سرها پایین !

بررسی تاثیر دنیای نرم افزارهای مجازی بر روابط (1)

صحنه ی آشنای این روزهای ما، سرهای رو به پایین، چشمان زل زده به صفحه ی موبایل و انگشتان در حال حرکت، بسیار دیده می شود. فرقی ندارد کجا باشیم، داخل منزل، محل کار، در اتوبوس، در تاکسی و حتی در مهمانی و جمع های خانوادگی وابستگی به گجت های هوشمند بیداد می کند.

دغدغه های زیادی درباره ی سبک زندگی ، به طور کلی وسایل هوشمند و مدیریت استفاده از نرم افزارهای ارتباطی مطرح است.
بسیاری از خانواده ها از وقت گذاری زیاد فرزندان خود برای این نرم افزارها نگران هستند و البته از طرف دیگر،بسیاری از فرزندان شاهد استفاده ی والدین خود از این برنامه ها هستند.
شاید مشاوران خانواده و روانشناسان تربیتی حالا به فکر افتاده اند که شاخه  جدیدی از علوم تربیتی را وارد مطالعات و برنامه ریزی های خود کنند و کمک حال خانواده هایی باشند که خود را گوشه ی رینگ، کتک خورده و مجروحِ فضای مجازی می بینند.

طبیعتاً همه ی ما این روزها یا خود عضوی از این شبکه های ارتباطی هستیم و یا از استفاده ی زیاد آن توسط اطرافیان مان رنج می بریم.
احتمالا به این نتیجه رسیده ایم که وضع عادیِ زندگیِ این روزهای ما تغییر کرده و درمانهای دم دستی برای بهبود اوضاع، کارساز نبوده است. مطمئن باشید در صورت عدم پیگیری جدّی این مسئله، شرایط وخیم تر از قبل هم خواهد شد .

از خود بپرسید!
علّت این همه وابستگی به نرم افزارهای ارتباطی مجازی چیست؟ چه جادویی ما را به سمت آنها می کشد؟

شروع آسان برای همه!
از بین جمعیت مردم کشور ما در استانها و شهرهای مختلف کشورمان، درصد بالایی ترجیح می دهند تا به جای موبایل های قدیمی و سنتی، گجت های هوشمند داشته باشند.
از طرف دیگر تنوع بالای موبایلها و تبلت ها، کار را برای مشتریان آسان کرده است.
وقتی توان انتخاب شما بین مجموعه ای از کالا ها بالا می رود، ناخود آگاه تمایل بیشتری برای انتخاب دارید، چون احساس می کنید تولید کننده به فکر شما بوده و حتما سلیقه ی شما را در یکی از محصولاتش رعایت کرده است!
این به معنی آن است که بودجه ی مالی شما هر چند هم کم باشد، شما خودتان را برای پرداخت مالی مهیّا می کنید. به علاوه ،بعد از این هم تمایل دارید تا مدلهای دیگر را امتحان کنید.

زیبا و جذّاب!
طبیعی است که سازندگان سخت افزارها و نرم افزارها، به آیتم جذّابیّت به شدّت توجّه می کنند تا مشتریان بیشتری جذب کنند.
به طور مثال در تلفن های هوشمند لمسی، نفسِ تعامل با انگشتان و صفحه های رنگی و جاذبه های بصری در سیستم عامل آنها، کشش فوق العاده ای برای کار با این دستگاهها ایجاد می کند و از طرف دیگر مانع ایجاد خستگی می شود.
علاوه بر این، خود نرم افزارها بر پایه ی ایجاد راحتی و سهولت بیشتر ساخته می شوند و این یعنی انگیزه ی بیشتر من و شما برای استفاده از آنها!
وقتی شما بتوانید با زدن چند ضربه بر روی صفحه ی موبایل خود و با استفاده از دوربین آن، جالب ترین لحظات سفر خود را با دوستان دیگرتان که در دسترس نیستند به اشتراک بگذارید، و به علاوه از آنها بازخوردهای مثبت هم دریافت کنید، به سادگی وابستگی زیادی بین شما و نرم افزار های ارتباطی ایجاد می شود.

