عاشق زندگی تک نفره ام!

شاید سال های پیش خانواده ها در برابر ظهور این پدیده مقاومت می کردند، اما درحال حاضر که جوان ها زودتر از گذشته مستقل می شوند و منبعی برای درآمد پیدا می کنند، دیگر عملا نمی شود، جلوی آنها را برای ترک خانواده گرفت.

مفهوم خانواده از آن مفاهیم روشن و همه فهم است، به گونه ای که عامه مردم اعم از کوچک و بزرگ و با سواد و بی سواد، همه آن را می فهمند و نیازی به تعریف آن نیست.
در جوامع انسانی خانواده به گروهی از افراد گفته می شود که با یکدیگر از طریق هم خونی وابسته اند و در یک کلام خانواده را مرکب از افرادی مانند پدر و مادر و فرزندان می دانند که زیر یک سقف زندگی می کنند، هم خرج هستند، دور یک میز یا سفره غذا می خورند و ..
اما در این اواخر این مفهوم دستخوش تحولات مهمی مانند طلاق، تجرد گزینی و غیره شده و یکی از این تغییرات پدیده جدید و نوظهور خانواده ها یا خانوارهای تک نفره است.
آماری که به تازگی از سوی مرکز آمار کشور منتشر شده، نگران کننده به نظر می رسد و حکایت از بروز تغییر و پدیده های نوظهور در خانواده های معاصر ایرانی دارد که در تشکیل خانواده های تک نفره و زوجی نمود پیدا می کند، خانواده هایی که تعداد آنها روز به روز درحال افزایش است.

این آمارها همچنین نشان می دهد که از سال 1390 تا 1393 ایران با کاهش آمار ازدواج مواجه بوده، به طوریکه در سال گذشته 724 هزار و 324 ازدواج به ثبت رسیده که نسبت به سال قبل 6.5 درصد کاهش داشته است.
مهمتر از همه اینکه آمارهای سازمان ثبت احوال و همچنین جدیدترین سرشماری مرکز آمار نشان می دهد که تحولی جدید در نوع خانواده و ساختار جمعیت ایران ایجاد شده است.

براساس این آمارها مشخص شده است که 61 درصد خانواده های ایرانی به صورت هسته ای، متشکل از زن، شوهر و فرزند و 14.6 درصد زوجی متشکل از زن و شوهر زندگی می کنند و تنها 3.84 درصد به صورت خانواده گسترده یا چند نسل با هم به سر می برند.

آمارها نشان می دهد، طی چند دهه گذشته آمار خانواده های گسترده در ایران از 10 درصد به کمتر از 4 درصد رسیده و هم اکنون شاهد ظهور و گسترش پدیده جدیدی تحت عنوان «خانواده تک نفره» در کشور هستیم، به گونه ای که آمار این خانواده ها ظرف یک دهه یعنی از 5.2 درصد در سال 1385 به 7.1 درصد در سال جاری رسیده است.
همچنین این پدیده در سال های اخیر از شهرهای بزرگ و کلان شهرها به دیگر مناطق سرایت کرده و در میان عوام به «زندگی مجردی» معروف شده و به جوانان محدود نمی شود، بلکه بسیاری از افراد مسن که پس از درگذشت همسرانشان تنها شده اند، نیز در شهرهای بزرگ یا به تنهایی زندگی می کنند یا به سرای سالمندان سپرده می شوند.
شاید سال های پیش خانواده ها در برابر ظهور این پدیده مقاومت می کردند، اما درحال حاضر که جوان ها زودتر از گذشته مستقل می شوند و منبعی برای درآمد پیدا می کنند، دیگر عملا نمی شود، جلوی آنها را برای ترک خانواده گرفت. جوان ها بیشترشان دلیل اشتیاق به زندگی مجردی را تفاوت فرهنگی و فکری با خانواده هایشان عنوان می کنند.
افزایش فاصله فرهنگی خانواده ها با فرزندان، استقلال مالی و بی علاقگی فرزندان به ازدواج، از عوامل دیگری است که موجب شده هر سال تعداد دختران و پسران مجرد روند صعودی پیدا کند که نتیجه آن بروز و شکاف بین نسل هاست.
اکثر افرادی که این زندگی را برای خود انتخاب کرده اند، نه ازدواج کرده اند، نه طلاق گرفته اند و نه بیوه هستند، اما به صورت مجردی زندگی می کنند. به لحاظ تعداد، فراوانی پسرانی كه خانوارهای مستقل را تشكیل می دهند، بیشتر است، اما درباره دختران در سال های اخیر شیب نمودار تمایل آنها به زندگی مستقل، چشمگیرتر بوده است.
دلایل بروز پدیده خانوارهای تک نفره دارای ابعاد مختلفی است و برای فهم آن باید به داده هایی مانند سن و جنس و شرایطی که موجب شکل گیری این پدیده شده توجه کرد.

جوانان برای استفاده از آزادی فردی و رهایی از نظارت سنتی و بالا به پایین والدین به فرزندان، سعی می کنند، خود را از زیر بار این نظارت خارج کنند و از آزادی هایی که از این طریق به دست می آوردند، استفاده کنند.
درباره جنبه های منفی این پدیده نیاز به توضیح نیست، که مثلا وقتی جوان 25 ساله ای زندگی مجردی را آغاز می کند، به این معناست که نوع زندگی خود را خود مشخص می کند.
در این بین نمی توان عوامل اقتصادی را در بروز این پدیده نادیده گرفت، یک جوان ضمن اینکه آزادی فردی خود را در این نوع زندگی به دست می آورد، می خواهد از نظر اقتصادی هم مستقل باشد.
نکته سوم اینکه، این نوع خانواده به نوعی راه فراری از به عهده گرفتن مسئولیت های ناشی از تشکیل خانواده باشد و تمایل زیادی برای تشکیل خانواده در وی مشاهده نخواهد شد.
اگرچه بر این باوریم که این گفته عمومیت ندارد و افراد مختلف به دلایل و شرایط مختلف به سمت این پدیده سوق پیدا می کنند و به همین دلیل قرار است، تحقیقات دقیقی در این باره صورت گیرد، باید به صورت میدانی و انگیزه های نهفته در پس این پدیده را مورد بررسی قرار داد.
قبلا خانواده کانون حل مشکلات و مرکز رفع گرفتاری ها و پشتیبان اعضای خانواده در تنگناها بود، در حالی که امروز چنین مفهومی منسوخ شده است.
جامعه شناسان یکی از مهمترین دلایل رشد این پدیده در جامعه ایران را افزایش نرخ طلاق در کشور می دانند. چون نه زن و نه مرد مطلقه که راضی به ازدواج مجدد نیستند، حاضر به زندگی مشترک با خانواده های خود هم نمی باشند.
به اعتقاد جامعه شناسان پدیده خانواده تک نفره نشانه بارز یک جامعه ناسالم است که متاسفانه در جامعه ایرانی رخ نموده و یکی از نمودهای استیلای اندیشه غربی بر افکار ایرانی و افول و گسست روابط بین افراد خانواده است که باید هرچه سریع تر به فکر درمان و مقابله با آن بود.