چرا دندان شیری هم نباید بپوسد؟

دندان های شیری باوجود اینکه به طور موقت داخل دهان وجود دارند، ولی از اهمیت بسیاری در حفظ سلامت عمومی کودک و جلوگیری از ابتلای وی به عوارض بازگشت ناپذیر برخوردار هستند.

دندان های شیری از حدود 6 تا 7 ماهگی در دهان کودک رویش می یابند و تا حدود دو سالگی به طور طبیعی کودکان دارای 20 عدد دندان شیری هستند.

متاسفانه بسیاری از پدر و مادر ها فکر می کنند که زود خراب شدن دندان های شیری و کشیدن آنها مهم نیست، چرا که دندان های دائمی به جای آن ها خواهند رویید.

به این ترتیب با عدم مراقبت کافی از دندان های شیری کودک خود، باعث پوسیدگی زودرس و از دست رفتن آن ها می شوند که نتیجه آن، رویش نابجا یا عدم رویش دندان های دائمی زیرین است. در صورتی که توجه به دندان های شیری مهم است.

دندان شیری تا چه سنی می ماند؟

به طور طبیعی دندان های شیری جلویی دهان تا حدود سن 6 تا 7 سالگی و دندان های شیری عقب دهان تا حدود سن 10 تا 12 سالگی داخل دهان وجود دارند.

معمولا با افتادن هر دندان شیری، دندان دائمی زیر آن، با فاصله زمانی کمی به داخل حفره دهان رویش می یابد به جز دندان آسیاب اول دائمی که بدون افتادن هیچ دندان شیری، به داخل دهان رویش پیدا می کند.

از سن شش سالگی به بعد دندان های شیری شروع به افتادن می کنند. در بعضی از کودکان این اتفاق زودتر می افتد و در بعضی دیگر دیرتر. نکته مهم این است که دندان های دائمی سر جای طبیعی خودشان قرار بگیرند. در نتیجه شش ماه دیر افتادن یا شش ماه زود افتادن دندان شیری مهم نیست. اگر دندان دائمی سر جای اصلی خود در نیاید، ممکن است به صورت کج در بیاید.

دندان های دائمی باید زیر دندان های شیری در بیایند. اگر به این حالت نباشد، دندان های دائمی به سمت داخل دندان های شیری درمی آیند و آن هنگام است که مادر متوجه می شود دندان ها سر جای خودشان در نیامده اند.

اگر این حالت به وجود بیاید، دندان شیری لق نمی شود و با فشاری که به سمت بالا وارد می کنند ریشه دندان تحلیل می رود، یعنی عملا ریشه ای برای دندان باقی نمی ماند.

توصیه می شود در این مواقع حتما به دندانپزشک مراجعه کنید، چون با گرفتن عکس بزرگ از دندان مشخص می شود که دندان سر جای اصلی خود قرار گرفته است یا نه؟

اگر دندان دائمی سر جای اصلی خود نباشد و دندان شیری را به موقع بکشند، دندان دائمی سر جای خود برمی گردد، ولی اگر رویش دندان دائمی تمام شده باشد، دیگر سر جای خود برنمی گردد.

چه ضرورتی برای درمان پوسیدگی دندان شیری وجود دارد؟

درست است که سیستم دندانی شیری برای مدت محدودی در داخل دهان کودک وجود خواهد داشت، ولی در صورت وجود پوسیدگی در این دندان ها ممکن است عوارض جدی و گاهی جبران ناپذیری به کودک وارد شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

1- کاهش توانایی جویدن: در صورت وجود پوسیدگی دندان شیری و یا از دست دادن آن، توانایی جویدن کودک و تمایل او به استفاده از موادغذایی متنوع کاهش می یابد و گاهی والدین آن را به عنوان بی اشتهایی کودک تلقی می کنند. در حالی که در بسیاری از موارد با برطرف کردن عامل اصلی یعنی درد و پوسیدگی دندان شیری، مشکل به خودی خود برطرف می شود.

بدیهی است در صورت وجود اشکال در تغذیه ،عوارض مختلفی از جمله کاهش رشد جسمی، یبوست، کج خلقی و بسیاری از اختلالات دیگر در کودک بروز می کند.