سریع و کم هزینه!
بخواهید یا نخواهید ارتباط هزینه بَر است. از دید و بازدید های کوچک فامیلی تا قرارهای سفر دسته جمعی، هزینه های مادی و غیر مادی متنوعی منتظر شما هستند!
برای کمترین مهمانی خانوادگی می بایست حجم مناسبی میوه تهیه کنید، برای همه به مقدار کافی غذا آماده کنید، ساعتها به تمیزکاری منزل بپردازید و وقت خالی هفته تان را به زمان مهمانی اختصاص دهید.

حالا تصور کنید به جای این همه زحمت، تنها کافیست شبکه ی وایفای یا بسته ی اینترنت همراه در اختیار داشته باشید و با ساخت یک گروه فامیلی در برنامه های ارتباطی، علاوه بر گفتگو و گپ و گفت روزانه، تصاویر و عکسهای مورد علاقه تان را به اشتراک بگذارید.
این مدل ارتباطی کم هزینه و ساده هر کسی را وسوسه می کند تا ارتباط مجازی را جایگزین ارتباط واقعی کند.
نهایتا اتفاقی که می افتد این است که جمع یک خانواده هر کدام در گوشه ای به موبایل یا تبلت خود خیره شده اند، در حالی که در یک مهمانی مجازی حضور دارند.
شاید با خود بگویید: خب؟ این چه اشکالی دارد؟ بالاخره ارتباط داشتن با اقوام و دیگران که بد نیست!

چه اتفاقی در حال وقوع است؟
اگر شما تا این قسمت از مقاله را دنبال کرده باشید، به احتمال زیاد مانند نویسنده نگران روند طبیعی زندگی مردم کشورتان هستید.
همان هایی که روز به روز بیشتر غرق در ارتباطهای مجازی می شوند و آسیب های جدّی، گریبان گیر نسل حاضر و به تبع آن نسل بعدی آنها خواهد شد.

اتلاف وقت
شاید بارزترین آسیب استفاده از گجتهای هوشمند و خصوصا نرم افزارهای ارتباطی، ز دست رفتن دقایق بسیار در طول روز است. آسیبی که ضررهای ناشی از آن به تمام بخشهای دیگر زندگی لطمه می زند و به همین جهت در بسیاری از مواقع افراد از ایفای نقش اصلی شان در زندگی باز می مانند.
چه بسیار همسرانی که زندگی زناشویی خود را فدای ارتباطهای مجازی گاه و بیگاه و بدون برنامه می کنند. چه بسیار والدینی که در زمان نیاز فرزندانشان به آنها سرگرم موبایل و تبلت خود هستند و چه بسیار فرزندانی که حقّ والدین خود را در زمانی که باید، ادا نمی کنند.

انزوا ...
از دیگر آسیبهای مشهود ارتباطهای مجازی، انزوا و گوشه گیری ناخودآگاه کاربران است. بعد از روشن شدن صفحه ی موبایل، پنجره ای به دنیایی جدید باز می شود که لزوم توجّه به آن، چشم پوشی موقّت از دنیای واقعی است. تکرار این روند ناخودآگاه کاربران را به قهقرایی می برد که  بعضی اوقات تنها راه خروج از آن، فریاد و اعتراض اطرافیان است.

خروج از محدوده ی اخلاق و مذهب !
صرف نظر از هجمه ی وحشتناک مطالب سخیف و هتک حرمت های بسیار به ساحت دین و مذهب و اخلاق، شبکه های ارتباطی، زمینه های شکل گیری مفاسد مختلفی را دارند. زمانی که در محیط تعامل و معاشرت، کنترل کننده ها (عوامل مانع از خطاکاری) کاهش پیدا کند، جسارت افراد بیشتر شده و احتمال وقوع رفتارهای نامناسب افزایش پیدا می کند.
جوانی که جنس مخالف را در فضای مجازی، بدون رو در رویی واقعی تجربه می کند، جسورتر و بی پرواتر از قبل رفتار می کند.
شرم وحیا احساس هایی هستند که با گفتگو های متنیِ بدون مشاهده ی صدا و تصویر،کمتر سراغ افراد می آیند که این خود زمینه ی شروع انحرافات دیگر خواهد بود.

در این گفتار سعی بر آن بود تا اندکی با آسیبهای ظاهری و سطحی این پدیده های مجازی آشنا شویم.
در نوشتار بعدی، راه کارهای سادهای برای کنترل خود و اطرافیانمان،جهت جلوگیری از اتلاف وقت و در امان ماندن از خطرات ناشی از استفاده ی بدون مدیریت از نرم افزارهای ارتباطی مجازی، بیان خواهیم کرد.