کریپتون

کریپتون یکی از عناصر شیمیایی جدول تناوبی است که دارای نشان Kr و عدد اتمی 36 می باشد. کریپتون که گازی نجیب و بی رنگ است به مقدار بسیار کم در اتمسفر وجود داشته و به وسیله شکنش هوای مایع جدا می شود. همچنین از کریپتون به همراه سایر گازهای کمیاب در لامپ های فلورسنت استفاده می شود. این گاز برای بسیاری از اهداف عملی بی اثر است اما ترکیباتی را با فلوئور ساخته است.

ویژگی های قابل توجه

به علت فعالیت شیمیایی کم کریپتون آنرا گازی به اصطلاح می نامند و رنگ نارنجی و سبز طیفی درخشان آن، از خصوصیات این گاز محسوب می شود. کریپتون یکی از محصولات شکافش اورانیم می باشد. کریپتون جامدشده، سفید و بلورین بوده و از ساختار کریستالی مکعبی که خصوصیت تمامی گازهای کمیاب است ساخته شده است.

کاربردها

از سال 1960 تا 1983 معیار بین المللی طول، براساس نور خارج شده از اتم های تحریک شده کریپتون تعریف شده بود: به خصوص متر به عنوان طول موج های 73،763،650، 1خط ارسال نارنجی ٓ قرمز که از اتمهای کریپتون 86 ساطع شده بود تعریف گشت.

اندرون گیر کریپتون با هیدروکینون و فنل ساخته شده است. از Kr-85 در آنالیزهای شیمیایی استفاده می شود. وقتی آنرا در مواد جامد مختلفی قرار دهیم کریپتونات ها به وجود می آیند و فعالیت آن ها در واکنش های شیمیایی سطحی حساس است. به علاوه از این گاز نجیب در فلاش های عکاسی که به عکس برداری سریع نیاز دارد استفاده می شود اما این کاربرد به علت قیمت گران کریپتون محدود است.

تاریخچه

کریپتون را ( از واژه یونانی kryptos به معنی پنهان) Moris Travers و by William Ramsay در سال 1898 در پس مانده های حاصل از تبخیر تقریباً تمامی اجزاء هوای مایع کشف کردند. در سال 1960 و با یک توافق بین المللی، متر بر اساس نور خارج شده از یک ایزوتوپ کریپتون تعریف شد.

این توافق جایگزین standard meter پاریس شد که یک میله فلزی ساخته شده از آلیاژ ایریدیم ٓ پلاتین بود (در ابتدا این میله یک ده میلیونیم ربع محیط قطبی زمین برآورد می شد). در اکتبر 1983 آژانس بین المللی اوزان و مقیاسات جایگزین معیار کریپتون شد. اکنون متر را به عنوان مسافتی که نور در مدت1/458، 792، 299 ثانیه در خلاء طی می کند تعریف می کنند.

پیدایش

مقدار این گاز در اتمسفر زمین تقریباً ppm1 است. این گاز را می توان به وسیله تقطیر شکنه ای هوای مایع بدست آورد.

ترکیبات

کریپتون مانند سایر گازهای کمیاب از نظر شیمیایی شدیداً بی اثر به حساب می آید. اما مطالعاتی که در سال 1960صورت گرفت بعضی از ترکیبات کریپتون را شناسایی نمود. دی فلورید کریپتون بصورت مقادیر گرمی و از راه های متفاوتی به دست آمده است. فلوریدهای دیگر کریپتون و یک نمک آن به نام اکسی اسید نیز شناسایی شده است. یون ها و مولکول ArKr+ و KrH کشف شده و شواهدی مبنی بر وجود KrXe وKrXe+ وجود دارد.

ایزوتوپ ها

کریپتون به طور طبیعی متشکل از شش ایزوتوپ پایدار می باشد. نشانه طیفی کریپتون به راحتی با تعدادی خط بسیار باریک به وجود می آید. Kr-81 ایزوتوپ رادیواکتیو با نیمه عمر 250000 سال - محصولی از واکنش های جوی با سایر ایزوتوپ های طبیعی کریپتون است. کریپتون همانند زنون نزدیک آب های سطحی به شدت ناپایدار است بنابراین از Kr-81 برای تاریخ گذاری ( 000، 00 8 تا 000، 50 سال) آب های زیر زمینی استفاده می شود.

Kr-85 گاز نجیب رادیواکتیو بی اثر، با نیمه عمر 76، 10 سال است که بر اثر شکاف اتمی اورانیم و پلوتونیم تولید می گردد.

منابع آن عبارت است از:

آزمایش بمب اتمی ، رآکتورهای اتمی و رها شدن Kr-85 از رآکتورهای اتمی در خلال فرآیند مجدد میله های سوخت. درجه شیب زیادی بین نیمکره شمالی و جنوبی وجود دارد که به علت مخلوط همرفتی، چگاله ها در قطب شمال 30% بیشتر از قطب جنوب است.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تنظیم: مریم فروزان کیا