شبکه های اجتماعی، آری یا نه؟

از وظایف مهم و خطیر بخش امور تربیتی و پرورشی در مدارس می توان به توجه مستمر به منویات و رهنمودهای امام راحل و مقام معظم رهبری و اهتمام برای اقامه نماز جماعت و اعتلای فعالیت های قرآنی و تعظیم شعائر دینی و انقلابی در مدرسه می باشد، بر همین پایه، بخش مرکز یادگیری همراه همیشگی معلمان پرورشی در چند سال اخیر فعالیت هایی در بخش شعرهای مناسبتی، متن مجری های مناسبتی، قرآن و صبحگاه در مدرسه مقالاتی را ارائه داده است، با توجه به استقبال این عزیزان در مدرسه، بر آن شدیم که با ارائه مسائل و شبهات دانش آموزان در سنین مختلف، آن ها را برای ورود به جامعه بزرگ تر از خانواده و مدرسه آماده نماییم. بسیاری از مسائل طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، دانش آموزان و خانواده های آن ها را با سبک زندگی اسلامی آشنا می نماید.

در این بخش به یکی از بزرگترین دغدغه های خانواده ها و دانش آموزان خواهیم پرداخت و تلاش بر آن داریم که دانش آموزان پس از آشنایی با این مبحث در آینده ای نه چندان دور در زندگی خود با درک درست از آموزه های دینی بتوانند زندگی شایسته ای را انتخاب کنند.

استفاده از شبکه های اجتماعی، آری یا نه؟

اینترنت به عنوان یکی از مهم ترین ابداعات بشر در قرن اخیر، با قابلیت های متعدد و گسترده اش، بخش های مختلف زندگی انسانی را تحت تأثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است. هدف اصلی اینترنت، برداشتن فاصله جغرافیایی میان انسان های سراسر دنیا و ایجاد تحول در عرصه ارتباطات و تبادل اطلاعات است.

همه ی ما لذت استفاده از اینترنت و به دنبال آن حضور در شبکه های مجازی و ایجاد ارتباط با دنیای وسیع مجازی را تجربه کرده ایم، اما باید در نظر داشت تأثیراتی که فضای مجازی بر روی ذهن و روان و در نتیجه زندگی انسان می گذارد، چگونه است؟ پیامدهای آن مثبت است یا منفی؟ آیا می توان فضای مجازی را جایگزین خوبی برای فضای حقیقی دانست؟

در اینجا آثار و پیامدهای استفاده از شبکه های مجازی را باهم بررسی می کنیم:

آثار مثبت

1- افزایش اعتماد به نفس

افرادی که در فضای مجازی حضور پیدا میکنند، به دلیل عدم شناخته شدن از سوی مخاطبان می توانند آزادانه اظهار نظر کرده و به دنبال آن نظرات سایر کاربران را نقد و تحلیل کنند و این امر موجب افزایش حس اعتماد به خویشتن در آن ها می شود.

2- آشنایی با افراد، جوامع و فرهنگ های مختلف
وجود زبان های مختلف در رسانه های اجتماعی، امکان حضور تمام افراد جامعه را فراهم می کند که می توانند فرهنگ حاکم بر جامعه خود را به معرض دید عموم بگذارند. اینکه یک جوان بتواند با امثال خود در کشورهای دیگر جهان ارتباط برقرار کند، باعث می شود تا این رسانه ها به مکانی تبدیل شوند که وی بتواند فرهنگ ها و آداب و رسوم کشور خود را به دیگران معرفی کند و به اشتراک بگذارد.

3- امکان ارتباط بادوستان و آشنایان
شبکه های مجازی امکان ارتباط مستمر با دوستان و کسانی که دیر زمانی است از آن ها بی خبریم و یا به دلیل دوری مسافت ارتباط کمی با آن ها داشته ایم را برقرار می سازد.

دوستانی را که زمان درازی است ندیده ایم، بار دیگر می بینیم و در مجموعه ای گسترده تر، به دوستیمان ادامه می دهیم. می توانیم از کتاب ها، فیلم ها، سلایق و عقاید یکدیگر استفاده کنیم و آن ها را با سایر دوستانمان به اشتراک بگذاریم؛ آن هم با چند کلیک. در حالی که این کارها، پیش تر بسیار وقت گیر بودند و نیاز به حوصله فراوانی داشتند و همه اینها در نهایت، به رشد فکری و تکامل دسته جمعی کاربران کمک می کند.

و دیگر مزایا از جمله انتشار سریع اخبار و اطلاعات، شکل گیری خرد جمعی و ... .

پیامدهای منفی استفاده از شبکه های مجازی:

1- ایجاد افسردگی در نوجوانان و جوانان
بنا به گزارشی که در مجله سایبرسایکلوژی با عنوان «رفتار و شبکه‌های اجتماعی» به چاپ رسید بیانگر این بود که نوجوانانی که بیش‌ازاندازه از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، سلامت روانی نامناسبی دارند.

تحقیق دیگری نیز در این زمینه صورت گرفته است که نشان می‌دهد افراد پس از استفاده بیش‌ازاندازه از فیس‌بوک احساس افسردگی می‌کنند. این تحقیق علت این موضوع را تمایل افراد به مقایسه سطح اجتماعی خودشان با دوستانی می‌داند که در ساعاتی خاص در این شبکه‌ها حضور دارند.

مرکز سلامت انگلیس که درگذشته از بنیاد سلامت جهانی خواسته بود تا سطح سلامت ملی را افزایش دهد، می‌گوید: «کودکانی که بیش از 4 ساعت در روز به صفحات نمایش نگاه می‌کنند، در معرض شدید خطر افزایش مشکلات روانی قرار دارند.»

2-  انزوا و دور ماندن از محیط های واقعی اجتماع
جامعه مجازی، هیچ وقت جایگزین جامعه واقعی نخواهد گردید؛ زیرا انسان نیاز دارد دیده شود، ارتباط چشمی، لمسی و فیزیکی برقرار کند؛ اما فضای مجازی نه تنها هیچ یک از این نیازها را برطرف نمیکند بلکه فرصت حضور در فضای حقیقی و ارتباط با همسانان را از انسان میگیرد.

3- انحراف جنسی و بلوغ زودرس
یکی از مهمترین پیامدهای منفی شبکه های اجتماعی برای نوجوانان، ورود به محیط های مسموم و غیراخلاقی است که مشاهده عکس ها و فیلم های چنین محیط هایی موجب بلوغ زودرس در آنان می شود. همچنان که انحراف جنسی و کشیده شدن به سمت دوستی با جنس مخالف را در پی خواهد داشت.

4. نقض حریم خصوصی افراد
معمولاً شبکه های اجتماعی ابزارها و امکاناتی را در اختیار کاربران خود قرار می دهند تا آن ها بتوانند تصاویر و ویدئوهای خویش را در صفحه شخصی خود قرار دهند. همین طور، کاربران می توانند اطلاعات شخصی خود را نیز در این شبکه ها قرار دهند.

مشکلاتی از قبیل ساخت پروفایل های تقلبی در شبکه های اجتماعی و عدم امکان کنترل آن ها به دلیل حجم بالای این هرزنامه ها، باعث می شود که افرادی با پروفایل های تقلبی به شبکه های اجتماعی وارد شوند و با ورود به حریم های خصوصی افراد مورد نظر، تصاویر و اطلاعات آن ها را به سرقت برده و شروع به پخش تصاویر در اینترنت کنند.

5. تبلیغات ضد دینی و القای شبهات
در شبکه های اجتماعی اینترنتی نیز مانند سایر رسانه ها، افراد و گروه های مغرض با اهداف از پیش تعیین شده و با شیوه های مخصوص، اقدام به تبلیغات ضد دینی و حمله به اعتقادات مذهبی می نمایند. گاه پس از تحقیق و ریشه یابی درمی یابیم که هدف اصلی گردانندگان برخی از این شبکه ها، دین زدایی و حمله به مقدسات بوده است.

حال که پیامدهای منفی اعتیاد به شبکه های مجازی را دانستیم، آیا نباید استفاده از آن را محدود کنیم؟

چه راهکاری برای برون رفت از اعتیاد به شبکه های مجازی توصیه می شود:

با در نظر گرفتن آثار سوء و مُضرّ فضاهای مجازی، تفریحات ورزشی و فیزیکی سالم و همچنین نهادینه شدن فرهنگ ورزش در جامعه می تواند موجب تخلیه انرژی افراد و بخصوص جوانان شود و جایگزین استفاده افراطی از شبکه های مجازی گردد.

از سویی دیگر والدین باید این نکته را در نظر داشته باشند که به صورت دوره ای برای فرزندانشان وقت کافی بگذارند و با مدیریت کامل خود، سرگرمی هایی همچون سینما، تئاتر و حتی رفتن به یک رستوران را در برنامه زندگی خود بگنجانند و زندگی فرزندانشان را به خوبی رصد نمایند.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیزاده
تنظیم: مریم فروزان کیا