ساخت داروی ضد سردرد با استفاده از به دانه

دهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده‌اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: ساخت داروی ضدسردرد بااستفاده از به دانه
نام ارائه دهنده/دهندگان: زهرا خالدآبادی، سارا نصیری، هلیا وفایی
 زمینه و نوع پروژه: زیست شناسی گیاهی (داروهای گیاهی)/ گیاه درمانی/طب سنتی
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: دبیرستان رفاه

قطعاً همه شما تا به حال دچار سردرد شده‌اید و به خاطر مضرات داروهای شیمیایی از استفاده آن اجتناب کرده‌اید. در پژوهش حاضر دانش آموزان به دنبال راهی سالم و بی ضرر برای تسکین این سردردها هستند. در ابتدا به معرفی انواع سردردها و گیاهان دارویی پرداخته‌اند.

انواع سردرد

1. سردردهای عصبی که معمولاً کل سر را در بر می گیرند.
2. سردرد ناشی از فشار خون. زمانی که فرد فشارخون بالایی داشته باشد پدید می آید.
3. میگرن که بیش از 48 ساعت طول نمی کشد. معمولاً در جلوی سر رخ می دهد.
4. سردردهای سینوسی در این نوع سردرد پشت چشمان، پیشانی، بالای ابرو، ناحیه بینی، زیر چشمان و با احساس سنگینی در گوش مشاهده می شود.
5. سردرد ناشی از گرسنگی. این گونه سردردها زمانی رخ می دهد که شما از گرسنگی رنج ببرید و تا زمانی طولانی غذا نخورده باشید.
6. سردرد ناشی از گرما. زمانی رخ می دهد که شما مدت زیادی در گرما به سر برده و تحت فشار عصبی بوده باشید
7. سردرد ناشی از مصرف دارو. این گونه سردرد در اثر استفاده بعضی داروها که اثر جنبی دارد رخ می دهد.

گیاهانی که سردرد را تسکین می دهند.:
گل ساعی: از قدیم به عنوان آرام بخش در شرایط عصبی استفاده می شده است. این گیاه خاصیت آرام بخشی و تسکین دهنده سیستم عصبی را به عهده دارد و باعث کاهش سردردهای ناشی از شرایط هیجانی می شود.

کوهوش سیاه: این گیاه بومی شمال آمریکا، برای سردردهایی که براثر افسردگی اتفاق می افتد بسیار موثر است. این گیاه تأثیر استروژنی دارد و بیشتر برای خانم ها سفارش می شود.

پوست درخت بید سفید: درد را از بین برده ولی به علت اصلی درد نمی پردازد و فقط باعث کاهش درد می شود. پوست درخت بید یک استثنا است زیرا موادی شبیه به آسپرین دارد.

حنا: حنا به صورت موضعی در درمان بیماری های قارچی پوستی کاربرد دارد. از این گیاه گاهی برای سردرد و دهان شویه نیز به کار می رود. خاصیت رنگ گذاری حنا به خاطر وجود ماده لاوسون است که البته به تنهایی تأثیر نمی گذارد.

زتجفیل: این گیاه برای سردردهای میگرنی بسیار مناسب است. اما مصرف بیش از حد سبب سوزش پوست می شود. این گیاه موجب انبساط رگ های خونی شده و به پیشگیری سردردهای میگرنی کمک می کند. همچنین برای سردردهای ناشی از سرماخوردگی و سردردهای ناشی از عفونت های سینوسی نیز موثر است.

میخک: از قدیم میخک را به عنوان یک مسکن درد دندان می دانستند اما جالب است بدانید که این گیاه برای رفع سردرد نیز مفید است. ضعف اعصاب را درمان می کند و برای رفع تنگی نفس هم مفید است.

نعنا فلفل: گیاهی است که از خانواده نعنایی است. اینگونه نعنا که کمتر به عنوان خوراکی مصرف می شود. دارای مقدار زیادی ترکیب مهم به نام (منتول) است. به خاطر دارا بودن همین ترکیب خاصیت ضد درد و موضعی دارد.

مرزن جوش: این گیاه برای بسیاری سردردها و سردردهای شدید مفید است. طبع مرزنجوش گرم وخشک است و در طب سنتی از مرزنجوش برای تسکین اعصاب و رفع بی حوصلگی، برای رفع افسردگی، کمک به درمان سردرد، بیماری حرکتی، نفخ شکم، قولنج کودکان، تهوع، درد مفاصل و عضلات، سرفه و درمان سرماخوردگی استفاده می شود.

دانش آموزان سعی کردند با استفاده از گیاهان یاد شده کرمی برای درمان سردردها بسازند. در این راه پس از مشورت با پزشکان و متخصصان تصمیم گرفتند تا از دو گیاه مرزن جوشن و میخک استفاده کنند.

روش کار اینگونه بود که ابتدا عصاره گیری گیاهان (میخک ومرزن جوش) به وسیله دستگاه سوکسله انجام شد، به نحوی که پس از جوشاندن گیاه در دمای بالا، بخار حاصل را توسط مبرد خنک کردند.  مایع حاصل همان عصاره گیاه است.
 
در گام بعدی عصاره به دست‌ آمده را با یک ماده روغنی مثلاً زیتون جوشاندند و در انتها روغن حاوی عصاره گیاهان مورد نظر به دست آمد.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: مهدی رحمانی

تنظیم: نسرین صادقی