هویت یابی و اعتقادات اسلامی

دهمین دوره از پروژه های دانش‌آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پرشور شما دوستان و علاقه‌مندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده‌اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه‌ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقه‌مند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: نوجوانی و هویت یابی
نام ارائه‌دهنده/دهندگان: زهرا صدقی
زمینه و نوع پروژه: روانشناسی
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: آرمیتا مصلی نژاد
 
نوجوانی، از مهم‌ترین و پرمخاطره ‌ترین مراحل رشد انسان است که مرحله گذر از کودکی و ورود به دنیای بزرگسالی است. (خوی نژاد/غلامرضا،1391) در اوایل دوره نوجوانی یک رشته تغییرات جسمانی، بین شخصی و درون شخصی آغاز می شوند یکی از این تغییرات آغاز جستجوی فعال یک شخصیت متمایز است.
 
عوامل چندگانه زیستی-روانشناختی-اجتماعی-میان فردی-فرهنگی و تاریخی در رشد انسان موثرهستند. رشد در دوران نوجوانی ناشی از تعامل این عوامل بوده و توجه به هریک از این عوامل به تنهایی نمی تواند تصویر درستی از این تغییرات را به ما ارائه دهد. افراد در این مرحله سنی در معرض بسیاری از مشکلات رفتاری و روانی قرار دارند. در دوران نوجوانی ضعف در تصمیم گیری (در زمینه هایی مانند مدرسه-روابط با جنس مخالف و مصرف مواد) نتایج منفی تری از دوران کودکی را در برداشته هم چنین نوجوان بیشتر برای تصمیم گیری ها و نتایج کارهای خود نسبت به دوره کودکی مسئول می باشد.

هویت

هویت حالتی است غیر قابل توصیف. هویت صرفاً یک احساس است. نوعی احساس مستقل این که یک من با یک مای مبهم وقتی ناشناخته وجود دارد، احساس هویت معمولاً ریشه های واقعی دارد وبسیاری از این ریشه ها قابل کشف هستند. (رضایی،1378) نوجوانی مرحله‌ای است که باتغییرات اساسی خود و نیز تشکیل یک هویت پایدار همراه است به باور اریکسون مهم‌ترین هدف دوران نوجوانی رشد یک هویت شخصی است. فرآیند رشدهویت یک فرآیند پیش رونده است که شامل یکپارچه سازی آگاهانه اعتقادات فرد راجع به خودش راجع به اینکه دیدگاه دیگران نسبت به او چگونه است؟ و تعهد به ارزش های شخصی و هدف های زندگی است. (شوارتز 2005) از نظر اریکسون احساس منسجم هویت به شخص کمک می کند که به تجربه هایش سازمان و معنا دهد و تصمیمات و رفتارهایش را هدایت کند. در صورتی که احساس پراکنده و سر در گم هویت شخص را نسبت به رویدادهای بیرونی آسیب پذیر می کند. (اریکسون/شوارتز/پانتن/سالیوان/پرادو/شاپوچینک 2005))

پس از اریکسون مارسیا و جیمز مارشه بر اساس دو بعد تعهد و بحران 4 وضعیت هویتی را مطرح کرد این چهار وضعیت عبارت‌اند از
1-هویت موفق: این دسته از افراد بر اساس یک دوره بررسی و کاوش به تعهد مناسبی دست یافته‌اند. از نظر او بعضی از نوجوانان، بحران هویت را باموفقیت پشت سرگذاشته و نسبت به اهداف معینی تعهدات لازم پیدا کرده‌اند. این نوجوانان به طور فعال وقت زیادی را صرف حل و فصل مسائل مهم زندگی کرده‌اند. این گروه انعطاف پذیرند و با فکر و درایت عمل می کنند، اعتماد به نفس بالایی دارند و تحت شرایط فشار زا مقاومت خوبی نشان می دهند. آن ها افرادی نسبتاً خود مختارند و در روابط اجتماعی، علاوه بر داشتن اعتماد به نفس شوخ طبع بوده و ظرفیت فراوانی برای ایجاد روابط صمیمی با دیگران دارند. (جیمزماشه)

2-هویت معوق: درحال بررسی و جست و جو هستند اما هنوز در بسیاری از زمینه ها تصمیم گیری باثباتی نکرده‌اند. نوجوانانی هستند که ابهام هویت دارند. هنوز درجهت کسب هویت تلاش می کنند و همواره در حالتی دوگانه به سر می برند، آن ها افرادی رقابت طلب، مضطرب، زنده دل، پر حرف و در عین حال دستخوش تعارض‌اند. غالباً این افراد با والد غیرهمجنس خود رابطه نزدیک‌تری دارند و مایل‌اند که با دیگران نیز روابطی صمیمی برقرار کنند، البته در بسیاری از آنان این خواسته تحقق پیدا نمی کند. نوجوانان و بزرگسالانی که احساس هویت قوی دارند، خویش را مجزا و جدا از دیگران می دانند.

