پروژه تشکل‌سازی، مانع کرسی‌های آزاداندیشی
دکتر غلامرضا خواجه سروی، معاون فرهنگی- اجتماعی وزارت علوم در دولت دهم بود.
در دوره مسئولیت او و در سال 89آیین‌نامه اولیه كرسی‌های آزاداندیشی تدوین و پس از انجام اصلاحاتی در سال 90 با امضای وزیر وقت علوم به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. از آن زمان تا‌كنون صدها كرسی آزاداندیشی با موضوعات مختلف و كیفیت‌های متفاوت در برخی دانشگاه‌ها برگزار شده است. با دكتر خواجه‌سروی درباره كرسی‌های آزاداندیشی گفت‌وگو كرده‌ایم.
آقای دكتر كرسی‌های آزاداندیشی در دوره مسئولیت شما راه‌اندازی شد، با وجود گذشت چند سال، اكنون وضعیت این كرسی‌ها را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
به‌نظرم سرعت برگزاری كرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی كشور نسبت به گذشته كم شده، اوایل كار هم عزم جدی در بین مسئولان وزارت علوم برای برگزاری كرسی‌های آزاداندیشی وجود داشت و هم تشكل‌های دانشجویی این كار را دنبال می‌كردند و از آن استقبال شده‌بود. با توجه به اینكه این حركت در دولت یازدهم به سمت تغییر و اصلاح آیین‌نامه كرسی‌های آزاداندیشی گرایش پیدا كرد، قدری كار متوقف شد، انرژی به سوی دیگری رفت و پراكندگی به‌وجود آمد.
آیین‌نامه قبلی چه ایرادی داشت كه تغییر آن در دستور كار قرار گرفت؟
ایرادی نداشت بلكه رویكردهای وزارت علوم تغییر كرد. آیین‌نامه اولیه با هدف ایجاد، تقویت و نهادینه‌سازی فضای عقلانی، چندصدایی و آزادی استماع سخن و نیز ایجاد فرهنگ تضارب آرا و تعامل علمی در عین اجتناب از جدال باطل در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی تدوین و ابلاغ شد. هر آیین‌نامه‌ای نیاز به تغییر دارد و باید به‌روز شود ولی این كار باید در طول كار انجام شود. به جای تلاش برای برگزاری كرسی‌های آزاداندیشی، انرژی روی تغییر آیین‌نامه صرف و كار اصلی فراموش شد. از طرفی بحث‌های انحرافی و حاشیه‌های آموزش‌عالی قطعا روی كرسی‌های آزاداندیشی تأثیر منفی داشت. البته همین‌كه الان كرسی‌های آزاداندیشی متوقف نشده جای شكرش باقی‌است.
شما 2سال رئیس هیأت مركزی نظارت بر كرسی‌های آزاداندیشی وزارت علوم بودید، چزا کرسی های آزاد اندیشی در وضعیت مطلوبی نیست؟
در شرایط فعلی فضای بسیاری از دانشگاه‌ها به دعواهای داخلی معطوف شده.تشكل‌های دانشجویی و فعالان دانشجویی كه می‌توانستند كرسی‌های آزاداندیشی برگزار كنند درگیر حاشیه‌ها شده‌اند. اگر دانشگاه محل تضارب افراد شود، از مسیر آرامش خارج می‌شود. در برخی دانشگاه‌های كشور پروژه‌ای به‌نام «تشكل‌سازی» شروع شده كه البته خیلی ارتباط با معاونت فرهنگی وزارت علوم ندارد و از جاهای دیگری هدایت می‌شوند. هدف از پروژه تشكل‌سازی هم احیای تشكل‌های منحله است. طبیعی است انرژی‌ای كه می‌توانست صرف گسترش كرسی‌های آزاداندیشی شود به سمت حل این نگرانی‌ها سوق پیدا كرد و از طرفی از كرسی‌های آزاداندیشی نیز حمایت نشد.
هــدف اصلــی پـــروژه تشكل‌سازی چیست؟
هدف پروژه تشكل‌سازی در دانشگاه‌ها ایجاد پیاده نظام برای طیف خاص سیاسی است كه می‌خواهند در آینده ایفای نقش كنند و تلاش می‌كنند كه تمام آموزش عالی را در اختیار بگیرند. حتی با اتكای به این پیاده‌نظام دانشجویی می‌خواهند از دولت آقای روحانی عبور كنند. شبیه این كار در دولت اصلاحات اتفاق افتاد و از تشكل‌های آن دوره به‌ویژه دفتر تحكیم وحدت یك پیاده نظام ساخته شدكه در نهایت به 2شقه شدن و از هم پاشیدن تحكیم منجرشد. هدف نهایی یك كار سیاسی است تا یك كار دانشگاهی و آموزش عالی.
مقام معظم رهبری بارها بر مدیریت نخبگان بر كرسی‌های آزاداندیشی تأكید كرده‌اند، ولی دانشگاهیان به‌دلیل احساس نگرانی از عواقب كار در كرسی‌های آزاداندیشی شركت نمی‌كنند، مثلا در ارتقای اعضای هیأت علمی، به مسائل مطرح شده در كرسی آزاداندیشی استناد شود. شما این احساس نگرانی را قبول دارید؟
چنین نگرانی‌ای بیش از این كه واقعیت داشته باشد جنبه روانی دارد. من موردی سراغ ندارم كه استادی به‌علت بیان نظراتش در كرسی‌های آزاداندیشی ارتقای شغلی‌اش متوقف شده باشد. این ها تصورات ذهنی برخی افراد است، آزادی پس از بیان آزادانه اندیشه وجود دارد، برخی هم مشكلات دیگری دارند كه به كرسی‌های آزاداندیشی ربط می‌دهند. البته این نگرانی در كشور ما وجود دارد، اغلب افراد خیلی علاقه‌ای به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود ندارند، زیرا از دیدگاه آن ها این كار هزینه دارد درحالی‌كه چنین چیزی واقعیت ندارد.
تضارب آرا به جای تضارب افراد
اگر در فضای آموزش عالی شاهد تنش باشیم و به جای تضارب آرا، تضارب افراد را داشته باشیم نگرانی دستگاه‌های امنیتی و انتظامی بیشتر می‌شود. اما اگر در محیط‌های دانشگاهی آرامش حاكم باشد و رویكرد این محیط‌ها علم محوری و مرجعیت علمی و ارتقای سطح علمی دانشگاه باشد این نگرانی‌ها كاهش پیدا می‌كند و درصورتی كه با سیاسی كاری و ایجاد تنش پیش برود به‌طور طبیعی نگرانی‌ها افزایش پیدا می‌كند.
مرکز یادگیری سایت تبیان
همشهری آنلاین
