آیا اسلام دین مردان است؟

از وظایف مهم و خطیر بخش امور تربیتی و پرورشی در مدارس می توان به توجه مستمر به منویات و رهنمودهای امام راحل و مقام معظم رهبری و اهتمام برای اقامه نماز جماعت و اعتلای فعالیت های قرآنی و تعظیم شعائر دینی و انقلابی در مدرسه می باشد، بر همین پایه، بخش مرکز یادگیری همراه همیشگی معلمان پرورشی در چند سال اخیر فعالیت هایی در بخش شعرهای مناسبتی، متن مجری های مناسبتی، قرآن و صبحگاه در مدرسه مقالاتی را ارائه داده است، با توجه به استقبال این عزیزان در مدرسه، بر آن شدیم که با ارائه مسائل و شبهات دانش آموزان در سنین مختلف، آن ها را برای ورود به جامعه بزرگ تر از خانواده و مدرسه آماده نماییم. بسیاری از مسائل طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، دانش آموزان و خانواده های آن ها را با سبک زندگی اسلامی آشنا می نماید.

در این بخش به یکی از بزرگترین دغدغه های خانواده ها و دانش آموزان خواهیم پرداخت و تلاش بر آن داریم که دانش آموزان پس از آشنایی با این مبحث در آینده ای نه چندان دور در زندگی خود با درک درست از آموزه های دینی بتوانند زندگی شایسته ای را انتخاب کنند.

با توجه به تبلیغات گسترده ای که مخالفان دین اسلام در رسانه های اجتماعی انجام می دهند، بسیاری از دانش آموزان در دوره متوسطه اول، با این سوال مواجه می شوند که اسلام و قواعد و قوانین موجود در اسلام به شدت به نفع آقایان می باشد، هر دبیر پرورشی می بایست با داشتن اطلاعات درست اقدام به رفع این شبهه در بین دانش آموزان باشد. مقاله زیر می تواند کمک کوچکی برای شما دبیر عزیر باشد تا بتوانید با پاسخ های درست و به موقع به دانش آموزان در محکم کردن پایه های دینی کمک کنید.

آیا اسلام دین مردان است؟

شاید تا به حال شنیده باشید که برخی می گویند مقررات اسلامی در مورد مهر و نفقه و ارث و ... ، تحقیر و توهین نسبت به جنس زن است و در تمامی این امور تنها جانب مرد رعایت شده است.

تمام مقررات و قوانین جهان قبل از قرن بیستم بر این پایه است که مرد شریفتر از زن است و حقوق اسلامی نیز بر محور منافع و مصالح مرد دور می زند. اگر اسلام زن را انسان تمام عیار می دانست حقوق مشابه و مساوی با مرد برای او وضع می کرد!

بررسی کامل این مطلب در دو بخش امکان پذیر است:

1- نظر اسلام درباره ی مقام انسانی زن از نظر خلقت و آفرینش.
2- فلسفه ی این تفاوت ها چیست؟

در پاسخ به سوال اول باید گفت:

قرآن با کمال صراحت در آیات متعددی می فرماید که زنان را از جنس مردان و از سرشتی نظیر سرشت مردان آفریده ایم ( سوره نساء / نحل / روم )

اینکه در بعضی از کتب آمده که زن از مایه ای پست تر از مایه ی مرد آفریده شده و یا این که حوا ( همسر آدم ) از عضوی از اعضای طرف چپ آدم آفریده شده و یا اینکه از وجود زن شر و وسوسه برمی خیزد، صحیح نیست و قرآن کریم هیچ یک از آن ها را تایید نمی کند.

یکی دیگر از نظریات تحقیر آمیزی که نسبت به زن وجود داشته و امروزه نیز برخی بدان معتقدند، این است که زن نمی تواند مانند مرد مقامات الهی و معنوی را طی کرده و به مقام قرب الهی برسد.

قرآن کریم در آیات فراوانی تصریح کرده که پاداش اخروی و قرب الهی به جنسیت مربوط نیست بلکه به ایمان و عمل مربوط است.

قرآن کریم از زنان مومنی همچون مادر حضرت عیسی، آسیه همسر فرعون و دختران حضرت شعیب یاد میکند که برای همگان الگو و سرمشق هستند.

