تبیان، دستیار زندگی
«انبار مسلک» ها کسانی اند که می دوند تا داشته باشند بعد تلاش بیشتر تا بهتر و گرانترش را صاحب شوند و بعد دنبال این هستند که تعداد آن را افزایش دهند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امید پیشگر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پیش بینی امیرالمومنین(علیه السلام) برای جامعه امروز ما !

«انبار مسلک» ها کسانی اند که می دوند تا داشته باشند بعد تلاش بیشتر تا بهتر و گرانترش را صاحب شوند و بعد دنبال این هستند که تعداد آن را افزایش دهند. نکته مهم در این افراد، انباشته سازی بی مصرف است.

حجة الاسلام دکتر امید پیشگر - بخش نهج البلاغه تبیان
مال و ثروت

نمونه این افراد کسی است که تلاش می کند از مستاجری خلاص و صاحب خانه شود. بعد از آنکه در یک واحد آپارتمان جمع و جور مأوی گرفت به دنبال نقل مکان به یک خانه حیاط دار می افتد و بعد مدام در تلاش است تا بر تعداد املاک خود بیفزاید و سند روی سند بایگانی کند و دلخوش دارد که املاک او فلان تعداد است و این در حالی است که همان آپارتمان و یا نهایت همان خانه حیاط دار اولی برای زندگی او کافی بود.

افرادی با این روحیه و یا بهتر بگوییم با این فرهنگ، بسته به اوضاع اقتصادی جامعه هر بار نقطه ای را هدف گرفته و به سوی آن هجوم می برند و آن حرص و ولع را خرج آنجا می کنند. برای این افراد فرقی بین ملک و مرغ نیست، خودرو و ارز هم فرقی با هم ندارند؛ هدف این است که در ماراتون خرید و انباشت نباید کم آورد.

قرآن کریم با تعبیر «تَكاَثرٌ فىِ الْأَمْوَال» از این فرهنگ به فرهنگ تکاثر یاد می کند و آن را جلوه ای از رفتار دلباختگان به دنیا می داند [1] و آن را مانعی برای داشتن یک زندگی دینی و توجه به کمالات انسانی می داند: أَلْهاكم التَّكاثر [2]؛ تفاخر و مباهات بر یكدیگر به کثرت ثروت و انواع دارایی ها، شما را از خدا و قیامت به خود مشغول داشت.

با مطالعه سخنان امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه می توان داروی شفابخشی برای این درد عالمگیر پیدا کرد؛ دارویی که مبتلایان را شفا و اهل سلامت را در برابر آن مصونیت می بخشد.

روزی مقدر و تضمین شده است

امیرالمومنین علیه السلام می فرماید خدا روزیِ لازم را تضمین کرده و به مردم توصیه کرده از این بابت خیالشان راحت باشد و در عوض به فکر انجام وظیفه شان باشند و تلاش کنند در این زمینه کوتاهی نکنند؛ اما باور و در نتیجه رفتار مردم عکس این است؛ از بابت وظیفه خیالشان را راحت کرده اند و به فکر آن نیستند و در عوض حرص روزی را می زنند و تمام تلاششان برای کسب آن است

آن حضرت ابتدا این خبر را می دهد که تمام موجودات عالم روزی خور خدایند و او روزی هر یک از آنها را به مقداری که لازم دارند مقدر کرده و به آنها می دهد:  عِیَاله الْخَلَائِق ضَمِنَ أَرْزَاقَهمْ وَ قَدَّرَ أَقْوَاتَهم ؛ جمیع آفریده ها روزى خور اویند؛ رزق همه را ضمانت كرده و قوت و توشه آنان را مقدّر نموده است. [3]

در ادامه همین خطبه ضمن تاکید دوباره بر تقدیر و تضمین رزق مخلوقات، به چرایی اختلاف طبقاتی که بدون ظلم به دیگران وجود دارد اشاره کرده و می فرماید:

قَدَّرَ الْأَرْزَاقَ فَكَثَّرَهَا وَ قَلَّلَهَا وَ قَسَّمَهَا عَلَى الضِّیقِ وَ السَّعَة ... ؛ روزى مردم را مقدر فرمود و آن را براى برخى فراوان و براى بعضى دیگر اندك قرار داد و ارزاق را بر مبناى تنگى و فراخى قسمت نمود و در این تقسیم بندى عدالت به خرج داد تا هر كس را بخواهد با فراوانى رزق و كمى آن آزمایش كند و بدین وسیله ثروتمندان و فقرا را از جهت شكر نعمت و تحمل سختى در مجراى امتحان قرار دهد.

این خبر در خطبه 109نیز آمده است: مَنْ عَاشَ فَعَلَیْهِ رِزْقه ؛ هر کس زنده است و زندگی می کند بر خداست که رزق و روزی او را تامین کند.

توجه: روشن است که منظور از این تضمین روزی، نفی تلاش و تکاپوی انسان نیست؛ این روزی مقدر و تضمین شده به دست کسانی می رسد که به مقدار وظیفه در جهت علمی و عملی اهل تلاش و حرکت باشند.

