آیا خال ها خطرناك هستند؟

خال ها، ضایعات پوستی مسطح یا برجسته ای هستند كه ناشی از به هم خوردن تركیب طبیعی بافت های پوست در اثر افزایش یا عملكرد غیر طبیعی سلول های رنگدانه ساز پوست هستند. در حقیقت خال یك تنوپلاسم خوش خیم سلول های رنگدانه ساز است. خال های مادرزادی در موقع تولد ممكن است بسیار كمرنگ باشند و به همین دلیل ممكن است مورد توجه واقع نشوند.خال ها ضایعه های خوش خیم هستند و نیاز به اقدام درمانی ندارند.

انواع خال ها

به طور كلی خال ها به دو گروه بزرگ تقسیم می شوند:

الف- خال های اكتسابی :

اكثریت خال ها اكتسابی هستند و به طور طبیعی حدود 80 درصد مردم دارای یك یا چند خال ملانوسیتی می باشند. این خال ها بیشتر در دوران كودكی و بلوغ ایجاد می شوند و پس از سن 35 سالگی پیدایش خال جدید كمتر دیده می شود. یك فرد سفید پوست در سن میانسالی دارای حدود 20 تا 40 عدد خال است كه كاملا طبیعی است.

خال ها معمولا ابتدا ضایعات قهوه ای رنگ مسطح و صاف شبیه كك مك است (خال جانكشنال یا JUNCTIONAL NEVUS) و با گذشت زمان بزرگ تر، كم رنگ تر و برجسته می شود (خال مركب یا COMPOUND NEVUS). همچنین ممكن است در سطح بعضی خال ها موهایی رشد كند. البته بعضی خال ها ممكن است به همان شكل اولیه باقی بمانند و تغییری نكنند. بعضی خال ها در سنین جوانی، هنگام حاملگی، در دوران بلوغ یا در اثر تزریق ACTH تیره تر و بزرگ تر می شوند و برخی اوقات خال های جدید ممكن است بروز كند.

ب- خال های مادرزادی :

حدود یك درصد نوزادان، در موقع تولد دچار این نوع خال هستند. این نوع خال ها می تواند در اندازه های كوچك، متوسط و بزرگ باشد. خال های بزرگ، قطری بالاتر از 20 سانتیمتر دارند و ممكن است گاهی به اندازه ای بزرگ باشند كه قسمتی از اندام یا تمام آن را در برگیرند. این نوع خال ها در قسمت تحتانی پشت و در ناحیه ران ها دیده می شوند و 4 تا 6 درصد خطر ایجاد "سرطان بدخیم پوست" یا "ملانوم" (MELANOMA) در آنها وجود دارد.خال های مادرزادی در موقع تولد ممكن است بسیار كمرنگ باشند و به همین دلیل ممكن است مورد توجه واقع نشوند. خال های ملانوسیتی مادر زادی كوچك و متوسط معمولا سرعت رشد كمتری نسبت به سرعت رشد شیر خواران دارند و بنابراین با گذشت زمان كوچك می شوند. در موقع بلوغ این خال ها تیره تر شده و موهای خشن روی آنها رشد می كند.

خال های دیگری نیز در بدن وجود دارد كه برخی از انواع آنها شامل موارد زیر است:

خال هاله دار

این نوع خال حاشیه ای از پوست سفید به پهنای 25میلیمتر در اطرافش دارد و بیشتر هنگام بلوغ دیده می شود. شایع ترین محل این نوع خال در پشت می باشد. واكنش های ایمونولوژیك می توانند باعث بی رنگ شدن اطراف خال و حتی باعث كنترل و از بین بردن خال گردند. اگر چه این نوع خال در افراد جوان نیازی به پیگیری ندارد، ولی در افراد مسن تر بایستی ملانوم بدخیم را در نظر گرفت و در صورت هر گونه شك بایستی از آن نمونه برداری کرد.

خال آبی

برجستگی آبی رنگ با سطح صاف و اندكی برجسته با قطر كمتر از یك سانتیمتر است كه شایع ترین محل آن در اندام ها یا كفل و صورت است. یك نوع آن احتمال بدخیمی دارد. در صورتی كه از نظر زیبایی مسئله ساز باشد می توان آن را به وسیله جراحی خارج كرد. این خال ها باید به صورت عمقی و تا لایه چربی زیر جلدی برداشته شوند تا عود نكنند.

خال دیس پلاستیك

این خال های غیر عادی و بدشكل در 2 تا 5 درصد جوانان و بالغین دیده می شوند. این خال ها، قطری بیش از 5 میلیمتر دارند و دارای حاشیه ای نامنظم هستند و درجاتی از التهاب و تغییر رنگ در آنها دیده می شود. اهمیت این خال ها از لحاظ استعداد بیشتر آنها برای تبدیل به ملانوم بدخیم است و به محض مشاهده ی هر گونه تغییری باید این خال ها را برداشت.

سایر ضایعات رنگی پوست كه در تشخیص افتراقی خال مورد توجه هستند:

كك و مك :

شبیه خال اكتسابی جانكشنال است، ولی برخلاف خال به ندرت اندازه ی آنها بیشتر از چند میلیمتر می شود و بعضی مواقع ممكن است به هم متصل شوند. این ضایعات در اثر تماس با نور خورشید تیره تر شده و ممكن است در زمستان ها پاك شوند و برخلاف خال كه ممكن است در تمام نقاط بدن باشد، كك و مك فقط در نواحی رو باز بدن كه در معرض آفتاب هستند، مانند صورت و گردن دیده می شوند.

گاهی ضایعاتی به صورت لكه های قهوه ای روی مچ دست ها، پشت دست ها، ساعد و صورت ظاهر می شوند كه به آنها لكه های آفتابی یا لكه های سنی می گویند.

همچنین ضایعات برجسته ی زگیلی شكل روی صورت یا تنه ممكن است دیده شود كه اینها خال نیستند و توسط متخصص پوست تشخیص داده می شوند.

دکتر محمد علی نیلفروش زاده- متخصص پوست،مو و زیبایی