تبیان، دستیار زندگی
از طرفی، انرژی تابشی خورشید درجه ی حرارت سطح سیاره ی ما را در حدی که برای حیات مناسب باشد حفظ می کند و از طرفی فرایند فتوسنتز، تنها منبع انرژی مورد نیاز برای ادامه ی حیات است....
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آشنایی با نور خورشید

اهداف:

  • آشنایی با طیف نور خورشید
  • آشنایی با خصوصیات موجی نور

شرح درس:

نور خورشید دو نیاز بسیار مهم موجودات زنده را تامین می کند: انرژی و اطلاعات


از طرفی، انرژی تابشی خورشید درجه حرارت سطح سیاره ما را در حدی که برای حیات مناسب باشد حفظ می کند و از طرفی فرایند فتوسنتز، تنها منبع انرژی مورد نیاز برای ادامه ی حیات است.

همچنین تشعشع، عمدتاً به شکل نور، اطلاعات ضروری درباره ی محیط را فراهم می کند. این اطلاعات برای تنظیم حرکت، آغاز وقایع نموی و تشخیص گذر زمان مورد استفاده قرار می گیرد. اهمیت نور در زندگی گیاهان سبز در مطالعات زیست شناختی نور شامل پدیده هایی چون فتومورفوژنز، فتوپریودیم و فتوسنتز است.

آشنایی با نور خورشید

طبیعت فیزیکی نور

نور باریکه ای از انرژی است که در درون طیف الکترومغناطیسی پیوسته که از خورشید ساطع شده، قرار دارد. نور به صورت طول موج بین 400 تا 700 نانومتر تعریف می شود که قادر است گیرنده های موجود در شبکیه ی چشم انسان را تحریک کند.

اگر بخواهیم دقیق تر بحث کنیم، قسمت هایی از طیف که به صورت قرمز، سبز یا آبی دریافت می گردند، نور نامیده می شوند، در حالی که نواحی ماورای بنفش و مادون قرمز طیف،که چشمان ما قادر به تشخیص آن نیستند ( اگرچه آن ها اثرات بیولوژیکی مهمی دارند. )، به ترتیب تابش ماورای بنفش و مادون قرمز نامیده می شوند. (جدول زیر)

آشنایی با نور خورشید

نور به عنوان پدیده ای با خصوصیت موجی

مشخصه نور منتشر شده در فضا، تغییرات منظم و تکرارپذیر، یا همان امواج، در خواص الکتریکی و مغناطیسی آن است. تابش الکترومغناطیس از دو موج الکتریکی و مغناطیسی تشکیل شده و این دو بردار نسبت به همدیگر و نسبت به جهت انتشار نور به صورت 90 درجه نوسان نشان می دهند. خواص موجی نور به وسیله طول موج یا فرکانس تعیین می شود. فاصله دو قله متوالی موج در فضا، طول موج نام دارد و با لغت یونانی لامبدا نشان داده می شود. زیست شناسان عمدتاً طول موج را برحسب واحد نانومتر بیان می کنند. یک نانومتر برابر 10-9 متر است.

  • آشنایی با نور خورشیدآشنایی با نور خورشید

  • توضیح فیلم: طیف الکترومغناطیسی در همه محیط اطراف ما وجود دارد.

    جهت دانلود فیلم آموزشی کلیک نمایید.
    وقتی نور از یک منبع ساطع می شود یا با مواد واکنش می دهد، رفتار آن به گونه ای است که گویی انرژی آن به واحدهای مجزا یا ذراتی به نام فوتون تقسیم شده است. مقدار انرژی انتقال یافته به وسیله هر فوتون، کوانتوم نامیده می شود و نشان دهنده این واقعیت است که انرژی به صورت کمی بیان شود یا به واحدهای چندگانه تقسیم گردد.

    برای این که نور به وسیله ی گیاهان قابل استفاده باشد باید جذب گردد. این عمل اصلی نور در شیمی و زیست شناسی نور بر دو اصل اساسی استوار است:
    نخستین اصل که به اصل گوتهاس – دراپر معروف است به ما می گوید نور فقط وقتی می تواند در فرایندهای فتوشیمیایی مورد استفاده قرار گیرد که جذب شده باشد. از آنجایی که حادثه ی اولیه در هر فرایند فیزیولوژیکی که در اثر نور صورت می گیرد طبیعت فتوشیمیایی دارد، این اصل به پدیده های فوتوبیولوژیکی نیز قابل گسترش است.

    بنابراین هر پدیده ی فوتوبیولوژیکی نیاز به مشارکت مولکولی دارد که نور را جذب کند. چنین مولکولی رنگدانه نامیده می شود. گیاهان رنگدانه های گوناگونی دارند که از مشخصه های قابل رویت و از ترکیبات فیزیولوژیکی مهم همه ی آن هاست. به عنوان مثال رنگ سبز منحصر به فرد برگ ها به علت وجود گروهی از رنگدانه هاست که کلروفیل نامیده می شوند.

    کلروفیل انرژی نورانی مورد استفاده در فتوسنتز را جذب می کند. رنگ های جذاب گلبرگ ها که موجب جلب حشرات انتقال دهنده ی دانه گرده می شوند، به علت وجود رنگدانه های آنتوسیانین است. مقدار رنگدانه های دیگر مانند فیتوکروم به قدری کم است که قابل رویت نیست.


    مرکز یادگیری سایت تبیان

    تهیه: فاضل صحرا نشین سامانی