محرم و صفر میهمان مازندرانی ها

آیین های محرم در ایران

مردم دیار سرسبز و وسیع مازندران نیز مانند تمام استانهای ایران در ماه های محرم و صفر به عزاداری سید و سالار شهیدان امام حسین علیه السلام می پردازند و مراسم و آیین های خاصی دارند. آنچه می خوانید نگاهی به برخی از این آیین ها در استان مازندران است.با ما همراه باشید.

تکیه دوستن

«تکیه دوستن» از واژگان طبری به معنی تکیه بستن نام آیینی است که  عزاداران دو تا سه روز پیش از ماه محرم به جهت آماده سازی مقدمات مراسم عزاداری غبارروبی، آراستن و آذین بندی تکایا را به اجرا درمی آورند.
دسته های عزاداران در این استان نشانه هایی را با خود حمل می کنند که شامل بیرق، کتیبه، علم، شش گوش، کتل و چهل چراغ است. بیرق ساده ترین و عام ترین نشانه، منسوب به حضرت عباس  علیه السلام  است. کتیبه پارچه ای همراه با چوب است که جلوی دسته نگه داشته می شود. علم به صورت چوب یا فلزی است که با پارچه سیاه پوشیده می شود. شش گوش نیز یک وسیله حجمی با شش گوشه است که سمبل قبر امام حسین  علیه السلام  است. کتل به صورت حصیر استوانه ای شکلی است که پارچه ای آن را می پوشاند و همچنین چهل چراغ مجموعه ای از فانوس با حجم مثلثی شکل است که فانوس ها و لامپ هایی به آن نصب می شود.

قلک شکنی

مراسمی است که در بربری محله و امامزاده حمزه شهرستان قائم شهر و همچنین در کانون فرهنگی و هنری میعاد شهرستان سوادکوه شمالی صورت می گیرد.در این آئین، پول هایی که طی یک سال از محرم سال گذشته تا محرم امسال در قلک ها، جمع آوری شده با باز کردن قلک ها معمولا بر پارچه سبزی با پهن می شود و پول ها برای برپائی عزاداری حضرت امام حسین علیه السلام  و یاران آن بزرگوار، خرج می شود.

مراسم قوم بنی اسد

مراسم قوم بنی اسد یکی از مراسم ماه محرم است که در شهرهای مازندران اجرا می شود به این صورت که گروهی با لباس سفید به راه می افتند بیلی را در دست دارند و نعشی را به صورت سمبلیک حرکت می دهند.

طعام دهی(فرمابزوئن)

سنت آیینی-مذهبی طعام دهی (فرمابزوئن) در سورک یک سنت کهن و دیرین است. در روز عاشورا همه ساکنان شهر با هزینه شخصی و باتوجه به توان مالی از عزاداران حسینی که از تمامی نقاط استان برای انجام مراسم سوگواری به این منطقه می آیند، برای صرف ناهار در منازل خود دعوت به عمل می آورند و پذیرایی می کنند.در تمامی خانه های این شهر باز است و هرکس می تواند به میل خود وارد شود، به دلیل اینکه معتقدند سفره آن روز مخصوص امام حسین است. این کار به مرور زمان به «سور» معروف شد و وجه تسمیه شهر سورک به معنی شهری که سور می دهد شناخته شد.

کرب زنی

کب یک قطعه چوب تراشیده به اندازه ای است که در کف دست جای می گیرد و خط بیرونی آن صاف است و از پشت آن بندی دارد که به پشت دست می افتد. کرب در کف دست قرار می گیرد و انگشتان برگرد آن حفاظ می شوند. یک جفت کرب را در دست می گیرند و به آهنگ نوحه آنها را برهم می کوبند.

گهواره بندی(گره بندی)

سنت مذهبی گهواره بندی (گره بندی) از سنت های عزاداری ماه محرم در یکی از روستاهای توابع بابل است که از سالیان دور در روز عاشورا برگزار می شود، کودکان این روستا در این روز گهواره ای را به نام گهواره حضرت علی اصغر علیه السلام  با پارچه ای سبز تزیین کرده و بسیاری از کودکان به همراه این گهواره با نوحه خوانی و زنجیرزنی به راه می افتند.

