چرا ناسا برای ما مهم است؟

«ناسا شاتل دیسکاوری را به فضا پرتاب کرد ...»، «دانشمندان ناسا شواهدی از وجود آب بر روی ماه پیدا کردند ...»، «ناسا پیش بینی می کند در سال 2013 توفان های خورشیدی برای زمین به یک فاجعه بزرگ تبدیل خواهند شد ...» و ...

هر زمان که خبری از یک اکتشاف فضایی می شنویم و یا نظاره گر یک رویداد فضایی هستیم، ناخودآگاه نام ناسا در گوشه ذهنمان نقش می بندد. در این که ناسا یک ابرسازمان علمی است و یافته هایش به پیشرفت نجوم و ستاره شناسی کمک قابل توجهی کرده است هیچ شکی نیست، اما آیا ناسا برای ما نیز مهم است؟ آیا اطلاع از فعالیت ها و اهداف پیش روی این سازمان کمکی به ما خواهد کرد؟

مجله نجوم شماره 196 در یک پرونده 20صفحه ای به این سوال پاسخ داده است و اطلاعاتی را درباره گذشته، خدمات و اهداف این سازمان جمع آوری کرده است. آنچه در زیر می خوانید پاسخی است به عنوان این مطلب. «چرا ناسا برای ما مهم است؟»

1- ناسا قلب تپنده ی برنامه ی فضایی غیرنظامی آمریکا به شمار می رود. ایالات متحده، یکی از آغازگران رقابت های فضایی بود و اگر چه در ابتدای کار در کسب عناوین نخست این رقابت از رقیب روس خود عقب افتاد،اما کم کم از شوروی پیشی گرفت و با فتح ماه تبدیل به نمادی از فعالیت های فضایی شد. پس از پایان مسابقه ی فضایی، پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی، ایالات متحده پیشتاز مطلق فعالیت های فضایی شد و قلب تپنده ی آن ناسا بود. این پیشتازی، علی رغم ظهور قدرت های جدیدی چون اتحادیه ی اروپا، چین، ژاپن، هندوستان و تلاش روسیه برای بازسازی شکوه از دست رفته هنوز هم باقی مانده است و به همین سبب آنچه در ناسا اتفاق می افتد بر سرنوشت آینده ی انسان در فضا تأثیر مستقیم دارد.

2- فعالیت های ناسا فقط محدود به فناوری فضایی نمی شود بلکه بخش های مختلفی از علوم و فناوری های نوین به واسطه ی نیاز بخش های مختلف این سازمان توسعه پیدا کرده اند. از علوم زمین و زیست شناسی گرفته تا تاریخ علم و پزشکی و روباتیک و مهندسی های مختلف. محصولات جانبی تحقیقات ناسا نیز جنبه های مختلفی از زندگی ما را تحت تأثیر مستقیم و غیرمستقیم قرار داده است؛ بازه ای وسیع که از چسب لباس تا فناوری های تصویربرداری پزشکی را شامل می شود. به همین سبب آنچه در ناسا می گذرد دیر یا زود، مستقیم یا غیرمستقیم بر زندگی ما تأثیر خواهد گذاشت.

3- ناسا دید ما از جهان را توسعه داده است. به یاد بیاورید هر بار از نام هایی چون هابل، ایستگاه فضایی بین المللی، شاتل های فضایی، مریخ نوردهای روح و فرصت، وُیجِرها و پایونیرها، کاسینی، گالیله، افق های نو، وایکینگ ها، سفر به ماه و آپولوها و بسیاری دیگر از این نام های آشنا صحبت می کنیم، در حقیقت اشاره به داستانی داریم که ناسا آن را روایت می کند. ما به دانستن آنچه در مرزهای آگاهی اتفاق می افتد مشتاقیم و ناسا در حال حاضر یکی از بخش هایی است که این مرزها را در یکی از هیجان انگیزترین حوزه ها توسعه می دهد.

4- برای بسیاری از ما ناسا، نام مستعاری برای مدینه ی فاضله ای است که یک سازمان علمی می تواند به آن برسد. جایی که محققان بدون دغدغه تنها اندیشه شان توسعه ی علم است و هر چه اراده کنند بی زحمت در اختیارشان است. پول فراوان، امنیت شغلی و امکانات بی حد. در پشت این ظاهر اغواکننده اما ناسای واقعی قرار گرفته است. سازمانی با بودجه ی محدود، در میانه ی نبردهای سیاسی و اقتصادی که باید خود را با امواج سیاسی و اقتصادی واشنگتن و شرکای بین المللی اش هماهنگ کند تا بتواند دوام بیاورد و در عین حال باید برای سِنت سِنت بودجه ی موجودش بهترین تصمیم ها را بگیرد. کارمندان عالی رتبه ی این سازمان ممکن است به سادگی شغل های خود را در اثر تغییر برنامه ها از دست بدهند. آگاهی از آنچه پشت پرده ی این نام می گذرد یادآور این نکته است که هیچ جایی نیست که بدون تلاش های طاقت فرسا نتیجه ای حاصل شود.

5- ناسا و کارهای ناسا فراتر از ماهیت واقعی اش به نمادی تبدیل شده که حتی وارد فرهنگ عامه ی کشورهای دوردست شده است. شما هم حتماً این مثال را شنیده اید که «فلانی آن چنان حرف می زند که انگار می خواهد آپولو هوا کند». ناسا و کارهای ناسا – حتی اگر بخش عمده اش به واسطه ی نوع تبلیغات این سازمان باشد – منشأ الهام بسیاری از مردم در سراسر جهان بوده است و به همین سبب دانستن ماهیت این منبع الهام، ما را به درک واقعی تری از آن می رساند.

6- برنامه های فضایی در کشور ما عمری کوتاه دارند. چند سال پیش، سازمان فضایی ایران تأسیس شد و مدیران کشور امیدوارند ایران بتواند در زمینه ی فضایی پیشرفت کند. آگاهی از شکست ها و پیروزی های نام دارترین سازمان فضایی جهان شاید بتواند کمکی به پیمودن سریع تر این راه کند.

تنظیم برای تبیان: م.ح.اربابی فر