درسی از سلول های بدن مان

با این مقدمه در مورد یکی از رفتارهای مهم سلول ها در بدن خود می پردازیم. بسیاری از موجودات زنده از جمله ما انسان ها، از ترکیب شدن دو سلول زایشی (نر و ماده) به وجود آمده ایم. این دو سلول با هم ترکیب شده و سلول حاصل شروع به تقسیمات متعدد می کند. پس از چند بار تقسیم پی در پی این سلول ها به جمعیتی از سلول ها تبدیل می شوند. این جمعیت سلول است که همه بدن ما را می سازد. از طرف دیگر این جمعیت سلول ، که همگی دارای ساختار و محتوای ژنتیکی یکسان اند، چطور ممکن است عده ای از این سلول ها ، سلول قلبی،برخی به سلول های ماهیچه ای،برخی به سلول های ریه ،برخی اندام های زایشی و... را ایجاد می کنند؟

مطالعات مختلف نشان داده است که جمعیت سلولی ذکر شده با دریافت محرک هایی از بیرون، درون و حتی سلول های مجاور خود در راه های از پییش تعیین شده و حتی جدید قرار می گیرد. این مسیرها که به مسیرهای سیگنالینگ معروف اند با فعال کردن برخی ژن ها و به تبع آن خاموش کردن عده ای دیگر شروع به کار می کنند. این ژن ها هستند که سبب رشد و نمو برخی سلول ها به سمت و هدف خاصی می شوند.

با این حال اگر سلولی که دارای ژن های هدف مناسب است در محیط و یا مکانی قرار گیرد که شرایط برای ادامه حیات آن مشکل باشد، نمی تواند محتوای ژنتیکی خود را نمایش دهد و حتی ممکن است دچار مرگ و میر شود.در علم زیست شناسی به کلیه عوامل دخیل در رشد این سلول(اعم از محیط، بستر ،سلول های مجاور و...)  Niche گفته می شود.

هر کدام از ما انسان ها نیز دارای یک سری از استعداد ها و توانایی ها هستیم که مانند همان ژن ها هستند. نیچ یا کنام برای ما انسان ها نیز وجود دارد. اگر انسان ها بتوانند متناسب با استعدادهای خود نیچ مناسب خود را پیدا کنند در نتیجه خواهند توانست به اهداف خود دست یابند. اما اگر این نیچ ، نیچ متناسب با توانمندی های شان نباشد ،نخواهند توانست در آن محیط دوام بیاورند. حال فرض کنید فردی تمام استعدادش در هنر است اگر به کاری که کاملاً فرایندی خشن و  سخت دارد گمارده شود، نه کار را می تواند انجام دهد و نه خود از کارش راضی خواهد بود. در سطح سلولی اگر چنین اتفاقی بیافتد ،سلول طبق برنامه ای رفتاری ، دچار مرگ می شود.اما انسان ها ، دچار فرسایش و یا روزمرگی خواهند شد. بنابراین بهتر است افراد به جای اینکه جای دیگران را بگیرند،تلاش کنند جای واقعی خود را بیابند. اما در بسیاری مواقع خود فرد نیز نمی داند استعداد واقعی اش چیست و یا بهتر بگوییم برای چه کار درست شده است. کمک به استعداد یابی افراد اگر در زمان های نوجوانی و جوانی اتفاق بیافتد موثر تر است. بنابراین خانواده و دوستان از یک طرف و آموزش و پرورش نیز از طرف دیگر می توانند به استعداد یابی افراد کمک کنند تا افراد با دیدی باز به سمت علایق و استعدادهایشان راهنمایی شوند.

فاضل صحرا نشین سامانی

بخش دانش و زندگی تبیان