درس نهم- عوامل مؤثر در حفظ قرآن و آسیب های حفظ (4)

12- اخلاص در حفظ:
یكی از مهم ترین نكات در حفظ، داشتن اخلاص است. انسان باید حفظ خود را فقط برای خدای متعال انجام دهد و هر انگیزه دیگری غیر از نزدیكی به خدا و جلب رضایت حق تعالی را از ذهن و وجود خود دور كند.

13- خواندن دعاهای ویژه حفظ:
در متون روایی، دعاهای مختلفی در باره تقویت حافظه و حفظ قرآن نقل شده است. از میان تمام دعاها، یك دعا ذكر می شود:

پیامبر اكرم(ص) به حضرت علی(ع) فرمود دعایی به تو یاد می دهم كه قرآن را فراموش نكنی:
اللهم ارحمنی بترك معاصیك ابدا ما ابقیتنی؛ و ارحمنی من تكلف ما لایعنینی؛ و ارزقنی حسن المنظر فیما یرضیك عنی؛ و الزم قلبی حفظ كتابك كما علمتنی؛ و ارزقنی ان اتلوه على النحو الذی یرضیك عنی. اللهم نور بكتابك بصری؛ و اشرح به صدری؛ و فرح به قلبی؛ و اطلق به لسانی؛ و استعمل به بدنی؛ و قونی على ذلك و اعنی علیه؛ انه لا معین علیه الا انت، لا اله الا انت.

ترجمه دعا:
بار خدایا تا زمانی كه مرا زنده می داری به وسیله ترك نافرمانی ات به من رحم كن؛ و به من رحم كن از رنج كشیدن برای آنچه به كارم نیاید؛ و به من نگاه كردن نیكو در آنچه تو را از من خشنود می سازد روزی كن؛ و حفظ كردن قرآنت را ملازم دلم گردان چنانچه آن را به من آموختی؛ و به من روزی كن آن را همان گونه كه خوشایند تو است بخوانم. بار خدایا! با قرآنت دیده مرا روشن كن؛ و سینه مرا به واسطه آن بگشا؛ و دلم را با آن شاد كن؛ و زبانم را به سبب آن باز كن؛ و تنم را در راه آن به كار بند؛ و مرا بدان نیرو بخش و بدان یاری كن؛ زیرا جز تو یاوری بر این كارها نیست، و معبودی جز تو وجود ندارد.

14- توكل بر خدا:
اگر انجام كاری با توكل بر خدا همراه باشد، خدا آن را به توفیق نزدیك تر می كند. این كار هر چه مهم تر باشد، نقش توكل در موفقیت آن بیشتر و بیشتر خواهد شد. حفظ قرآن همانند هر عمل ارزشمند دیگری باید با توكل همراه باشد تا احتمال و میزان موفقیت در آن بیشتر شود.

15- وضو داشتن:
وضو داشتن در هنگام قرائت قرآن مستحب است. اگر حفظ قرآن با وضو همراه شود، ارتقای كیفی در آن رخ می دهد.

16- رو به قبله و مؤدب بودن:
در هنگام حفظ بهتر است انسان رو به قبله و با ادب كامل بنشیند تا بتواند از ارتقای مناسب در حفظ برخوردار شود.

17- استعاذه:
قرآن را باید با پناه بردن به خدا (استعاذه) قرائت و حفظ كرد تا ضمن دوری از شیطان، بتوان حفظی سریع تر و بهتر داشت. ذكر « اعوذ بالله من الشیطان الرجیم » بسیار مهم و قابل توصیه است.

آسیب ها:
از میان آسیب های مختلفی كه در كار حفظ وجود دارد، سه آسیب مهم تر از بقیه موارد می باشند:

1- مشكل در هدف:
حافظی كه در هدف حفظش دچار مشكل شود، حفظش دچار مشكل می شود. گفتیم هدف حفظ باید نزدیكی به خدا و بهره مندی بیشتر از معارف قرآن باشد.

2- ضعف در پشتكار:
حافظی كه به هر دلیل پشتكارش در حفظ قرآن دچار ضعف شود و یا پشتكارش را از دست بدهد حفظ را كنار می گذارد و حتی ممكن است محفوظات گذشته اش را به مرور از دست بدهد.

معمولاً افرادی در پشتكار دچار ضعف می شوند كه حفظ را بزرگ بپندارند یا بخش هایی را با زحمت زیاد نتوانند حفظ كنند و در نتیجه كار حفظ را ادامه ندهند.

3- ضعف در برنامه ریزی مناسب:
قبلاً گفتیم یكی از لوازم ارتقای كمّی و كیفی حفظ، برنامه ریزی است. برخی افراد بدون برنامه ریزی به كار حفظ اقدام می كنند. چنین افرادی نمی توانند حفظ خود را ادامه دهند و اگر هم ادامه دهند از كیفیت مطلوب برخوردار نخواهد بود.
با تمام این توضیحات، اگر كسی كار حفظ را كنار گذاشت با توجه، دقت و برنامه ریزی مناسب می تواند دوباره حفظ خود را ادامه دهد و در این راه به موفقیت دست یابد.

پرسش:
1- آیا وضو داشتن در هنگام حفظ قرآن واجب است؟
2- نقش استعاذه در ارتقای كیفی حفظ قرآن چیست؟
3- اخلاص در حفظ یعنی چه؟
4- سه آسیب مهم در كار حفظ قرآن را توضیح دهید.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: علی سرمدی

منبع: سایت رشد