شیوع ناباروری در بین زوج های جوان 

بسیاری از زوج‌های جوان، این روزها بر این باورند که خانواده ایده‌آل، خانواده‌ای تک فرزند است و داشتن بیش از یک فرزند در خانواده سطح کیفی تربیت کودک را کاهش می‌دهد.

بسیاری از زوج‌های جوان، این روزها بر این باورند که خانواده ایده‌آل، خانواده‌ای تک فرزند است و داشتن بیش از یک فرزند در خانواده سطح کیفی تربیت کودک را کاهش می‌دهد. علاوه بر مسائل اقتصادی، شاید همین دلیل سبب افزایش روند تک‌فرزندی و کاهش میل زوجین به باروری و فرزندآوری در سال‌های اخیر شده است.
هدف از تشکیل خانواده در چند دهه اخیر نسبت به گذشته دچار تغییر شده زیرا در خانواده‌های سنتی با دید تداوم وضعیت اجتماعی هدف اصلی ازدواج ضمن بر آوردن نیازهای زن و شوهری، پرورش فرزندان سالم بود اما درحال حاضر هدف اصلی هریک از زوجین ارتقای وضعیت خود در عرصه‌های مختلف تحصیلی، اجتماعی، اقتصادی و... است و در این بین آنان حضور فرزند را مخل رسیدن به اهداف شخصی خود می‌دانند.
در ازدواج‌های سنتی مرد همواره در نقش نان آورخانه و زن نقش کدبانو و مادر را به عهده داشت؛ در چنین شرایطی زنان نقش مادری خود را به عنوان یک وظیفه اصلی و اساسی پذیرفته بودند، در حالی که اکنون به علت اشتغال و افزایش سطح سواد گروه عمده‌ای از زنان در جامعه، این باورها از بین رفته و امکان آنکه زن بتواند بخش عمده‌ای از وقت خود را به فرزندپروری اختصاص دهد نیز وجود ندارد.
این در حالی است که در دین مبین اسلام یکی از مهمترین فلسفه های ازدواج بقا و دوام نسل است و از آیات و روایات بسیار به فرزندآوری توصیه شده است در فرهنگ ایرانی تولید مثل و فرزندآوری جایگاهی ویژه دارد و گویی میل انسان به جاودانگی با داشتن فرزند محقق میشود اما متاسفانه آمار جمعیت ایران روندی کاهشی دارد. امروزه بسیاری از زوج‌های جوان تمایلی به بچه دار شدن ندارند که این یا به‌دلیل ترس از هزینه‌های این موضوع است یا بچه را مزاحم زندگی خود می‌دانند؛ قطعا خانواده‌ها عاملی را برای نداشتن فرزند در نظر دارند.
کارشناسان معتقدند که یکی از مهم‌ترین دلایلی که زوج‌های جوان میل به بچه‌دار شدن ندارند، ترس از بحران‌های مالی و از دست دادن شغل است اما تمایل نداشتن خانواده‌ها به زادآوری پیامدهایی در مسائل خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی کشور دارد که نباید از آن غافل ماند.:

كاهش جمعیت در سال‌های اخیر تبدیل به یك مساله مهم شده، تا آنجا كه در برنامه‌های مختلف به صورت كوتاه‌مدت و بلندمدت به آن توجه ویژه‌ای شده است. احتمال بروز بحران سالمندی در ایران باعث شده است سیاست‌های جمعیتی از كاهش جمعیت به افزایش جمعیت تغییر كند .شهلا كاظمی‌پور، جمعیت‌شناس، درباره عواملی كه می‌تواند به تشویق افراد به فرزند‌آوری كمك كند، می‌گوید: اگر زیربناهای اقتصادی جامعه تقویت شوند و در كنار آن نگرش‌ها هم تغییر كنند، شاهد رشد فرزندآوری در جامعه خواهیم بود.
 دلایل مردم برای بچه‌دار نشدن تا چه حد به عوامل فرهنگی و تا چه حد به عوامل اجتماعی و اقتصادی بازمی‌گردد؟
كاهش باروری در جوامع ارتباط مستقیمی با سطح توسعه یافتگی جامعه دارد؛ یعنی هر چقدر جامعه بیشتر توسعه پیدا می‌كند و هرچه آدم‌ها از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیشتر رشد می‌كنند و توقعاتشان بالاتر می‌رود و رفاهشان بیشتر می‌شود به همان میزان فرزندآوری در جامعه كاهش پیدا می‌كند. افراد در گذشته به كمیت‌ها اهمیت می‌دادند ولی در حال حاضر كیفیت زندگی برای افراد از كمیت آن مهم‌تر است. در گذشته جریان ثروت از بچه‌ها به سمت والدین بود. بچه‌ها در دامپروری و كشاورزی به والدین خود كمك می‌كردند و در نتیجه كمیت و تعداد فرزندان برای والدین خیلی مهم بود. ولی در جامعه مدرن جریان ثروت معكوس شده و از والدین به سمت فرزندان است. والدین باید برای تغذیه، تحصیلات و كیفیت زندگی فرزندانشان هزینه كنند. توسعه شهرنشینی، افزایش میزان سواد و اشتغال زنان از جمله عواملی هستند كه شاخص‌ها و معیارهای تعیین‌كننده توسعه هستند. افزایش این شاخص‌ها در جامعه نشان‌دهنده این مطلب است كه جامعه در روند توسعه قدم برداشته است كه نتیجه آن كاهش میزان باروری در بین جوانان است. سیاست‌هایی هم كه برای افزایش جمعیت وجود دارند هنوز نتوانسته‌اند نگرش‌های موجود را تغییر دهند؛ نگرشی كه خانواده‌ها در آن به كیفیت بیشتر از كمیت اهمیت می‌دهند هنوز تغییر نكرده است.
 آیا در جامعه ما فراهم شدن امكانات اقتصادی به تنهایی می‌تواند به حل شدن مساله فرزندآوری كمك كند یا در كنار آن باید یك سری عوامل فرهنگی هم تغییر پیدا كنند؟
عامل اقتصادی در این زمینه به تنهایی نمی‌تواند راهگشا باشد. اگر با افراد صحبت كنیم ممكن است به ما بگویند كه هزینه‌ها به حدی بالاست كه ما توان فرزندآوری نداریم اما دلیل اصلی عدم تمایل به فرزندآوری تغییر نگرش‌ها و اهمیت دادن به كیفیت‌هاست. اما چون به دست آوردن كیفیت مستلزم صرف هزینه است برای همین به عامل اقتصادی در این زمینه بیشتر توجه می‌شود. اگر زیربناهای اقتصادی جامعه تقویت شوند و در كنار آن نگرش‌ها هم تغییر كنند شاهد رشد فرزندآوری در جامعه خواهیم بود. سیاست‌های تشویقی باید به گونه‌ای باشند كه خانواده‌ها را مجاب كنند كه فرزندآوری آنها هم برای خانواده مفید است و هم برای حفظ تعادل جامعه لازم است.
 برای تشویق افراد به فرزندآوری فقط سیاست‌های تشویقی به تنهایی كافی است یا لازم است در این زمینه یك سری اقدامات زیربنایی مانند ایجاد شغل برای جوانان هم انجام شوند؟
بهبود زمینه اقتصادی در جامعه احتیاج به یك برنامه درازمدت دارد و فقط معطوف به اشتغال نیست. در جامعه‌ای كه ثبات اقتصادی داشته باشد و افراد تحصیلكرده بدانند كه بعد از اتمام تحصیل، كار پیدا می‌كنند و امنیت شغلی دارند و با درآمدشان می‌توانند خانه بخرند و سایر امكانات رفاهی را برای خانواده‌شان فراهم كنند، تمایل آنها به ازدواج و فرزندآوری بیشتر می‌شود اما وقتی كه در یك جامعه ثبات اقتصادی وجود نداشته باشد و تورم روز به روز بیشتر شود و فرد هر چقدر هم تلاش كند نتواند از پس هزینه‌های ازدواج و زندگی مشترك بربیاید در صورت ازدواج هم تمایل كمتری به فرزندآوری خواهد داشت.

حدود 20 درصد از زوج ‌های جامعه نابارورند و این بدان معناست که ما با بخش بزرگی از خانواده‌ها مواجه‌ هستیم که دغدغۀ داشتن فرزند دارند و برای رفع مشکل ناباروری خود نیازمند حمایتند. حمایت از بیماران نابارور به شکل های گوناگون قابل انجام است؛ از یک سو، هزینه‌های درمان ناباروری گران است و دولت می‌تواند با همکاری وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی به کمک زوج های نابارور بیاید و با تحت پوشش بیمه قراردادن بخشی از هزینه های درمان این زوج‌ها را یاری نماید.
«اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان و تقویت نهادها و موسسات حمایتی ذی‌ربط » یکی از مواردی است که در سیاستهای کلی جمعیت مورد توجه قرار گرفته است.
از سوی دیگر، اگرچه ایران بویژه در دو دهه اخیر در زمینۀ فناوری‌های نوین کمک باروری جایگاهی ویژه در منطقه دارد و در زمینۀ احکام شرعی مربوط به استفاده از این فناوری نیز، نسبت به دیگر کشورهای مسلمان، بسیار پیشرو بوده است و بسیاری از مراجع عظام حکم به جواز استفاده از این فناوری ها داده‌اند، اما هنوز در زمینۀ تقنین و اجرا با مشکلاتی مواجه‌ایم. سازوکارهای قانونی حمایت از روش های نوین درمان ناباروری، مانند رحم جایگزین و اهدای جنین و گامت هنوز با خلاءهای بسیاری روبه‌روست و دولت می‌تواند با همکاری دیگر قوا در زمینۀ رفع این مشکل نیزگام بردارد تا بیماران نابارور بتوانند با امنیت خاطر از روش های درمان ناباروری بهره گیرند.