«نشال پلیته»

آیین «نشال پلیته» نیز مراسمی است که در روستای گرجی محله شهرستان بهشهر اجرا می شود. نشال پلیته از واژگان طبری به معنای پارچه مشعل نام آیینی است که از سوی کودکان و نوجوانان در دو تا سه روز پیش از فرارسیدن ماه محرم به جهت جمع آوری پارچه های مستعمل برای ایجاد روشنایی در صحن و حیاط حسینیه ها در شب های عزاداری برگزار می شود.

کرنا نوازی

مراسمی است که در روز عاشورا در رثای اباعبدالله الحسین علیه السلام  و اهل بیت جهت پاسداشت و زنده نگهداشتن قیام عاشورا از گذشته در منطقه تنکابن آخوندمحله، نارنج بن، تالش محله، کپوک و سادات محله و بخش هایی اجرا شده و همچنان نیز برگزار می شود.

منبرکشی

آیین مذهبی منبرکشی از جمله مراسم ایام محرم است که در محله قدیمی شهر ساری اجرا می شود و افرادی که خادمان منبر هستند و نسل به نسل منبر را نگهداری می کنند، این مراسم را به اجرا در می آورند که می توان به مراسم منبرکشی خانه علمدار در کوچه سیزده پیچ ساری اشاره کرد.

سقانفار (سقا تالار)

برگزاری عزاداری حسینی نیاز به مکانی دارد که در استان مازندران، سقاتالارها یا همان سقانفارها، در کنار حسینیه ها تداعی کننده نقش سقای کربلا حضرت ابوالفضل (علیه السلام) است. به همین دلیل زمین سقانفارها در هر منطقه ای موقوفه آن حضرت است و به ابوالفضلی شهرت دارند.بخش عمده ای از عزاداری ها در سقانفارها انجام می شده که معماری آن، قدیمی و مختص این دیار است و سقاتالار « انامرز» جویبار، «كیجا تكیه» بابل و « آهنگر كلا»ی قائم شهر نمونه ای از این میراث مانا، به شمار می آید. سقانفارها که با پارچه هایی سبز و سیاه در ایام محرم پوشانیده می شوند، دو طبقه بوده و در طبقه پایین از عزاداران پذیرایی می شده است.

نخل گردانی

این مراسم در روستای «نوا» شهرستان آمل با قدمتی طولانی برگزار می شود.به دور نخل که پوششی مشکی دارد، پارچه های دخیلی که توسط نیازمندان برای گرفتن حاجت بسته شده است، به چشم می خورد. ایامی که ماه محرم در دل زمستان قرار می گیرد، حمل این نخل که بزرگترین نخل مازندران است 600 سال قدمت دارد و تصویری زیبا از ارادت مردم این مناطق به سالار شهیدان را به نمایش می گذارد. روستای اورتشت در شهرستان محمودآباد نیز با آیین نخل گردانی خود در 100 سال اخیر شاهد یکی دیگر از مراسم نخل گردانی است.دو نخل موجود در روستای عبدالله آباد و اورتشت در میان بوی اسپند نذرداران به عنوان نخل های برادر در روز عاشورا در سقانفار و تکیه روستای اورتشت به یکدیگر می رسند و صحنه ای بی بدیل و شورانگیز خلق می کنند

نذر روسری به «پیر علم» کلوده

یک خانواده در روستای کلوده شهرستان محمودآباد از سال های دور، علمی را به عنوان میراث خانوادگی در دل روستای خود جای داده که مشتاقان به سالار شهیدان نذورات خود که عموما روسری است به پای آن می ریزند.این علم که امروز به نام «پیرعلم» از سوی اهالی خطاب می شود، هر ساله در آیینی با حضور خانواده جمالی پوشانده می شود و پس از دقایقی که حضور مردم در حیاط خانه و کوچه ها منتهی به این خانه اوج گرفت به سوی حسینیه روستا حمل شده و در میان عزاداران قرار می گیرد.هر فردی که نذری دارد روسری از پیرعلم به تبرک می گیرد و در صورت ادا شدن نذرش سال آینده آن را به همراه یک روسری دیگر باز می گرداند.

پلک کشی روستای اساس سواد کوه

آیینی درروستای کوهستانی اساس(esas) سوادکوه برگزار می شود که طی آن در روز عاشورا اهالی این منطقه برای انتقام گیری از یزید، دبه ها و کوزه های آب را نشانه می گیرند.این مراسم به زیدکشان نیز معروف است که با تعزیه امام حسین علیه السلام پایان می یابد.