تبیان، دستیار زندگی
چند درصد از روایت های تاریخی سریال هال کیمیا و معمای شاه معتبر است؟ چند درصد برای مخاطب باور پذیز؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مسیر کج کیمیا

چند درصد از روایت های تاریخی سریال هال "کیمیا" و "معمای شاه" معتبر است؟ چند درصد برای مخاطب باور پذیر؟

زهرا فرآورده - بخش سینما و تلویزیون تبیان
کیمیا

سختی پرداختن به تاریخ معاصر این است که اگر بخواهی تصویر آن را اشتباه یا بی دقت نشان دهی بالاخره گیر میفتی، چندان هم تفاوت نمی کند که مسیر را عمدا تغییر داده باشی یا سهوا، چون هنوز هستند باقی مانده هایی که حتی اگر اهل مطالعه و تحقیق هم نباشند به خاطر حضور  در آن برهه زمانی تصویری از آن دوران در حافظه دارند.
"کیمیا" سریالی است که این شب ها از شبکه دو سیما پخش می شود و شخصیت اصلی آن دختری به نام کیمیا با بازی مهراوه شریفی نیا است که در طول داستان با اتفاقات زیادی مواجه می شود و.... . از ابتدای رسانه ای شدن ساخت این سریال از آن به عنوان مجموعه ای تاریخی نام برده می شد که قصد دارد سه دوره را به تصویر بکشد، دوران انقلاب، دوران جنگ و زمان حال.
وقتی عنوان تاریخی به دنبال یک کار می آید این توقع را برای مخاطب ایجاد می کند که در خلال داستان ، هرچند کوتاه نشانه هایی را ببیند که تصویری درست از آن دوره را نشان دهد؛ اتفاقی که در سریال های جلیل سامان (ارمغان تاریکی، پروانه) خیلی خوب افتاد. حال این تصویر سازی  می تواند در قالب نوع پوشش، دیالوگ ها, لوکیشن و ... بروز پیدا کند و یا هر نماد و نشانه ای که بتواند ذهن را به سمت یک دوره تاریخی گذر کرده ببرد.
اگر مخاطب را به دو طیف تقسیم کنیم، یک دسته آن دوران را درک کرده اند که بالطبع تصویری از آن زمان در ذهن دارند، یک دسته هم غایبانی که در آن دوره حضور نداشتند و هرآنچه می دانند از قول دیگران است. تکلیف گروه اول روشن تر است؛ آنچه می دانند را با آنچه می بینند تطبیق می دهند و در آخر با  جمع بندی، درست و غلط ماجرا را پیدا می کنند. اما برای گروه دوم ماجرا کمی فرق می کند؛ جوانی که دوران انقلاب را درک نکرده و هرچه می داند از تصاویر، فیلم ها، آثار مکتوب و شاهدان است، نیاز به یک تصویر حقیقی دارد تا خودش بتواند با تحلیل درست به نتیجه برسد، حال اگر هر سلیقه ای بخشی از تاریخ را نشان دهد و بخشی را حذف کند چیزی از تاریخ نمی ماند؛ در واقع می ماند اما معتبر نیست.
چیزی شبیه به اتفاقی که این روزها در سریال های تاریخی در حال پخش به موضوعی حاشیه ای تبدیل شده و به جای اینکه روایت تاریخ به درستی و شفاف بازگو شود در خلال داستان های متعدد و نامربوط به اصل ماجرا، هر از گاهی اشاره ای هم به تاریخ می شود؛ با درنظر گرفتن اینکه همه روایت ها هم معتبر نیست!

