نوجوانان صاحب حریم می شوند!

در ارتباط با افراد آشنا یا غریبه، همیشه سعی می کنیم حریم خصوصی آنان را حفظ کنیم اما متاسفانه درمورد فرزندانمان اینگونه رفتار نمی کنیم و هیچ وقت برای حریم خصوصی آنان احترامی قائل نمی شویم.

«سینا نوجوان پانزده ساله ای است که می گوید: در چاردیواری خانه حریم شخصی معنا و مفهومی ندارد، شب به شب باید گزارش کار روزانه برای پدر و مادرم تنظیم کنم، از دوستانم بگویم از این که در مدرسه چه کردیم، چه گفتیم، چه خریدم، چه خواندیم و... شاید باورتان نشود، والدین من شماره دوستانم را حفظ هستند و رمز ورود به تلفن همراه و یارانه ام را هم می دانند، هیچ حق اعتراض ندارم، با کوچکترین شکایتی مرا متهم به خطاکاری می کنند و می گویند:«طلا که پاک است، چه منتش به خاک است»، آنها متوجه منظور اصلی انتقادم نمی شوند، آنها نمی دانند با این اعمالشان، به حریم خصوصی من تجاوز می کنند...»
برخی از والدین، اطلاع از همه ریز و درشت حریم خصوصی فرزندشان را حق خود می دانند و مدام در تلاش هستند تا از تمامی کارهای فرزندشان باخبر شوند، آن هم نه از راه درست، بلکه با کارآگاه بازی. به اتاق فرزندشان سرک می کشند، زیر تخت، کیف، کمد و حتی برگه های موجود در اتاق فرزندشان را وارسی می کنند، تنها به این دلیل که اگر مدرکی دال بر اشتباه فرزندشان پیدا کردند، سریعتر بتوانند جلوی پیشروی آن را بگیرند. نگرانی والدین، بیشتر بر کنترل رفت و آمدهای نوجوانانشان و ترس از کشیده شدن آنها به بیراه است. اما آیا ورود به حریم خصوصی فرزندان، مانع از بیراهه رفتن فرزندان می شود؟
تجارب بالینی روان شناسان نشان داده است که بسیاری از نوجوانان ،  به خاطر مقابله و ستیزه جویی با افراط های والدینی در مراقبت ها و نشان دادن حس استقلال خود، مجبور شده اند راهی را انتخاب کنند که کاملا مغایر با آموخته ها و خواسته های والدین شان است، انتخاب مسیری که صرفا از سر لجبازی و مقاومت در برابر آنهاست.

افراط نکنید

بی شک نظارت بر کار نوجوان و اطمینان یافتن از درستی  مسیر انتخاب شده، برای والدین مهم و ضروری است، اما مشکل از جایی شروع می شود که برخی از والدین هیچ محدوده مشخص و یا روش مناسبی را برای این نظارت نمی شناسند و چه بسا استقلال، آزادی و اعتماد فرزندانشان را، به بهای نظارت کردنهای افراطی از دست می دهند. افراط در نظارت و کنترل فرزندان، انها را از والدین دور و دورتر می کند، اگر چه آزادی های بی حد و مرز هم بی قاعده و خطر آفرین است. مواجه با مشکلات دوران نوجوانی، به مانند حرکت برلبه تیغ است، اگر چه می توان با اتخاذ تدابیری مساعد هم اعمال کنترل نمود و هم به حس استقلال و آزادی انتخاب کودک احترام گذاشت.

با خودتان کنار بیائید

به کرات وسائل شخصی فرزندتان را جستجو کرده اید و چیزی هم پیدا نکرده اید، اما در فرصتی دیگر، مجددا همین عمل را تکرار می کنید، به راستی علت این رفتار کارآگاهی تان چیست؟ بی شک جیمزباند شدن شما از ترس هایتان سرچشمه می گیرد، ترس از بی راهه رفتن فرزند و ورود او به مسیرهای خلاف، شاید عمده ترین نگرانی شماست. این ترس ها با بزرگ تر شدن فرزند بیشتر می شوند و دائما به تشویش های ذهنی والدین دامن می زنند.

