مامان ، بابا،  وای فای

شما به عنوان یک مادر یا پدر امروزی، از سواد رسانه ای چه میدانید؟ آیا تا به حال سعی کرده اید رفتارهای خود را در فضای مجازی مدیریت و کنترل کنید؟ این نحوه خود کنترلی را به فرزند خود آموخته اید؟

«فقط سرش توی اینترنته، اصلاً نمی شه باهاش حرف زد، تنها علایم حیاتی که ازش می شنوی، صدای تق تق کیبورد هست. نه می فهمم چرا می خنده نه دلیل نارضایتی ها شو درک می کنم؛ ولی هر چی هست زیر سر اینترنت، فیس بوک و ... هست.»
با توجه به ارزش و اهمیت نهاد خانواده به عنوان اثر بخش ترین نهاد در فرآیند جامعه پذیر کردن کودکان و نوجوانان، آموزش سواد رسانه ای یکی از حیاتی ترین مسئولیت های والدین امروزی است.
در بسیاری از خانواده های ایرانی، فضای مجازی و اینترنت عضو جدید خانواده شده و جایگزین بخش عمده تعاملات خانوادگی گردیده است. اعضای خانواده هر چند همنشین و همسفره یکدیگر هستند، اما هر کس سرش به کار خود گرم است؛ یکی با گوشی همراه، یکی با تبلت، یکی با لپ تاپ و خلاصه همه سرگرمی خاص خود را یافته اند. گاه در یک مهمانی خانوادگی احساس غربت می کنیم چون کسی با دیگری گرم نمی گیرد و هر کس دنبال کار خودش است. حتی موضوعات گفتگو هم در مورد مطالبی است که در اینترنت و فضای مجازی پخش شده است و...

البته عمدتاً شاهده نگرانی والدین بخاطر شرایط هستیم اما متأسفانه مثل سایر مشکلات، در پاسخ به پرسش هایمان ساده ترین و پیش پا افتاده ترین جواب را پیدا می کنیم. درباره استفاده از اینترنت هم این اتفاق بسیار زیاد می افتد.
حال آنکه به جای این برداشت سطحی، تاکنون سعی نکرده اید که بررسی کنید و ببینید فرزندتان بیشتر به کدام سایت ها و پایگاه های اینترنتی سر می زند؟
آیا در مورد حریم خصوصی و نوع ارتباطاتی که فرزندان مجاز هستند در فضاهای مجازی برقرار کنند صحبتی کرده اید؟
- اینترنت باعث افت تحصیلی شدید در فرزندم شده چون دائماً در حال تلف کردن وقت است. آیا تاکنون هیچ محدودیت یا مقرراتی برای استفاده از اینترنت وضع کرده اید تا حفظ تعادل شود؟
شما حق دارید که نگران شرایط فرزندان خود بوده و اینترنت و فضای مجازی را دشمن فرضی خانواده تان تلقی کنید اما زمانی این نگرانی ارزشمند است که برای رفع ناراحتی تان دنبال راهکارهای منطقی و حساب شده باشید و البته این راهکارها را به فرزندتان هم بیاموزید.
بکار بردن این راهکارها یعنی داشتن مهارت در «سواد رسانه ای».
یعنی فرزند شما بیاموزد که با مطالب فضای مجازی منتقدانه برخورد کند، آنها را ارزیابی و تحلیل کند و با درک شرایط از آنها بهره برداری کند و حتی در مواجهه آنها دست به تولید محتواهای سازنده بزند.

مقررات گذاری پدر و مادرها

والدین باید به خاطر داشته باشند که اینترنت صرفاً یک ابزار تکنولوژیک است، لذا نباید از این ابزار توقع داشته باشند که از فرزندشان نگهداری کند، اوقات فراغتش را پر کند و برای راحتی حال خودشان و سرگرم کردن فرزندشان آنها را به طور تمام وقت به چنین تکنولوژی بسپارند.
لذا والدین باید این مسائل را حتماً مد نظر قرار دهند:
- شناخت عادات آنلاین فرزند خود
- شناسایی سایت های محبوب فرزندان
- شناخت بازی مورد علاقه فرزندان
- آشنایی با دوستان فضای مجازی فرزندان
- آشنایی با نرم افزارهای کنترل و فیلتر رایانه ها
همچنین والدین باید این سوالات را از خود بپرسند و به آن پاسخ روشن و عملیاتی دهند:
- آیا برای استفاده فرزندان خود از اینترنت قوانینی وضع کرده اند؟
- تا به حال سعی کرده اید در محیط آنلاین با فرزند خود دوست شوید؟
- آیا فرزندتان حاضر است شما را به لیست دوستانش اضافه کند؟

توجه به این نکات بسیار مهم است:

الگوی فرزند خود باشید

قطعاً والدین هستند که رفتارهای اجتماعی را به فرزندان خود می آموزند. لذا والدینی که خودشان توانایی لازم در «خود کنترلی» نداشته و بیشتر وقت خود را پای کامپیوتر و اینترنت و لپ تاپ می گذارند، نباید توقع داشته باشند که فرزندشان رفتاری معقولانه و متعادل داشته باشد. پس مراقب رفتار خود باشید.

اصل صداقت را به فرزندتان آموزش دهید

به فرزندتان تأکید کنید که برای عضویت در هر سایتی حتماً سن واقعی خود را بیان کنند. چون بسیاری از سایت ها مثل فیس بوک و... از عضویت افراد زیر 13 سال جلوگیری می کنند. همچنین سایت های بازی آنلاین نیز، بازی هایی متناسب با سن افراد ارائه می دهند.

مفهوم عمومی بودن فضای اینترنت را به فرزندتان بیاموزید

فرزندتان باید بداند مطالب،عکس و ویدئوهایی را که در فضای مجازی می گذارد، برای همگان اعم از افراد شناس و ناشناس، خطرناک و قابل اعتماد، معلم و اقوام و غریبه ها قابل دستیابی است و لذا باید در انتخاب آنها نهایت دقت را بکند.

فرزندتان را با مفهوم پلیس سایبر آشنا کنید

خیلی از مشکلاتی که برای کودکان، نوجوانان و حتی جوانان ایجاد می شود بخاطر ناآشنایی با این مفهوم است. فرزندتان را با آن آشنا کنید تا هر جا با مزاحمت جدی  مواجه شد، حتماً آن را اطلاع دهد.

اصل مشارکت را در فرزندتان نهادینه کنید

برای این منظور فرزند شما باید بیاموزد که اگر در فضای مجازی با کلمات بد یا ناسزا مواجه شد، حتماً آن را به شما اطلاع دهد.برای عضویت در هر سایت جدیدی باید از والدین اجازه بگیرد.هر نوع ایمیل یا محتوای نامناسبی را دریافت کردند، کنجکاوی نکند و به سرعت مانیتور را خاموش کرده یا صفحه را ببندد.

فرزندتان عادت دهید تا همواره گزارش دهی کند

همانطور که به فرزندتان آموخته اید که گزارشی از عملکرد روزانه خود در مدرسه، باشگاه ورزشی، کلاس زبان و ... دهد، باید او را عادت دهید تا همواره تجارب اینترنتی خود را هم با شما در میان بگذارد.
در مطلب بعدی سعی می کنیم مقررات مدیریت فضای مجازی، در هر رده سنی را برایتان شرح دهیم.