در تاریخ اسلام نیز زنان عالیقدری همچون حضرت خدیجه و حضرت زهرا(س) وجود دارند که کمتر مردی از نظر ایمان و تقوا به پای آنان می رسد. از دیگر نظریات تحقیرآمیز نسبت به زن این است که زن مقدمه ی وجود مرد و برای مرد آفریده شده است.

قرآن با صراحت می گوید زمین و آسمان و ابر و باد و گیاه و ... برای انسان آفریده شده اما هرگز نمی گوید زن برای مرد آفریده شده است؛ بلکه زن و مرد برای یکدیگر آفریده شده اند : « هن لباس لکم و انتم لباس لهن » ( بقره / آیه 187 ).

اکنون می خواهیم بدانیم فلسفه ی تفاوت حقوق زن و مرد چیست؟

بدون شک بین زن و مرد تفاوت هایی وجود دارد که در پرتو پیشرفت های علوم امروزی این تفاوت ها روشن تر شده است.

از جمله تفاوت های زن و مرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

از لحاظ جسمانی:

به طور متوسط مرد درشت اندام تر، بلند قدتر و خشن تر از زن است، صدای زن نازک تر و رشد بدنی و ضربان قلبش سریع تر و مقاومت وی در مقابل بیماری بیشتر از مرد است. مغز متوسط مرد بزرگ تر از مغز متوسط زن است ولی با در نظر گرفتن نسبت مغز به مجموع بدن، مغز زن بزرگ تر است.

از لحاظ روانی:

میل مرد به ورزش، شکار و کارهای پرحرکت بیش از زن است. احساسات مرد مبارزه جویانه و متجاوزانه و احساسات زن صلح جویانه و آرامتر است. احساسات زن از مرد جوشانتر است و نسبت به مرد محتاط تر و تشریفاتی تر بوده، به زینت و آرایش علاقه ی بیشتری دارد. مرد قدرت کتمان رازش بیشتر از زن است و اسرار ناراحت کننده را در درون خود حفظ می کند. از نظر مرد خوشبختی به دست آوردن مقام و شخصیتی قابل احترام در اجتماع است اما از نظر زن به دست آوردن قلب یک مرد و نگهداری او برای تمام عمر نهایت خوشبختی محسوب می شود.

اکنون که به این تفاوت ها پی بردیم باید بگوییم:
لازمه ی اشتراک زن و مرد در حیثیت انسانی این است که حقوقی مساوی داشته باشند اما باید به این نکته دقت کرد که لازمه ی « تساوی حقوق » ، « تشابه حقوق » نیست.

تساوی برابری است و تشابه یکنواختی

از نظراسلام حقوق طبیعی و ذاتی هر فرد متناسب با استعداد آن فرد است یعنی « استعداد طبیعی » مبنای یک « حق طبیعی » است؛ مثلا فرزند انسان حق درس خواندن دارد اما بچه ی گوسفند خیر، زیرا استعداد درس خواندن در فرزند انسان است، نه در بچه ی گوسفند.

بر همین اساس چون ویژگی های ذاتی زن و مرد باهم متفاوت است، لذا حقوق آن ها هم باهم متفاوت است زیرا حقوقشان متناسب با ویژگی هایشان است.

مثلا پدری ثروت خود را به طور مساوی بین فرزندانش تقسیم می کند ( دقت کنید: به طور مساوی نه مشابه )؛ مثلا هم تجارتخانه دارد هم ملک مزروعی و هم مستغلات اجاری، ولی چون قبلا استعداد فرزندانش را ارزیابی کرده و در یکی ذوق تجارت، در دیگری علاقه به کشاورزی و در سومی مستغلات داری دیده، ثروت خود را به صورت مشابه تقسیم نمی کند بلکه با درنظر گرفتن این که آنچه به هر یک می دهد از لحاظ ارزش مساوی با بقیه باشد، به هر یک آن سرمایه ای را می دهد که قبلا در آزمایش استعدادیابی، آن را مناسب آن یافته است.

بنابراین عدم تشابه حقوق زن و مرد، هم با عدالت و حقوق فطری تطابق بهتری دارد، هم سعادت خانوادگی را بهتر تأمین می کند و هم اجتماع را بهتر جلو می برد؛ یعنی لازمه ی عدالت و تساوی بین زن و مرد، عدم تشابه آن ها در پاره ای از حقوق است.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده
تنظیم: مریم فروزان کیا