تاریخ معاصر زیر ذره بین

کیمیا با پخش 50 قسمت تقریبا به نیمه راه رسیده و معمای شاه هم هنوز در قسمت های ابتدایی است. هرچند که معمای شاه تا به اینجا توقعات را پاسخ نداده است اما پخش تنها سه قسمت از آن برای قضاوت کافی نیست . بنابراین صحبت از  معمای شاه را می گذاریم برای وقتی دیگر.
اما کیمیا؛ با وجود گذشت 50 قسمت و پشت سر گذاشتن داستان  پیروزی انقلاب به عنوان اولین دوره مد نظر در سریال (طبق تعریفی که از قبل در مورد داستان شده بود) باید گفت چندان در جذب مخاطب موفق نبوده، شاهدش هم خروجی رسانه ها که حرفی از کیمیا نیست و موجی که باید، در جامعه ایجاد نکرده.

کیمیا


یکی از دلایل ناکامی کیمیا می تواند همین عنوان تاریخی باشد که در ظاهر به دنبالش می آید ولی در واقع عینیتی ندارد و اگر هم دارد یا اشتباه است یا اینکه غیر قابل توجه. شاید این حساسیت در مورد دوره های تاریخی دورتر مثل قاجار، صفویه و...کمتر باشد نه به خاطر بی اهمیت بودن بلکه از این نظر که هر آنچه از جریانات آن دوران باقی مانده همان روایت های مکتوب و تصویری است که در منابع در اختیار است اما در  مورد تاریخ معاصر شاهدان عینی ای هستند که هر کدام به فراخور شرایط شان از این دوره خاطره و تصویر دارند.

تاریخ به روایت کیمیا...

در جریان اتفاقات منتهی به انقلاب تنها یک تصویر از رفتن شاه می بینیم و یک تصویر هم از لحظه ورود امام خمینی (ره) به ایران و بدتر اینکه این تصاویرِ محدود آرشیوی تنها صحنه هایی است که از شخصیت های مطرح آن دوران چه افراد دربار و چه افراد انقلابی دیده می شود.
نوع پوشش ها بلاتکیف است و خیلی برای بیننده واضح نیست که الان شخصیت ها حجاب دارند یا بی حجاب هستند؛ نرگس دوست کیمیا که تا قبل از انقلاب پوشش کاملا متفاوت بوده و همه جا با سارافون و پیراهن دیده می شده به محض پیروزی انقلاب پوشش او به چادر تغییر می کند. و این بد سلیقه ترین و دم دستی ترین نشانه برای نشان دادن تغییر شرایط و اهداف بعد از انقلاب است.
هیچ صحنه ی شلوغی از بازسازی درست و دقیق آن روز ها نمی بینیم که حس ایام انقلاب را به وجود بیاورد.
چرا تمام جریانات و اتفاقات مهم تنها در کوچه ای اتفاق میفتد که خانواده کیمیا در آن زندگی می کنند؟  یا اینکه چرا خبر چندانی از شعارهای انقلابی نیست و حتی در مواردی شعارهای امروزی داده می شود؟ و ...
اینها نمونه هایی است از ایرادات زیادی که در کیمیا وجود دارد. شاید بهتر بود به جای اینکه از ابتدا پسوند تاریخی با کیمیا گره بخورد همان روال معمول سایر سریال های تلویزیون را می گذراند و در حاشیه اش بنابر سلیقه عوامل اشاره هایی به انقلاب داشت آن وقت شاید توجه بیشتری را جلب می کرد و نه ایرادی به روایت ها و صحنه های تاریخی بود.
مطالعه و تحقیق درباره رویدادهای ثبت شده از یک دوره تاریخی، استفاده از منابع معتبر، دیدن عکس ها و فیلم های موجود از آن دوره، مشورت گرفتن از اساتید و کارشناسان و...  امکانی است که می تواند به سازندگان یک اثر شناخت کافی و لازم دهد و به مستند بودن و اعتبار آن کمک کند.تا به اینجا حضور بازیگران مطرحی مثل رضا کیانیان، نیکی کریمی و... در موفقیت کار چندان اثر گذار نبوده، باید دید با وارد شدن به دوره جنگ و اضافه شدن بازیگرانی مثل حامد بهداد وضعیت کیمیا تغییر می کند یا با همین بی رمقی و سکوت به پایان می رسد.

https://telegram.me/tebyanonline