سال رو به پایان و فاصله های به جا مانده!
" امروز امت اسلام، ملت ما بیش از همیشه به پیغمبر اعظم(ص) خود نیازمند است، به هدایت او، به بشارت و انذار او، به پیام و معنویت او، به رحمتی که او به انسان ها درس دارد و تعلیم داد"
از پیام نوروزی مقام معظم رهبری
سال پیامبر اعظم(ص) از نیمه گذشته است مثل سال های گذشته که آمدند و رفتند.از پیامبر اعظم(ص) گفتیم و شنیدیم، آنچنان که بیشتر از همه چیزهای خوب دیگر گفته و شنیده شده و این گفت و شنود فقط عطش ما را بیشتر کرد و انتظار ما را برای تحقق جامعه ی دینی بر اساس منطق علمی و عملی اسلام جدی تر.
مجموعه مطالعات و پژوهش های جاری در حوزه سیره نظری و عملی پیامبر(ص) و عترت پاک ایشان جای انکار نمی گذارد که جامعه اسلامی ما برغم بافت دینی و انگیزه عمیق مذهبی مردمش همچنان با قالب یک مدینه فاضله نبوی فاصله دارد. فاصله ای که تحقق چنان آرمان بلندی را شاید بسیار دور از دسترس می نمایاند. اما چرا؟ بحث از چرایی کندی حرکت جامعه ما در مسیر نبوی موضوع حائز اهمیتی است که بررسی فراوان می طلبد اما شاید بتوان در نگاهی گذرا عواملی چند را در این زمینه برشمرد:
1- مواجهه احساسی با آموزه های دینی و فقدان عمل گرایی فعال و همه جانبه
اساساً ایمان مقوله ای است که گرچه از عقلانیت و اقناع نظری می آغازد اما در بستر باورهای قلبی و تسلیم درونی جریان می یابد و پیش می رود. استمرار و ادامه این سیر از عقل به دل بایستی در مسیر عمل، ظهوریابی و در تغییر رفتار جلوه کند.
ضرورت این تجلی عملی و رفتاری تا آنجاست که در معرفی انسان تربیت یافته در بستر وحی عمل صالح در کنار ایمان قرار می گیرد و از آن جدا نمی شود. اما متاسفانه غالباً بخش میانی این سیر( اندیشه، قلب، عمل) یعنی احساس نابِ ایمان تظاهر و جلوه بیشتری می یابد و گاه بر مراحل قبل و بعد غلبه می کند. و مومن گاه نه تنها خود را از اندیشیدن و یا متن مبانی عقلی ایمان مذهبی بی نیاز می بیند که حتی قلب مملو از ایمان را جایگزین عمل صالح نیز می داند. با این حساب برخوردی احساسی و سطحی با هنرآموزه های دینی هم فاقد استواری عقل می شود و هم بی بهره از نتایج عملی و این آفت جدی جوامع دین گرایی می شود که رفته رفته به حفظ ساختار ظاهری ترین مشغول شده به نامی از دین داری اکتفا می کنند اما در عمل به آموزه های اساسی دین وفادار نمی مانند.
عبارت های سازنده جای خود را به مناسک تشریفاتی و تکراری می دهند، آموزه های دینی از عرصه عملی زندگی مردم فاصله می گیرند، دشواری زمان و اقتضائات روزگار توجیه دور شدن از قالب های تعریف شده دین می شود و از همه خطرناکتر آنکه الگوهای دینی، آنها که قرار است تجسم عاقبت دینی بخشیدن مردم باشند تبدیل به اسطوره هایی صرفاً برای دوست داشته شدن، آرامش بخشیدن و گره های کور زندگی روزمره را گشودن تبدیل می شوند. کسانی که برای تقرب به آنها نذری، نیازی اشکی و احساس عمیقی لازم و کافی است.
و اینگونه می شود که حتی عشق هم از قدرت اعجاب انگیز خود خالی می شود و عاشق، نه به تلاش برای قرب عملی؛ که به ابراز احساس بسنده می کند. جای تاسف است که امروز در جامعه دینی و عرف متدین ما این آسیب بصورت جدی قابل بازشناسی است. متدینینی که گرچه دارای باور عمیق قلبی و احساس ناب دین گرایی هستند اما جوهره عمل دینی آن ها بسیار ضعیف تر از سرمایه احساس معنوی شان به نظر می رسد اینکه پرداختن به حفظ و قرائت قرآن جای توجه به معنا و تفسیر و عمل به قرآن را بگیرد.
یادمان های معصومین به ابراز شادی یا اندوه در میلاد یا وفیات آنها محدود شده، فاقد کارایی معرفتی و آثار درازمدت رفتاری و عملی شود و دین در حد ایمان به دل و اقرار به زبان متوقف شده و عمل و رفتار دینی در حاشیه قرار می گیرد از پیامده های چنینی جریان است. اما سوال اینجاست چنین اعتقاد و باور مذهبی چه تعداد انسان و جامعه را به سمت آرمان های دینی سوق می دهد و به اهداف متعالی اش نزدیک می کند؟
" امروز درس پیغمبر اسلام برای امتش و برای بشریت، درس عالم شدن، قوی شدن، درس اخلاق و کرامت، درس رحمت، درس جهاد و عزت و درس مقاومت است"(از پیام نوروزی مقام معظم رهبری )
نویسنده: دکتر فهیمه فرهمند پور
سایت تبیان
این بحث ادامه دارد...
لینک مطالب مرتبط:
سكه پیامبر اعظم (ص) ضرب می شود
