توصیه ها و تذكرات (1)

توجه به نكات مطرح شده در این درس سبب خواهد شد كه شما حافظان گرانقدر ضمن ارتقای كیفیت محفوظاتتان، در ارائه محفوظات موفق تر باشید.

1- همیشه آماده باشید:
حافظان موفق، حافظانی هستند كه همواره بر محفوظاتشان تسلط داشته باشند؛ آماده ارائه آن ها باشند؛ و بتوانند در لحظات گوناگون از حفظشان استفاده بكنند.

2- آمادگی برای مسابقات:
یكی از عرصه های مهم ارائه محفوظات، مسابقات مختلف حفظ قرآن است كه خوشبختانه در سطوح و سنین مختلف و در سطح كشور برگزار می شود. آمادگی حافظان معمولاً در مسابقات بیشتر روشن می شود.
حافظ قوی و مسلط، حافظی نیست كه چند روز یا هفته قبل از برگزاری مسابقه ای، خود را آماده كند، بلكه حافظ مسلط، حافظی است كه اگر هر زمان بنا شد در مسابقه شركت كند، با كمترین زمانی خود را به بهترین وضعیت برساند.

3- شركت در كلاس حفظ و پاسخ گویی به محفوظات:
یكی از مسائلی كه بسیار مورد سفارش می باشد، انجام حفظ دسته جمعی و شركت مرتب در كلاس های دارالقرآن است. حفظ دسته جمعی و با حضور عده ای هم هدف سبب می شود:

1- انگیزه انسان برای ادامه كار افزایش یابد.
2- پشتكار انسان تقویت شود.
3- پرسش و پاسخ داخل و خارج كلاس موجب تقویت محفوظات شود.
4- حالت مسابقه و سبقت از هم كلاسی ها موجب پیشرفت بیشتر گردد.

4- راه رهایی از شك در ارائه محفوظات:
هر حافظی هنگام مرور محفوظات و به خصوص پاسخ گویی به آن ها ممكن است دچار شك و تردیدهایی بشود. آیا این آیه جلوتر بود یا آیه دیگر؟ این كلمه چه اعرابی داشت؟ این بخش آیه با « اِنّ » شروع می شود یا « اَنّ »؟ و سؤالاتی نظیر اینها.

ممكن است حتی طرح این سؤالات در ذهن تا حل آن كمتر از یك ثانیه طول بكشد. شاید شما هم به چنین وضعی دچار شده باشید! چه باید كرد؟

هم مبانی علمی مربوط به حافظه و هم تجربه اثبات می كنند كه در این موارد، معمولاً اولین چیزی كه به ذهن رسیده و می خواهد بر زبان جاری شود، صحیح است. نباید شك به خود راه داد و همان چیزی كه اول بار می خواهیم بخوانیم را بدون ترس بخوانیم.

5- حرف اول و آخر، كیفیت:
بارها تأكید كرده ایم، كیفیت را باید در رأس امور و سرلوحه برنامه حفظ و مرور قرار داد. افرادی كه كمیت را ترجیح می دهند نمی توانند حفظ خوبی داشته باشند. حفظی با كیفیت است كه تأثیر گذارتر و ماندگارتر است. حافظانی كه كل قرآن را در شش ماه حفظ كرده اند معمولاً در كمتر از شش سال آن را از دست داده اند، مگر افرادی كه پس از حفظ، با مرور دقیق و خوب، آن را تثبیت كرده باشند.

6- حفظ ترتیبی و موضوعی:
حفظ قرآن به ترتیب از اول تا آخر (و یا هر بخش پشت سر هم شامل یك یا چند سوره) حفظ ترتیبی است. در این نوع از حفظ، آیات به ترتیب قرآن به ذهن سپرده می شود.

نوع دیگری از حفظ وجود دارد كه در آن، آیاتی كه در باره موضوعات مختلف وجود دارد، به تفكیك موضوع به ذهن سپرده می شود. مثلاً حفظ آیاتی كه در باره عمل صالح یا بهشت هستند، حفظ موضوعی نامیده می شود. حفظ موضوعی به خصوص برای تفسیر و پرداختن به معنای آیات قرآن كریم مفید است.

اگر كسی آیات مربوط به موضوعات مختلف را حفظ كند لزومی ندارد به صورت ترتیبی هم كل قرآن را حفظ شده باشد مگر این كه تلاشی برای اتصال آیات هر سوره و تكمیل ارتباط بین آیات انجام دهد.

7- حفظ كامل و حفظ نسبی:
حفظ كامل یعنی حفظی كه با تسلط بر آیات و سوره ها انجام پذیرفته باشد و برای ارائه كامل محفوظات، تسلط وجود داشته باشد.
در مقابل، حفظ نسبی یعنی حفظی كه به صورت نسبی و نه كامل و دقیق انجام شده باشد. این حفظ هر چند برای ارائه كامل و مسابقه ای مناسب نیست، اما بسیاری از نتایج حاصل از حفظ كامل نظیر انس با قرآن در آن وجود دارد. چنان چه از كسی كه حافظ نسبی قرآن است مكان آیه ای را در قرآن بپرسیم می داند هر چند نتواند به طور دقیق و كامل، قبل و بعد از آن را بخواند.

8- حفظ ترجمه:
حافظ قرآن نیازی به حفظ ترجمه آیات ندارد. گفتیم برای تثبیت حفظ بهتر است ترجمه آیات را مطالعه كنیم. اما نیازی به حفظ ترجمه نیست زیرا ترجمه قرآن مثل خود قرآن نیست كه حفظ آن ثواب داشته یا موجب انس و تقرب به خدا شود.
نكته دیگر قابل توجه برای سطح تحصیلی راهنمایی و بالاتر این كه به جای حفظ ترجمه قرآن به فراگیری زبان قرآن و آشنایی با تفسیر بپردازید تا به طور اصولی و مبنایی، ترجمه و فهم را فراگیرید و هر جای قرآن را كه خواستید بتوانید درك كنید.

پرسش:
1- بین حفظ ترتیبی و موضوعی چه فرقی وجود دارد؟
2- سه فایده برای شركت در كلاس های حفظ ذكر كنید.
3- حفظ نسبی چه ارتباطی با حفظ كامل دارد؟
4- آیا لازم است حافظ قرآن به حفظ ترجمه نیز اقدام ورزد؟ اگر نه، چه راهی برای تسلط بر مفاهیم قرآن پیشنهاد می كنید؟

مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: علی سرمدی

منبع: سایت رشد