به مقداری که لازم است تضمین شده

بعد از روشن شدن این اصل که خالق هستی روزی هر کس را تقدیر و تضمین کرده است نوبت به بیان مقدار آن می رسد که آن مقدر تضمین شده چقدر است؟

امیرالمومنین علیه السلام مقدار آن را به قدر کفاف اعلام می کند؛ یعنی مقداری که انسان برای گذران یک زندگی شرافتمندانه به آن نیازمند است؛ اما اگر کسی خواست اهل بریز و بپاش باشد به حتم احساس کمبود خواهد کرد. آن حضرت می فرماید: خداوند متعال قَدْ كَفَاكمْ مَئونَةَ دنْیَاكمْ؛ رزق و روزی دنیا شما را کفایت کرده است. [4]

نتیجه باور برعکس، تلاش معکوس است

روزی به مقدار کفاف زندگی ما هم تقدیر شده و هم تضمین و ما مامور به انجام وظیفه ای هستیم که همان خدا بر عهده مان نهاده ؛ پس بیش از آنکه نگران روزی باشیم به فکر انجام وظیفه مان باشیم. آنچه را هم که روزیمان می شود به قدر لازم برای گذران زندگی مصرف کنیم و بقیه را به دیگرانی تقدیم کنیم که به آن نیازمندند

امیرالمومنین علیه السلام می فرماید خدا روزیِ لازم را تضمین کرده و به مردم توصیه کرده از این بابت خیالشان راحت باشد و در عوض به فکر انجام وظیفه شان باشند و تلاش کنند در این زمینه کوتاهی نکنند؛ اما باور و در نتیجه رفتار مردم عکس این است؛ از بابت وظیفه خیالشان را راحت کرده اند و به فکر آن نیستند و در عوض حرص روزی را می زنند و تمام تلاششان برای کسب آن است:

قَدْ تَكَفَّلَ لَكمْ بِالرِّزْقِ وَ أمِرْتمْ بِالْعَمَلِ فَلَا یَكونَنَّ الْمَضْمون لَكمْ طَلَبه أَوْلَى بِكمْ مِنَ الْمَفْروضِ عَلَیْكمْ عَمَله مَعَ أَنَّه وَ اللَّهِ لَقَدِ اعْتَرَضَ الشَّكّ وَ دَخِلَ الْیَقِین حَتَّى كَأَنَّ الَّذِی ضمِنَ لَكمْ قَدْ فرِضَ عَلَیْكمْ وَ كَأَنَّ الَّذِی قَدْ فرِضَ عَلَیْكمْ قَدْ وضِعَ عَنْكم . [5]

روزی شما را خداوند بر عهده گرفته و شما را به کار فرمان داده؛ پس مبادا تلاشتان برای طلب روزیِ تضمین شده بیشتر از کوشش در عملی باشد که بر شما واجب گشته است؛ اما به خدا سوگند شک در شما رخنه کرده و یقینتان مخدوش شده تا آنجا که گویا آنچه برایتان ضمانت شده بر شما واجب گشته و آنچه بر شما واجب شده از عهده شما خارج گشته است.

جمعِ بی مصرف، انباری داری دیگران است

امیرمومنان علیه السلام رو به تمام انسانها کرده و به همه آنها در هر زمان و مکانی که هستند جمله ای می فرماید: یَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قوتِكَ فَأَنْتَ فِیهِ خَازِنٌ لِغَیْرِك [6] ؛ ای آدمیزاد! آنچه بیش از نیازت به دست می آوری و ذخیره می کنی در واقع برای دیگران انبار داری می کنی.

بی شک روی سخن حضرت با کسانی نیست که بیش از نیاز و مصرفشان به دست می آورند؛ اما آن را به نیازمندان تقدیم می کنند که این مصرف است و نه انبار داری.

منظور حضرت از آن «غیر تو» (لِغَیْرِك) ورثه انسان است. [7] که چه خوب باشند و چه بد؛ همین که این شخص از دنیا رفت به سراغ اموال انبار شده او می روند و اموالی که او برایشان عمر خود مصرف کرد و خود از آنها مصرف نکرد بین خود تقسیم می کنند و این بیچاره نسبت به اموالِ انبار شدهِ مصرف نشدهِ خود، تنها کاری که می تواند بکند خوردن حسرت است حسرت بر کارهایی که می توانست با این سرمایه و ثروت بکند و نکرد.

نتیجه اینکه

بنا بر رهنمود امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه بدانیم که روزی به مقدار کفاف زندگی ما هم تقدیر شده و هم تضمین و ما مامور به انجام وظیفه ای هستیم که همان خدا بر عهده مان نهاده ؛ پس بیش از آنکه نگران روزی باشیم به فکر انجام وظیفه مان باشیم. آنچه را هم که روزیمان می شود به قدر لازم برای گذران زندگی مصرف کنیم و بقیه را به دیگرانی تقدیم کنیم که به آن نیازمندند و توان تهیه آن را ندارند که این می تواند به صورت قرض مدت دار باشد و یا هدیه ای از بنده خدا به بنده ای دیگر.

پی نوشت:

1. 20/ حدید

2.       1/ تکاثر

3.       خطبه 91

4.       خطبه 183

5.       خطبه 114

6.       حکت 192

7. حکمت 416


مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.