2- حفظ فضای لازم برای رویش دندان دائمی: دندان های شیری به عنوان یک پشتیبان برای رویش دندان های دائمی خواهند بود، به طوری که اگر یک دندان شیری زودتر از زمان مقرر از دست برود، این امر منجر به از دست رفتن فضای مورد نیاز برای رویش دندان دائمی می شود، به طوری که در بسیاری از موارد برای اصلاح وضعیت، کودک نیاز به درمان های ارتودنسی پیچیده خواهد داشت، زیرا دندان های دائمی به دلیل کمبود فضای ایجادشده ناشی از دست دادن زود دندان شیری، به صورت کج و ماوج رویش خواهند کرد و یا حتی به صورت نهفته باقی می مانند.

3- زیبایی: نتایج بررسی های مختلف نشان داده شده است پوسیدگی دندان های شیری و تیرگی ظاهر آنها می تواند نقش مهمی در کاهش اعتماد به نفس و تعاملات اجتماعی کودک داشته باشد.

طوری که کودک حتی اگر ابراز نکند از ظاهر دندان هایش خجالت می کشد، ممکن است از خندیدن امتناع ورزد و یا روابط اجتماعی وی دستخوش اختلال شود.

4- ایجاد بوی بد دهان: در صورت وجود حفرات پوسیدگی متعدد، تجمع موادغذایی بین دندان ها افزایش می یابد و به مرور زمان فاسد می شوند و با ایجاد التهاب در لثه و عفونت دندان ها، کودک دچار بوی بد دهان خواهد شد.

5- تاثیر پوسیدگی دندان های شیری بر دندان های دائمی: در صورت پیشرفت پوسیدگی و وجود التهاب و عفونت در دندان شیری، این عفونت می تواند به جوانه دندان دائمی زیرین سرایت کند و باعث اختلال در تکامل دندان دائمی زیرین شود.

همچنین وجود پوسیدگی در دندان های شیری موجب افزایش میکروب های عامل پوسیدگی دندان از جمله استرپتوکوک موتانس می شوند و شانس ابتلا به پوسیدگی را در سایر دندان های موجود در دهان افزایش می دهد.

درمان پوسیدگی دندان شیری چیست؟

امروزه با پیشرفت علم دندانپزشکی کودکان، پوسیدگی های دندان های شیری در صورت مراجعه به موقع کاملا قابل درمان است.

پوسیدگی این دندان ها با مواد ترمیمی مختلف یا روکش های مخصوص دندان های شیری برطرف می شود و کارایی دندان به طور کامل بازگردانده خواهد شد.

حتی در صورتی که پوسیدگی دندان شیری عمیق باشد، در بسیاری از مواقع مشکلات این دندان ها با درمان های عصب کشی برطرف می شود و با یک درمان مناسب می توانند تا زمان مقرر داخل دهان باقی بمانند.

دندان شیری هم عصب کشی می شود؟

بر خلاف تصور بسیاری از والدین، دندان های شیری نیز دارای عصب هستند و در صورت پیشرفت پوسیدگی و انتقال التهاب و عفونت به عصب دندان، باید درمان عصب کشی انجام بگیرد که کاملا بی عارضه است.

باید تا حد امکان از خارج کردن زودهنگام دندان های شیری خودداری کرد، ولی اگر پوسیدگی دندان به حدی پیشرفت کرده باشد که دندان شیری قابل درمان نباشد و دندان پزشک تشخیص دهد که دندان شیری باید خارج شود، برای حفظ فضای دندان تا رویش دندان دائمی جایگزین، باید از وسایلی به نام فضانگهدار استفاده کرد. این وسایل به دو صورت ثابت و متحرک ساخته می شوند که انتخاب انواع آن، با توجه به صلاحدید دندانپزشک است.

اولین ملاقات با دندان پزشک

جالب است بدانید اولین مراجعه کودک به دندان پزشک، باید بین سن شش ماهگی تا یک سالگی باشد. در این زمان دندان پزشک با معاینه دهان کودک و بررسی وضعیت لثه ها و دندان های تازه روییده، توضیحات لازم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان را با توجه به وضعیت دهانی کودک به والدین خواهد داد.

پس از این جلسه اول، فواصل بین معاینه های دندانپزشکی به طور معمول هر شش ماه یکبار تعیین می شود. گرچه با توجه به وضعیت دندان های کودک و میزان در معرض خطر پوسیدگی بودن دندان ها، این زمان طبق صلاحدید دندان پزشک ممکن است تغییر کند.

دندان های شیری باوجود اینکه به طور موقت داخل دهان وجود دارند، ولی از اهمیت بسیاری در حفظ سلامت عمومی کودک و جلوگیری از ابتلای وی به عوارض بازگشت ناپذیر برخوردار هستند.

منابع:
هفته نامه سلامت - دكتر مهكامه میركریمی ، متخصص دندان پزشكی كودكان ، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
مجله شهرزاد