنگنده روسی، موضوعی دو جانبه و مربوط به ترکیه و روسیه است. «آنجلا مرکل»، صدر اعظم آلمان هم با دعوت دو طرف به خویشتن داری نشان داد که ناتو قصد دخالت ندارد.

تیر ترکیه به هدف نخورد

کارشناسان بر این باورند، یکی از اهداف ترکیه در سرنگونی جنگنده روسی به بن بست کشاندن روند مذاکرات وین درباره آینده سوریه بود و با این اقدام ترک ها تلاش کردند، با تنش زایی و بحران زایی ناتو را وادار به صف آرایی در برابر روس ها کند.

ناتو با ارزیابی درست از شرایط و اوضاع حاکم بر بحران سوریه و توجه به محدودیت ها و موانعی که با آن مواجه است و بررسی دقیق توانمندی نظامی طرف مقابل و بازتاب چنین رویارویی و مقابله ای، هوشیارانه خود را از دام گسترده شده توسط ترک ها نجات دادند تا تیر آنکارا برای وارد کردن ناتو و روسیه به عرصه میدانی و نظامی سوریه به سنگ بخورد.

نهایت حماقت ترکیه

واکنش آمریکا به این اقدام ترکیه و تعاملی که رئیس جمهوری آمریکا با آنکارا در این قضیه داشت، با تاکید بر اینکه این قضیه ای کاملا دو جانبه است که صرفا به مسکو و آنکارا مربوط می شود، بار دیگر نشان داد که سیاست جنگ نیابتی را در خاورمیانه دنبال می کند و از نتایج مداخلات گذشته اش در کشورهای منطقه درس های لازم را گرفته است.
اما آنکارا به خیال اینکه با این اقدام آمریکا را وادار به حضور مستقیم نظامی در منطقه و آن هم رویارویی و مقابله با روسیه خواهد کرد، ثابت کرد، بازیگر کودنی در عرصه منطقه و بین الملل است، چون پیش از این اقدام تنها کافی بود که ارزیابی گذرایی از 5 سال بحران سوریه داشته باشد که با وجود ایستگاه های بسیار حساس و مهم در طول این بحران باز آمریکایی ها ترجیح دادند، مستقیما وارد صحنه نشوند.

ضرورت خویشتن داری و هوشیاری روسیه

در این تردید نیست، واکنش مسکو به اقدام آنکارا و تنش ایجاد شده فیما بین نقشی اساسی در وضعیت تنش ایجاد شده بین آنکارا و مسکو دارد. روسیه می تواند با عدم اتخاذ تدابیر تحریک آمیز و توسل به منطق و هوشیاری و ذکاوت، از گسترش دامنه این تنش جلوگیری و آن را محدود کند.
اما در این بین اگر طاقت از کف روس ها برود و مسکو اقداماتی شدید و سخت در قبال ترکیه اتخاذ کند، بی تردید موجب تشدید بحران و تقویت این تنش خواهد شد.با توجه به درک و شناخت موجود از روس ها به نظر نمی رسد که مسکو در تصمیم گیری هایش منطق و هوش و ذکاوت دیپلماتیکش را به خاطر پاسخ گفتن به حماقتی کودکانه از آنکارا نادیده بگیرد.