3-هویت پیش رس: کسانی هستند که خودشان بحران جست و جو برای یافتن هویت خویش نداشته‌اند بلکه انتخاب های آنان به گونه سنتی یا از طریق والدین بوده است. بدون داشتن تجربه بحران نوجوانی، نسبت به اهداف خاصی احساس تعهد پیدا کرده‌اند. اکثر آن ها درچارچوب برنامه هایی که دیگران و به ویژه والدین از قبل برای آن ها تدارک دیده‌اند، اهداف خاصی را پذیرفته‌اند. در واقع این گروه، هویت پیش رس کسب کرده‌اند. مثلاً انتخاب رشته تحصیلی، نوع شغل، همسر و حتی سبک زندگی آنان توسط والدین تعیین شده است. این نوجوانان انعطاف ناپذیرند، در زندگی احساس رضایت می کنند و به شدت به خانواده های خود وابسته‌اند. آن ها باورهای قوی مذهبی دارند، به نظم و قانون اعتقاد راسخ دارند و از مراجع قدرت پیروی می کنند. هرگاه باورها و عقایدشان از طرف دیگران تهدید شود، حالتی جزمی پیدا می کنند.

4-هویت سردرگم: شامل کسانی است که در حال تجربه بحران هستند و تعهدی نسبت به هم به دست نیاورده‌اند.
شکل گیری هویت مستلزم تصمیم گیری درباره برخی از حیطه های زندگی از جمله اشتغال سیاست و مذهب است. (شوارتز 2001)
از جمله مهم‌ترین راه های کسب هویت، رسانه ها شامل فیلم ها و سریال ها، شبکه های اجتماعی، کتاب ها، دوستان، پدیده مد، خانواده، دین و مذهب و مدرسه و دانشگاه است.
در پژوهش حاضر دانش آموزان با استفاده از روش مطالعه کتابخانه‌ای و جستجو در منابع معتبر اینترنتی سعی در بررسی هویت و اینکه نوجوانان عصر حاضر بیشتر از چه راهی کسب هویت می کنند و تأثیر هر کدام از آن ها را چگونه است، را داشتند.

مهارت های کسب شده

1. راه های ایده یابی و روش های سرچ منبع 2. آموزش مقاله نویسی 3. روش تحقیق در روانشناسی 4. روش تحقیق کیفی 5. اصول مصاحبه 6. روش های تجزیه و تحلیل مصاحبه 7. منبع نویسی

نام ایده: بررسی رابطه بین التزام عملی به اعتقادات اسلامی و شادکامی
نام ارائه‌دهنده/دهندگان: مائده شیرازی
زمینه و نوع پروژه: روانشناسی
درجه سختی: دشوار
نام مدرسه: آرمیتا مصلی نژاد

یکی از تمایلات و استعدادهای درونی انسان میل و نیاز به سرور، بهجت و لذت در زندگی است. اضطراب های فکری و تنش های روانی از مشکلات جدی انسان در عصر تکنولوژی است که منجر به کاهش احساس شادی در وی شده است. شادکامی در ایران چندسالیست به تدریج کمتر شده و ارزشیابی ها نشان داده اندمردم ایران شادکامی خود رادرسطحی متوسط می دانند.

در دو دهه گذشته پژوهش پیرامون شادی و نشاط افزایش چشمگیری یافته است. مایرز (1993) در کتابی به عنوان به دنبال شادکامی نوشته است که: تعداد مقالات منتشر شده درباره شادکامی از 150 مقاله در سال 1979 به 870 مقاله در یک دهه بعد افزایش یافته است (صفری شالی،87). بیشتر این تحقیقات به بررسی رابطه شادکامی با عواملی از قبیل تحصیلات، سلامت روان، تأهل، برون گرایی و غیره پرداخته‌اند و کمتر تحقیقی در این میان به بررسی رابطه شادکامی و آمور مذهبی و به طور اخص اعتقادات اسلامی پرداخته است. نظر به اینکه ما در جامعه اسلامی زندگی می کنیم و با توجه به خیل عظیم آیات و روایاتی که در مورد شادکامی وجود دارد در پژوهش حاضر دانش آموزان تصمیم گرفتند تا به بررسی عمیق رابطه بین شادکامی و التزام عملی با اعتقادات اسلامی بپردازند و مشخص کنند که آیا التزام عملی به اعتقادات اسلامی می تواند منجر به بالا رفتن شادکامی بشود یا خیر؟ لذا جهت دستیابی به اهداف پژوهش آن ها علاوه بر مطالعات کتابخانه‌ای، از روش جستجو در اینترنت و منابع و مقالات مرتبط استفاده نمودند

مهارت های کسب شده

1. راههای ایده یابی و روش های سرچ منبع

2. آموزش مقاله نویسی

3. روش تحقیق در روانشناسی

4. روش تحقیق کیفی

5. اصول مصاحبه

6. روش های تجزیه و تحلیل مصاحبه

7. منبع نویسی

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: مهدی رحمانی

تنظیم: نسرین صادقی