معنای حج چیست؟
مستطیع بودن به چند چیز است: 1) توشه‌ی راه و چیزهایی را كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و نیز مركب سواری یا مالی كه بتواند آنها را تهیه كند، داشته باشد. 2) سلامت مزاج و توانایی بر رفتن به مكه و حج. 3) در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد كه در راه جان یا عرض او از بین برود. یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست، ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد در صورتی كه مشقت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود. 4) بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد. 5) مخارج كسانی را كه خرجی آنان بر او واجب است، مثل زن و بچه و مخارج كسانی را كه مردم خرجی دادن به آنها را لازم می‌شمارند، داشته باشد. 6) بعد از برگشتن، كسب، یا زراعت، یا عایدی، ملك، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد تا مجبور نشود به زحمت زندگی كند.
ارتباط میان معنای لغوی و اصطلاح شرعی در این‌جا است که شخص برای انجام اعمال مخصوصی قصد زیارت خانه خدا را می‌کند. (شیخ طوسى، محمد بن حسن، الجمل و العقود فی العبادات، مترجم، واعظ زاده خراسانى، محمد، ص 324)
1ـ بالغ باشد.
2ـ عاقل و آزاد باشد.
3ـ بواسطه‌ی رفتن به حج مجبور نشود كه كار حرامی را كه اهمیتش در شرع از حج بیشتر است، انجام دهد، یا عمل واجبی را كه از حج مهم تر است ترك نماید.
4ـ مستطیع باشد، بنابراین مستطیع بودن به چند چیز است:
1) توشه‌ی راه و چیزهایی را كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و نیز مركب سواری یا مالی كه بتواند آنها را تهیه كند، داشته باشد.
2) سلامت مزاج و توانایی بر رفتن به مكه و حج.
3) در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، یا انسان بترسد كه در راه جان یا عرض او از بین برود. یا مال او را ببرند، حج بر او واجب نیست، ولی اگر از راه دیگری بتواند برود، اگر چه دورتر باشد در صورتی كه مشقت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد، باید از آن راه برود.
4) بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
5) مخارج كسانی را كه خرجی آنان بر او واجب است، مثل زن و بچه و مخارج كسانی را كه مردم خرجی دادن به آنها را لازم می‌شمارند، داشته باشد.
6) بعد از برگشتن، كسب، یا زراعت، یا عایدی، ملك، یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد تا مجبور نشود به زحمت زندگی كند. (توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2، م2036)
بر فرض اینکه نماز را صحیح نخوانده و توانایی نایب گرفتن ندارید، می‌توانید الآن نماز را در هر جایی بجا آورید. البته برخی از مراجع تقلید (آیة الله العظمی خامنه‌ای دام ظله) می‌گویند چنانچه در زمان خواندن نماز اعتقاد به صحت آن داشته‌اید، محکوم به صحّت است و نایب گرفتن لازم نیست.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
اگر با اعتقاد به صحت به صورت مذکور خوانده‌اید، محکوم به صحّت است و در این فرض نائب گرفتن در نماز طواف نساء لازم نیست.
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
می‌توانید در همان محل خودتان نماز طواف نساء را بجا آورید و توجه داشته باشید رعایت قواعد تجوید در قرائت لازم نیست و همین که عربی صحیح صدق کند کافی است.
حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
الآن نماز را بخوانید.
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
در فرض سوال باید نماز طواف را به صورت صحیح بجا آورد و هر جا که بخواند صحیح است.
حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
در شهر خودتان نماز نساء را بخوانید.
احکامی که در ارتباط با حجاب زن در نماز و غیر آن در روایات آمده است، با حرام بودن پوشاندن صورت زن در احرام حج منافاتی ندارد؛ زیرا در حج نیز زن لازم است خود را از نامحرم دور نگه داشته و خود را عامدانه در معرض دید نامحرم قرار ندهد. اما دلیل لزوم نپوشاندن صورت در احرام حج را در امور دیگری باید جست‌وجو کرد که به برخی از آنها در روایات نیز اشاره شده است و برخی نیز استنباط شخصی افراد است؛ مانند اینکه انسان نباید بین خود و خدایش مانعی ایجاد نماید و یا لازم است در حج افراد شناخته شوند تا خدای ناخواسته تبهکاران با پوشش مخفی در فریضه حج اخلال ایجاد نکنند. یا با اینکه پوشاندن صورت در حال احرام بر بانوان جایز نیست تا آزمایشى باشد براى مردان که چقدر بر نفس امّاره تسلّط دارند؛ لذا مردان و زنان باید سعى کنند از این امتحان درست بیرون آیند.
از نگاهی دیگر یکى از ویژگی‌هاى حج، ترک آسایش‌طلبى و تحمل زحمت در راه دوست است. حج‌گزار براى نیل به لقاى الهى و قرب بارگاه او، باید بدن خود را به زحمت و سختى انداخته و مشتاقانه دشواری‌ها را بپذیرد و هر چه پذیرش سختی‌ها بیشتر باشد، دل‌بریدن از دنیای مادى آسان‌تر خواهد شد.
منابع:
سایت اسلام کوئیست
توضیح المسائل دوازده مرجع، ج2
سایت اندیشه قم
مطالب مرتبط:
