اطلاع رسانی تلویزیون کمی بعد از واقعه

اواسط سال 1337 بود که تلویزیون سرو کله اش پیدا شد و به زعم عده ای آنقدر عجیب و خلاف شرع بود که در جایی شنیدم روضه خوانی بخاطر تلویزیون داشتن یک خانواده روضه های هفتگی آنجا را ترک و شرط آمدنش را نبود این تکنولوزی تازه وارد اعلام کرد...
اما به مرور استفاده از این رسانه در بین مردم جا افتاد و تقریبا در تمام خانه ها یک تلویزیون پیدا شد؛ گذشت تا رسید به ویدئو که آنهم از مخالفت ها بی نصیب نماند و داشتنش در خانه امری ناپسند و غیر قانونی محسوب می شد که اگر می خواستی از قضاوت دیگران در امان باشی باید موقع آمدن دوست و آشنا در کمد اتاقت مخفی اش می کردی تا به انجام کار غیر قانونی و خلاف شرع محکوم نشوی.
با گذشت زمان استفاده از ویدئو هم امری عادی شد و کم کم با راه افتادن ویدئو کلوپ ها امکان دسترسی به فیلم های ایرانی و خارجی زیادی برای مردم فراهم شد.
تلویزیون با دو شبکه و یکی دو سریال شبانگاهی و فیلم های ویدئو کلوپ ها رسانه های اصلی مردم بود تا رسید به ماهواره و اینترنت که تقریبا در یک دوره زمانی مشابه وارد شدند و به خاطر ویژگی ها و امکاناتی که داشتند اما و اگر های بیشتری را مطرح کردند.
اینترنت در اوایل دهه هفتاد وارد ایران شد و اوایل بیشتر در امور پژوهشی مورد توجه بود و تنها در موسسات محدودی وجود داشت مانند دانشگاه شریف. به مرور استفاده از ایمل رواج پیدا کرد، به دنبالش وبلاگ ها راه افتاد و ادامه پیدا کرد تا مرورگرها، سایت ها و ... امروز هم شبکه های اجتماعی.

همزمانی اینترنت و ماهواره در تغییر شرایط سهم زیادی داشت. بهمن 1373 بود که قانون ممنوعیت به‌ کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره با امضای رئیس مجلس وقت ابلاغ شد که به موجب این قانون ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده ممنوع اعلام شد و وزارت کشور موظف بود با استفاده از نیروهای انتظامی یا نیروی مقاومت بسیج در اسرع وقت نسبت به جمع ‌آوری تجهیزات دریافت از ماهواره اقدام کند.
در طول سال های مختلف هم برای مقابله با تولیدات ماهواره ای راهکارهای زیادی مطرح می شد که بیشتر با نگاه سلبی و قهری همراه بود. درست زمانی که ماهواره در اکثر خانه ها وارد شده بود؛ مدتی جمع کردن دیش های ماهواره از پشت بام منازل که نظرات موافق و مخالفی به دنبال داشت عنوان شد که بعد از مدتی اجرای این راهکار هم جواب نداد.   
شتاب آمدن و استفاده از شبکه های اجتماعی حساسیت ها نسبت به ماهواره را به مرور کمرنگ تر کرد و نوبت به این رسانه نوپا رسید؛ بنابراین ذهن ها به این سمت رفت که چطور می شو جلوی این شبکه ها را گرفت؟ در حالیکه هر چه جلوتر آمدیم امکان دسترسی به رسانه ها راحت تر شد و با داشتن یک گوشی هوشمند هر کس به راحتی می توانست عضوی از شبکه های اجتماعی شود.
شبکه های اجتماعی از رسانه هایی بودند که علاوه بر تنوع و امکانات جذابیت های بالایی هم برای همراهی کاربر داشتند که در دیده شدن شان نقش داشت و همین از دلایلی بود که باعث شود در حال حاضر تعداد کاربران این شبکه ها روز به روز بیشتر شوند.

اطلاع رسانی کمی بعد از واقعه
با وجود اینکه شبکه های اجتماعی همه گیر شده و حتی در مواردی به کمک سایر رسانه ها هم آمده حالا مدتی است شبکه های سیما در حین پخش برنامه های مختلف به خصوص سریال های شبانه زیرنویس هایی را پخش می کنند که مربوط به شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است و از خوب و بد این فضا می گوید. پیام هایی که راه های استفاده درست از این شبکه ها و اقداماتی که جلو سوء استفاده ها را می گیرد گوشزد می کند و...
این حرکت در اصل خوب است اما مسئولین رسانه ملی کمی دیر به یاد اطلاع رسانی افتاده اند؛ حال که آمار بالایی از مردم از نوجوان گرفته تا سنین بالا عضویت در شبکه های اجتماعی را تجربه کرده اند و تقریبا در نحوه استفاده به یک روند مشخص رسیده اند زمان مناسبی برای آموزش درباره نحوه استفاده از ابزاری که مردم استفاده اش را تجربه کرده اند نیست. در حال حاضر که تقریبا تمام رسانه ها متأثر از شبکه های اجتماعی هستند و استفاده از این فضا به یک امر روزانه برای کاربران تبدیل شده برای اطلاع رسانی و آموزش استفاده کمی دیر است.
اما این اتفاق تازگی ندارد و بر اساس آنچه بالاتر مرور کردیم در سال های اخیر در مورد سایر رسانه های وارداتی هم وجود داشته. اینکه آشنایی با یک تکنولوژی در ابتدا کامل نباشد و پیامدهای مثبت و منفی اش نا معلوم درست، اما معمولا انرژی و زمانی که می شود برای آشنایی با این ویژگی ها و نحوه استفاده مطلوب به کار گرفت صرف مقابله و حذف می شود؛ شاید زمانی این راهکار جواب می داد اما با وجود امکاناتی که امکان برقراری ارتباط با دورترین نقاط را فراهم می کند و هر محدودیتی راهکاری برای از بین رفتن دارد نگاه قهری به موضوع چندان جوابگو نباشد؛ نکته ای که ظاهرا مسئولین هم به آن پی برده اند؛ اما کمی دیر.
تمام این تکنولوژی ها از زمان تلویزیون تا همین الان که شبکه های اجتماعی در صدر توجه هستند و معلوم نیست چند روز یا چند سال دیگر قرار است رسانه ای جدید بیاید، هر کدام زمانی تابویی محسوب می شدند که استفاده از آن بد بود اما گذشت زمان و تغییرات محیطی و جریانات اجتماعی بارها ثابت کرده که راه مقابله با تکنولوژی تازه وارد تَرد نیست. شاید بهتر باشد زمان و انرژی که برای حذف یک تکنولوژی استفاده می شود در جهت آموزش و آگاه سازی به موقع نسبت به ویژگی های آن باشد تا وقتی همه گیر شد و یکی یکی بحران هایش خودنمایی کرد تازه به فکر علاج و درمان نرفت.
تلویزیون زمانی ابزاری بود که داشتنش برای عده ای زشت و خلاف شرع محسوب می شد اما گذر زمان و تغییر شرایط باعث شد تا همان تلویزیون طرد شده امروز وسیله ای باشد برای آموزش و اطلاع رسانی در مورد رسانه ای دیگر به نام شبکه های اجتماعی، اتفاقی که دور از ذهن نیست بعدها نسبت به تکنولوژی ای دیگر در شبکه های اجتماعی بیفتد.

زهرا فرآورده

بخش ارتباطات تبیان

مطالب مرتبط:
نسبت تلویزیون و شبکه‌ های اجتماعی