دعوای سیاسی بر سر سیب زمینی!

این نخستین باری نیست که سیب زمینی وارد عرصه سیاست شده است. یک بار به دلیل توزیع رایگان سیب زمینی میان مردم، این ماده غذایی خبرساز شد و باری دیگر به دلیل امحا.

به نظر می رسد سال ١٣٨٨، توزیع رایگان سیب زمینی قرار بود آرا را تحت تاثیر قرار دهد و امسال امحای سیب زمینی ها قرار است نتیجه آرا را تغییر دهد.
حالا از میان سیاستمداران هم قربانی گرفته است. یک نماینده مجلس در اعتراض به اقدام صورت گرفته استعفا داده است. پای سیب زمینی به تمام جلسات مهم دولتی و خصوصی باز شده است. هم سخنگوی دولت مجبور است در جلسات هفتگی اش درباره سیب زمینی توضیح دهد، هم رئیس کمیسیون کشاورزی در نشست شورای گفت وگوی دولتی و خصوصی. کمتر مقام رسمی است که چند روز اخیر درباره اش حرف نزده باشد.

این چنین است که سیب زمینی صدرنشین اخبار شده و بخشی از فضای رسانه ها را به خود اختصاص داده است. این دومین باری است که در هفت سال اخیر سیب زمینی صدرنشین خبرها می شود. سال ١٣٨٨ بود که سیب زمینی های خبرساز، فضای سیاسی کشور را تحت تاثیر خود قرار دادند. درست در روزهایی که دولت درباره سهام عدالت و بردن پول نفت سر سفره های مردم حرف می زد، گونی های سیب زمینی رایگان کنار جاده ها به مردم تحویل داده می شد. می گفتند توزیع سیب زمینی های رایگان همزمان با سفر یکی از شخصیت های سیاسی کشور صورت می گرفت، با هدف کمرنگ کردن استقبال مردمی از وی. هر چه بود پای سیب زمینی به شعارهای سیاسی نیز باز شد و برخی آن را استراتژی و تاکتیک دولت برای کسب دوباره آرا ارزیابی کردند.
امروز اما منتقدان دولت داستانی دیگر را در این عرصه آغاز کرده اند. چرا سیب زمینی ها امحا شده است؟
با معدوم شدن 1700 تن سیب زمینی در دولت یازدهم، برخی از نمایندگان مجلس و مسوولان، نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و سیاست خرید تضمینی دولت را نشانه گرفته اند. سیاستی که با هدف حمایت از کشاورزان به تصویب رسیده است. بر اساس قانون، به منظور حمایت از تولید محصولات اساسی کشاورزی، ایجاد تعادل درنظام تولید، جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی و ضرر و زیان کشاورزان، دولت موظف است همه ساله خرید محصولات اساسی کشاورزی (گندم، برنج، جو، ذرت، چغندر، پنبه وش، دانه های روغنی، چای، سیب زمینی، پیاز و حبوبات) را تضمین کرده و حداقل قیمت خرید تضمینی را اعلام و نسبت به خرید آنها از طریق واحدهای ذی ربط اقدام کند.

حال سوالی که مطرح می شود این است که دلیل امحاء سیب زمینی چه بوده است؟ هرچند در ابتدا اعلام شد که سیب زمینی های معدوم شده، به دلیل عدم مرغوبیت بود، اما پس از آن فاسد بودن سیب زمینی های امحاء شده مطرح شد. نکته قابل تامل این است که سیب زمینی چون گندم در ردیف کالاهایی محسوب می شود که برای شرایط خاص در کشور ذخیره می شود و در بسیاری از مواقع نیز عدم نگهداری صحیح و وضعیت نامناسب سیلوها می تواند منجر به امحای آن شود. یکی از نکاتی که از سوی منتقدان مطرح می شود این است که چرا از سیب زمینی های امحا شده به عنوان بذر استفاده نشده که در این خصوص نیز مسوولان می گویند سیب زمینی ها بذری نبوده و قابلیت استفاده به عنوان بذر برای تولید آتی را نداشتند. از سوی دیگر گفته می شود از مجموع سیب زمینی های نامرغوب تنها 15درصد قابلیت مصرف داشتند و به صورت رایگان به کمیته امداد تحویل شد و مابقی آن امحاء شده است.

