تبیین مفهوم کلمه فتنه در نهج البلاغه
بخش نهج البلاغه
سایت فرهنگی اطلاعرسانی تبیان به بررسی مفهوم کلمه فتنه در نهج البلاغه پرداخت.به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی،فتنه در لغت به معنای کفر، گمراهی،آشوب،امتحان و آزمایش کردن و معانی دیگر آمده است. اما در اصطلاح بهمعنای اختلاف مردم در عقاید و آرائشان است. به طوری که سبب ایجاد ناآرامی وتشویش در بین آنها، برای رسیدن به اهداف خاصی میشود. در شناخت جریان فتنهشاید هیچ کس و هیچ زمانى به اندازه امام على علیه السلام و زمان آن حضرت،جریان فتنه و نفاق خود را عیان و آشکار نکرد. با نگاه اجمالى به نهج البلاغه امیر مۆمنان على علیه السلام در خطبهها و نامهها و حکمتهاىبسیارى به جریان فتنه و نفاق و منافقان اشاره دارد.
ریشه فتنه ها امام علی علیه السلام در خطبه ۵۰ نهج البلاغه می فرماید: «انما بدء وقوع الفتن اهواء تتبع و احکام تتبدع یخالف فیها کتاب الله و یتولی علیها رجال رجالا علی غیردین الله (۱) ; همانا ابتدای بروز آشوب ها و فتنه ها، هواها است که مورد تبعیت قرار می گیرند و احکامی است که بدعت گذاشته می شوند. در این فتنه ها با کتاب خدا مخالفت میشود و مردانی از مردان دیگر بر مبنایی غیر از دین خدا تبعیت میکنند.» در این خطبه امام علیه السلام علت فتنه ها را دو چیز می داند: ۱ - تبعیت هوای نفس: اولین عامل فتنه، تبعیت از هوای نفس یاشیطان درون است. این شیطان می کوشد تا به گوهر جان آدمی دستبرد زند و سرمایه های گرانبهایش را به نابودی کشد. او انسان را با آرزوهایش سرگرم میکند، تا از مقصد اصلی بازماند. او می خواهد یاد خدا را از صفحه دل و زندگی آدمی به کلی پاک کند. پیروی از هوای نفس، شیطان را بر جان مسلط میکند و تا از انسان لاشه ای انسان نما باقی نگذارد،از پای نمی نشیند. نفس اماره با داشتن خواهش های بی پایان، زینت آرایی گناه و هموار کردن و آسان نمایی جرم های سنگین، در به خطر انداختن انسان یدطولایی دارد و اگر یکه تاز صحنه جان شود، عقل را به اسارت می گیرد. امام سجاد علیه السلام می فرماید: «کم من عقل اسیر تحت هوی امیر». خدایا! از نفسسرکشی به تو شکوه میکنم که بسیار به بدی ها فرمان می دهد و در خطاها می شتابد. (۲)
تنظیم: هومن بهلولی