گاهی ترس های افراطی و رفتارهای غیرمتعارف و تکراری ناشی از آنها، تبدیل به وسواس می شود، وسواس های رفتاری که نه تنها در تربیت و اصلاح رفتار فرزندان مفید نیست بلکه موجب منزوی تر شدن آنها، مخفی کاری و حتی دروغ گویی آنها به والدین می شود. به همین دلیل روان شناسان به والدین توصیه  می کنند در اولین گام با خودتان کنار بیائید و دست از چک کردن فرزندتان بردارید چه بسا روزی در این کنترل گری افراطی، ردی از خود به جا می گذارید که فرزندتان نیز متوجه حضور شما در حریم خصوصی اش می شود، آنجاست که هیچ رفتار جبرانی نمی تواند اعتماد از دست رفته را باز گرداند.

نظارت غیر مستقیم داشته باشید

نظارت مستقیم مختص دوران کودکی است، نوجوانان معمولا تاب تحمل نظارت مستقیم را ندارند و ممکن است در برابر آن، واکنش های بسیار تندی نشان دهند. نوجوان وقتی خودش را تحت نظارت مستقیم والدین بیند، احساس ناایمنی کرده و از این که والدینش برای حریم خصوصی او احترام نمی گذارند و چون کودک با او رفتار کرده و دایما مراقب او هستند، احساس خشم کرده و  شروع به تقابل و تضادورزی با والدین می کند.

برای اعمال نظارت غیر مستقیم به نکات زیر توجه کنید:

* به فضای فکری و زندگی نوجوان نزدیک شوید، نیازهای او را لمس و درک کنید. بهتر است درک متقابل داشته باشید و با نگاه آنها به دنیا نگاه کنید با در دست داشتن چشم اندازی از مشکلات، بهتر می توانید آنها را درک کنید.
* در حد معقول با نوجوانتان دوست و صمیمی باشید تا آنها راحت بتوانند در مواقع لزوم از شما مشورت بگیرند.
* در پیدا کردن دوست،  او را راهنمایی کنید، به طور غیرمستقیم از فواید دوستان خوب و معایب دوستان بد او را آگاه کنید.
* هیچ گاه نوجوان را با دیگران مقایسه نکنید.

نصیحت و سرزنش را کنار بگذارید

هنگامی که نوجوان از مشکلات و یا حتی از اشتباهات خود  با شما سخن می گوید ، سعی کنید تنها یک شنونده فعال باشید و به هیچ وجه در غالب سرزنش و نصیحت، به مکالمه تان ادامه ندهید. بهتر است راهها و تصمیم گیری درست را با پرسش ویا آوردن مثالی برای او توضیح دهید. اجازه دهید فرزندتان فرصت فکر کردن داشته باشد و راه درست را تشخیص داده و انتخاب کند. اگر متوجه رفتارهای نامطلوب او شدید به طور غیر مستقیم، خطا بودن رفتارش را توضیح دهید و با در اختیار گذاشتن اطلاعات درست و واقعی،هم جلب اعتماد کنید و هم به او این اطمینان را بدهید که می دانید عاقل است و کاری را انجام می دهد که به صلاح است.

مهارت نه گفتن را به نوجوان بیاموزید

به جای ترس و نگرانی های بی مورد، سعی کنید مهارتهای ارتباطی و شناخت او از اصول ارتباط صحیح را افزایش دهید، به او بگوئید گاهی گفتن یک نه قاطعانه به درخواست ناموجه دیگران، نشان استقلال و حرمت نفس است. به او یادآور شوید بسیاری از افراد ممکن است چارچوبهای اخلاقی و شخصیتی مناسبی نداشته باشند و بنابر آن نیز رفتار کنند، اما او به عنوان یک فرد اگاه و مطلع باید بتواند بین درخواست خوب و بد تمایز قائل شود و با دادن پاسخ منفی به خواسته های نابجای دیگران،خود را از بسیاری از آسیب ها مصون نگاه دارد.