درس هشتم- عوامل مؤثر در حفظ قرآن (3)
9- توجه به سیاق آیات:
منظور از سیاق آیات، نحوه در پی هم آمدن آیات و استفاده از الفاظ و تفاوت و تشابه های موجود كلامی در قرآن است.
به عنوان نمونه به موارد زیر توجه كنید:
- فاما من طغی. و آثر الحیاه الدنیا. فان الجحیم هی المأوی. نازعات: 37 تا 39
- و اما من خاف مقام ربه و نهی النفس عن الهوی. فان الجنه هی المأوی. نازعات: 40 و 41
- در این آیات پشت سر هم، عاقبت بدكاران و مؤمنان با سیاق مشابه و تفاوت اندك ذكر می شود.
- اما من استغنی. فانت له تصدی. و ما علیك الا یزكی. عبس: 5 تا 7
- و اما من جاءك یسعی. و هو یخشی. فانت عنه تلهی. عبس: 8 تا 10
- در این آیات پشت سر هم، نحوه صحیح برخورد با گروه های روی گردان از حقیقت و عاشقان آن ذكر شده است.
- كَلا اِن كِتاب الفُجّارِ لَفی سِجّینٍ . و ما اَدریك ما سِجّین. كِتاب مرقوم. مطففین: 7 تا 9
- كَلا اِن كِتاب الاَبرارِ لَفی عِلّی ٍین . و ما اَدریك ما عِلّیّون. كِتاب مرقوم. مطففین: 18 تا 20
در این دو مجموعه آیات، سخن از نامه اعمال بدكاران و نیكوكاران به میان آمده و با الفاظی با سیاق شبیه و بعضاً یكسان با یكدیگر، مطالب ذكر شده است.
10- كیفیت نوار آموزشی:
در توضیح شیوه منتخب حفظ، سخن از نوار آموزشی به میان آمد. اینك جهت تكمیل آن بحث، نكاتی را به آن می افزاییم:
1- فرد حافظ از هر نواری كه به پسندد و بتواند از نظر سرعت قرائت و لحن آن به حفظ بپردازد می تواند استفاده كند.
2- ترجیح دارد فرد حافظ هر نواری را كه در ابتدای حفظ برگزید تا آخر حفظ یا حداقل تا پایان سوره ای كه حفظ می كند، از آن بهره جوید. تغییر نوار آموزشی چه از نظر تجوید و لحن و چه از لحاظ حسن حفظ موجب اختلال می شود.
3- لازم نیست حافظ، صدای خود را با صدای قاری ای كه تلاوت نوار از آن اوست مطابق كند. حتی ممكن است هماهنگ نمودن صدا با صدای قاری، ضربه های جبران ناپذیری به صدای حافظ وارد كند.
11- حفظ ترتیب سوره قرآن:
حافظ قرآن نه تنها لازم است ترتیب آیات همه سوره ها را حفظ كند، بلكه ترتیب سوره های قرآن را نیز باید بداند به طوری كه وقتی به انتهای سوره ای رسید، بتواند سوره بعدی را بدون تأمل و مراجعه به قرآن، از حفظ قرائت كند.
برای حفظ بهتر ترتیب سوره های قرآن مناسب است ابتدا آن ها را دسته بندی كرده و پس از چند بار مرور، آن ها را حفظ شویم. به خصوص كسانی كه حفظ خود را از انتهای قرآن آغاز می كنند، زودتر به حفظ ترتیب سوره قرآن نیاز دارند زیرا در جزء سی ام قرآن، 37 سوره وجود دارد.
دسته بندی زیر بر اساس ویژگی های مشترك سوره های قرآن به ترتیب از ابتدا تا انتها انجام پذیرفته است:
شماره نام سوره ها:
- 1 تا 3 حمد، بقره، آل عمران
- 4 تا 7 نساء، مائده، انعام، اعراف
- 8 و 9 انفال، توبه
- 10 تا 15 یونس، هود، یوسف، رعد، ابراهیم، حجر
- 16 تا 20 نحل، اسراء، كهف، مریم، طه
- 21 تا 25 انبیاء، حج، مؤمنون، نور، فرقان
- 26 تا 28 شعراء، نمل، قصص
- 29 تا 32 عنكبوت، روم، لقمان، سجده
- 33 تا 38 احزاب، سبأ، فاطر، یس، صافات، ص
- 39 تا 46 زمر، غافر، فصلت، شوری، زخرف، دخان، جاثیه، احقاف
- 47 تا 52 محمد، فتح، حجرات، ق، ذاریات، طور
- 53 تا 59 نجم، قمر، رحمن، واقعه، حدید، مجادله، حشر
- 60 تا 66 ممتحنه، صف، جمعه، منافقون، تغابن، طلاق، تحریم
- 67 تا 72 ملك، قلم، حاقه، معارج، نوح، جن
- 73 تا 77 مزمل، مدثر، قیامه، انسان، مرسلات
- 78 تا 83 نبأ، نازعات، عبس، تكویر، انفطار، مطففین
- 84 تا 90 انشقاق، بروج، طارق، اعلی، غاشیه، فجر، بلد
- 91 تا 96 شمس، لیل، ضحی، شرح، تین، علق
- 97 تا 102 قدر، بینه، زلزله، عادیات، قارعه، تكاثر
- 103 تا 108 عصر، همزه، فیل، قریش، ماعون، كوثر
- 109 تا 114 كافرون، نصر، مسد، اخلاص، فلق، ناس
با دقت در این ترتیب، می توانیم اسامی و ترتیب سوره ها را بهتر به ذهن خود بسپاریم.
پرسش:
1- سیاق آیات 15 و 16 سوره فجر و آیات 5 تا 10 سوره لیل را بررسی كنید.
2- در باره كیفیت نوار ترتیل مناسب برای حفظ، دو ویژگی ذكر كنید.
درس ششم -عوامل مؤثر در حفظ قرآن (1)
درس هفتم -عوامل مؤثر در حفظ قرآن (2)
مرکز یادگیری سایت تبیان
تنظیم: علی سرمدی
منبع: سایت رشد