تبیان، دستیار زندگی
این روش، تركیبی از شیوه های دوم و سوم است. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درس یازدهم -شیوه برتر مرور محفوظات و عوامل مؤثر بر آن(1)
شیوه برتر مرور محفوظات و عوامل مؤثر بر آن(1)

شیوه برتر مرور
این روش، تركیبی از شیوه های دوم و سوم است.
در این روش مراحل زیر انجام می شود:
1- بخش مورد نظر برای مرور مشخص می شود.
2- اگر ممكن باشد تلاوت ترتیل آن برای استفاده آماده می شود. در غیر این صورت به كارگیری تلاوت ترتیل منتفی می گردد.
3- در صورت موجود بودن، همگام با پخش تلاوت ترتیل، به قرائت آیات اقدام می شود. در غیر این صورت آیات با دقت قرائت می شود.


در باره كیفیت قرائت در این روش به چند نكته توجه كنید:

بعضی از دفعات مرور باید از روی مصحف و برخی نوبت ها از بر انجام شود. تناوب از رو و از بر خواندن بستگی به كیفیت محفوظات دارد. در افرادی كه كیفیت حفظ متوسطی دارند، توصیه می شود به ازای هر سه بار از رو خواندن (نه با دقت و تمركز روی مصحف بلكه نگاه اجمالی برای تثبیت بیشتر صفحه و سطور در ذهن)، یك بار از بر خوانده شود.


بعضی از دفعات مرور باید بدون صدا و برخی نوبت ها با صدای معمولی انجام شود. تناوب بدون صدا و با صدا خواندن بستگی به كیفیت محفوظات دارد. در افرادی كه كیفیت حفظ متوسط و ادای معمولی دارند، توصیه می شود به ازای هر پنج بار قرائت بدون صدا، یك بار با صدای معمولی (و نه با صدای بلند) قرائت شود.


توجه كنید تلاوت مستمر به صورت ساده یا ترتیل با صدای بلند موجب اختلال در سیستم صوتی و آسیب دیدگی آن می شود.


بعضی از دفعات مرور باید به صورت ترتیل خوانی و برخی نوبت ها به صورت ساده خوانی انجام شود. تناوب ترتیل و ساده خوانی محفوظات بستگی به كیفیت محفوظات و ارائه آن ها دارد. در افرادی كه كیفیت حفظ و ارائه آن ها متوسط باشد، توصیه می شود به ازای هر چهار بار ساده خوانی، یك بار ترتیل خوانی صورت گیرد.


دقت كنید نباید ترتیل خوانی لزوماً با صدای بلند انجام پذیرد بلكه بدون صدا هم می توان محفوظات را ترتیل خوانی كرد.
عوامل مؤثر در بهبود كیفیت و كمیت مرور محفوظات:


1- برنامه ریزی:
یكی از مهم ترین عوامل مؤثر در بهبود كمی و كیفی مرور محفوظات، برنامه ریزی مناسب است. جایگاه برنامه ریزی همان گونه كه قبلاً گفتیم بسیار ارزشمند است. مرور بدون برنامه سبب كاهش تثبیت و حتی اختلال در آن می شود.


در برنامه ریزی برای مرور محفوظات، توجه به چند نكته ضروری است:
1- برنامه ریزی مرور باید متناسب با میزان محفوظات باشد. دقت كنید:

  • مرور مطلوب محفوظات حافظ یك جزء، فاصله زمانی 5 تا 10 روز است.
  • مرور مطلوب محفوظات حافظ دو جزء، فاصله زمانی 5 تا 10 روز است.
  • مرور مطلوب محفوظات حافظ پنج جزء، فاصله زمانی 7 تا 15 روز است.
  • مرور مطلوب محفوظات حافظ ده جزء، فاصله زمانی 10 تا 17 روز است.
  • مرور مطلوب محفوظات حافظ پانزده جزء، فاصله زمانی 12 تا 20 روز است.
  • مرور مطلوب محفوظات حافظ كل قرآن، فاصله زمانی 15 تا 30 روز است.


زمان های یاد شده مطلوب ترین زمان است و اگر حافظ به آن مقید باشد می تواند محفوظات باثبات تری داشته باشد.


2- در برنامه حفظی باید میزان مرور هر روز را بر اساس تثبیت حفظ تنظیم كرد. مثلاً حافظ جزء سی ام قرآن كه سوره عبس را با اشكال حفظ كرده، لازم نیست هر روز به میزان مساوی مرور داشته باشد بلكه می تواند مرور سوره عبس را در یك روز و به طور مجزا انجام دهد تا در طول روز امكان چند دور قرائت آن را پیدا كند.


3- برنامه ریزی مرور لازم است با گذشت زمان و تثبیت محفوظات قبلی تغییر یابد و در هر زمان، متناسب با وضعیت فعلی صورت گیرد. البته این بدان معنا نیست كه در هر دور برنامه ریزی جدیدی داشته باشیم ولی كسی كه قرآن را حفظ می كند برای هر ده دور مرور محفوظات، باید برنامه مجدد تنظیم كند.


2- پشتكار:
لازم است حافظ برای مرور محفوظات از پشتكار مناسب برخوردار باشد. پشتكار نداشتن در مرور كه نتیجه اش رها كردن مرور در دوره های مختلف زمانی است عاقبتی جز پریشانی حفظ ندارد. حافظانی را دیده ایم كه به علت مرور نكردن محفوظات در طول دوران حفظ، پس از اتمام حفظ قرآن یا بخشی از آن، با مجموعه حفظ آشفته ای مواجه شده اند. حفظ قرآن تمام شده ولی تنها بخش هایی از قرآن در ذهن باقی مانده و بسیاری از بخش ها یا از ذهن رفته و یا آسیب دیده اند! این حفظ نه اثر انس و معنوی كامل خود را دارد؛ و نه قابل ارائه می باشد.


3- مصحف مناسب:
هر چند ترجیحی كه برای مصحف واحد در بخش حفظ ذكر شد، در مرور محفوظات وجود ندارد ولی ویژگی هایی را برای این مصحف می توان برشمرد:
1- بهتر است مصحف حفظ و مصحف مرور جدا از هم باشند زیرا مصحف حفظ با ویژگی هایی كه ذكر شد معمولاً برای مرور مناسب و متناسب نیست.
2- مصحف مرور باید صفحه بندی مشابهی با مصحف حفظ داشته باشد.
3- قطع مصحف مرور اختیاری می باشد. استفاده از قطع جیبی (17 * 12 سانتی متر) یا رقعی مناسب تر است.
4- ترجیح دارد مصحف مرور ترجمه دار باشد. مصحف ترجمه زیرنویس یا مصحف با ترجمه در حاشیه صفحات مناسب تر است. در چنین مصاحفی، ترتیب صفحات با مصحف حفظ یكسان بوده و استفاده از ترجمه نیز ممكن است.
5- توصیه های مربوط به رنگ، تذهیب و حاشیه در ویژگی های مصحف حفظ در اینجا نیز یادآوری می شود.

پرسش:
1 ویژگی های برنامه ریزی در مرور محفوظات را ذكر كنید.
2 شیوه برتر مرور را توضیح دهید.
3 رابطه بین مصحف حفظ و مرور را بیان كنید.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: علی سرمدی

منبع: سایت رشد