به گفته برخی از کارشناسان سیب زمینی های بهاره ماندگاری کمی دارند، به همین منظور این سیب زمینی ها نیز در مدت زمان کمی شرایط مصرف خود را از دست داده اند. نبودن محل مناسب نگهداری محصول یکی دیگر از دلایلی است که کارشناسان به آن اشاره کرده و می گویند: این امر باعث فساد و خرابی این محصول می شود و چون قابلیت ارائه به بازار داخلی را نداشته و همچنین صادرات آن نیز امکان پذیر نبوده، باید این حجم از محصول سیب زمینی معدوم می شد. استفاده برای خوراک دام نیز یکی دیگر از مواردی است که مخالفان معدوم کردن سیب زمینی های نامرغوب به آن اشاره داشته و مطرح می کنند که این حجم از سیب زمینی معدوم شده قابلیت استفاده برای حجم بسیاری از دام و طیور را داشته است.
به گفته برخی صاحب نظران، یکی از عوامل مازاد تولید محصولات کشاورزی، عدم مدیریت تولید بوده است؛ به گونه ای که کشاورزان بدون برنامه ریزی اقدام به کشت محصول کرده که این امر کمبود یک محصول در بازار و مازاد محصول دیگر را به همراه دارد. در همین راستا حسین صفایی، رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی در نشستی خبری که مختص تشریح دلایل امحاء سیب زمینی در استان فارس برگزار شد، اظهار کرد: امحاء این محصول به چهار ماه گذشته برمی گردد و هیچ ارتباطی به تنظیم بازار محصولات کشاورزی ندارد، یعنی این سازمان با هدف جلوگیری از کاهش قیمت و برای تنظیم بازار این کار را انجام نداده است.

از همان ابتدای خرید تضمینی سیب زمینی از کشاورزان در استان فارس صورت جلسه ای تشکیل شد که در آن ذکر شده بود تاریخ مصرف و قابلیت نگهداری آن نهایتا تا یک ماه است؛ چراکه به دلیل نوع این سیب زمینی که از رقم بامبو و با رطوبت بالاست، نمی توان بیش از این آن محصول را نگه داشت و در ادامه با توجه به اینکه براساس قانون خرید تضمینی محصولات کشاورزی اجازه فروش و ورود محصول خریداری شده، در زمان برداشت محصول به بازار وجود ندارد، ناگزیر به نگهداری آن شدیم. صفایی اضافه کرد: پس از مدتی گزارش شد که سیب زمینی نگهداری شده که حدود 1700 تن بود در حال فساد پذیری و آفت زدگی است؛ بنابراین براساس صورت جلسات انجام شده حدود 320 تن آن را به صورت رایگان در اختیار کمیته امداد و سازمان بهزیستی استان فارس قرار دادیم تا بتوانند در بین خانوار تحت حمایت خود به صورت مستقیم توزیع کنند و به بازار وارد نشود.
پس از این اقدام شاهد فاسد شدن سیب زمینی بودیم که با نظارت وزارت بهداشت و هماهنگی های انجام شده از طریق وزارت کشور و دادستانی مجوز امحاء آن را گرفتیم. رئیس سازمان مرکزی تعاون روستایی گفت: پس از چهار ماه از امحاء این محصول برخی واکنش و اظهار نظرها مبنی بر این بود که سازمان تعاون روستایی از موضع تنظیم بازار محصول مازاد را جمع آوری و امحاء کرده تا سطح قیمت ها بیش از این کاهش نیابد، در حالی که این موضوع درست نیست و سیب زمینی امحاء شده به دلیل قابلیت ذخیره سازی و انبارداری پایین و نداشتن مجوز قانونی برای فروش یا عرضه در بازار فاسد شد و حتی قابلیت مصرف دامی هم نداشت.