پاسخ به نگرانی های یک منتظر
در مقاله پیشین با عنوان «نگرانی های یک منتظر» اشاره شد که اگر طالب ظهوریم و به یاری کردن امام خود امید داریم؛ باید در عمل از زمینهسازی کردن برای ظهورش کوتاهی نکنیم و اگر واقعا ترسانیم که مبادا هنگام ظهور از جانبازی در رکابش خود داری کنیم؛ این خوف باید ما را به عمل و خودسازی مشغول دارد. تنها در این صورت است که میتوانیم به وعدهی الهی دل ببندیم و خود را از یاوران جان برکف حضرت، به حساب آوریم. حال چگونه میتوان این خوف و امید را صادقانه، در عمل نشان داد؟
این، بحثی است که در نوشتار حاضر به آن می پردازیم.
شاید اولین قدم، دعا و درخواست خالصانه به درگاه الهی است آنگونه که امام صادق علیهالسلام از خداوند میخواستند و با تضرع و گریه میفرمودند: «پروردگارا مرا چشم برهمزدنی به خودم وامگذار».
قطعاً نمیتوان، برای یاری امام روی اندک محبت و عبادت خود حساب کرد و دست از دعا برداشت. حتی اگر همهی سعیمان بر ترک گناه و انجام خیر باشد باز ممکن است در دام هوای نفس و فریب شیطان گرفتار شویم، شاید تنها با یک لقمه یا نگاه حرام یا شنیدن یک شُبهه، قلبمان از راه خیر رویگردان شد.
دعا و تضرع، چنان اهمیتی دارد که امام صادق علیهالسلام دعای مخصوصی را به طور ویژه، برای نجات منتظران از شبهات و فتنههای آخرالزمان، تعلیم کرده و فرمودهاند: «به زودى شبههاى به شما مىرسد، بدون پرچم و نشانهاى که راهنمایی كند و بدون امامی که هدایت نماید، از آن شبهه رهایى نمىیابد مگر كسى كه دعاى غریق بخواند. گفتم: دعاى غریق چگونه است؟ فرمود: مىگویى: یا اللَّه یا رحمان یا رحیم یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینك. من گفتم: یا مقلّب القلوب و الابصار. امام فرمود: البتّه خداى عزّ و جلّ مقلّب القلوب و الابصار است و لكن چنانکه میگویم بگو: یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینك».(1)
بعد از دعا نوبت به عمل میرسد؛ همانطور که امیرالمومنین علیهالسلام فرمودند: «الدَّاعِی بِلَا عَمَلٍ كَالرَّامِی بِلَا وَتَر» دعا كننده بیعمل، چون تیرانداز بدون كمان است. (2)
نگرانی از اینکه مبادا لیاقت یاری ایشان را پیدا نکنم، برایم سازنده است چراکه موجب میشود خود را برای سختترین شرایط و بزرگترین امتحان آماده کنم؛ همچنانکه امید به یاری ایشان هم در زمان غربت غیبت و هم در شادی ظهور، تلخی و سختی فراق را برایم تحملپذیر میکند
پس برای اینکه تیر دعای کسی به هدف اصابت کند و از یاران ثابتقدم و ملازمین جانبرکف حضرت شود؛ باید با عمل به دین، نفس خود را برای اطاعت از فرمان ولیخدا تمرین داده و آماده کند و این همان خواستهی امام زمان علیهالسلام است که فرمودند: «هر یک از شما باید عمل کند به آنچه او را به دوستی ما نزدیک میسازد و از آنچه مقام او را پست میگرداند و خوشآیند ما نیست اجتناب نماید.»(3)
پس اگر از در محبت و اطاعتپذیری از امام زمان علیهالسلام صادق هستیم؛ و ایشان را امام حیّ و حاضر خود می دانیم باید هماکنون نیز در پی اطاعت از فرمان ایشان باشیم. و یقیین داشته باشیم؛ گرچه حضرت از دیدگان ما غایب است ولی ما از دیدگان ایشان غایب نیستیم و ایشان شاهد بر اعمال ما هستند، همانطور که فرمودند:«ما از اخبار و اوضاع شما كاملاً آگاهیم و چیزى از آن بر ما پوشیده نمیماند.» (4)
پس در واقع، تنها مدعیان یاری میتوانند با مخالفت امر امام خود در دوران غیبت، به ایشان بگویند: در زمان غیبتتان از اطاعت شما معذوریم اما هنگام ظهور میتوانید روی یاریمان حساب کنید و خواهشمندیم ما را جزء یاران خاص خود منظور بدارید!
بنابراین نمیتوان به یاری کسانی که فرامین حضرت را در عصر غیبتش کوچک میشمارند؛ هنگام ظهور امید بست. افرادی که از رعایت دستورات فقهای جامعالشرایط، شانه خالی میکنند و توجهی ندارند که امام عصر علیهالسلام فرمان دادهاند: «دربارهی حوادث واقعه و پیشآمدهای روز به راویان حدیث ما رجوع كنید كه آنان حجت من بر شما هستند من نیز حجت خدا بر آنها هستم.»(5)
پس اگر مرد میدان عمل هستیم، در زمان غیبت هم راه برای جلب محبت و عنایات ویژه امام عصر علیهالسلام برای ما باز است و هماکنون نیز میتوانیم به خیل یاران منتظر حضرت بپیوندیم و امید بیشتری نیز برای سربازی ایشان هنگام ظهور داشته باشیم. همانگونه که امام صادق علیهالسلام فرمودند:
اگر از در محبت و اطاعتپذیری از امام زمان علیهالسلام صادق هستیم؛ و ایشان را امام حیّ و حاضر خود می دانیم باید هماکنون نیز در پی اطاعت از فرمان ایشان باشیم. و یقیین داشته باشیم؛ گرچه حضرت از دیدگان ما غایب است ولی ما از دیدگان ایشان غایب نیستیم
«هر كس كه بودن در شمار یاران قائم شادمانش سازد باید به انتظار باشد و با حال انتظار به پرهیزگارى و خلق نیكو رفتار كند و اوست منتظر، پس اگر اجلش برسد و امام قائم علیهالسلام پس از درگذشت او قیام كند، بهره او از پاداش، مثل كسی است كه آن حضرت را دریافته باشد، پس بكوشید و منتظر باشید، گوارا باد بر شما، اى جماعتی كه مشمول رحمت خدا هستید».(6)
گرچه اوضاع و احوال هنگامه ظهور برای ما روشن نیست اما با اندکی تأمل بر عملکرد کنونی خود، تا حدی میتوان فهمید که در مقابل امام زمان علیهالسلام و فرامین ایشان هنگام ظهور، چگونه عمل خواهیم کرد.
پس نگرانی از اینکه مبادا لیاقت یاری ایشان را پیدا نکنم، برایم سازنده است چراکه موجب میشود خود را برای سختترین شرایط و بزرگترین امتحان آماده کنم؛ همچنانکه امید به یاری ایشان هم در زمان غربت غیبت و هم در شادی ظهور، تلخی و سختی فراق را برایم تحملپذیر میکند.
بدون شک! با یاری امام! به یاریش میروم. چراکه بیگمان نمیتوان؛ تپش قلبهای تفدیده از فراق و
اشکهای جاری از شوق اولین تلاقی نگاههای منتظر، با نگاه پر ز رأفت و محبت حجت خدا را، دست کم گرفت.
و نمیتوان، ندای پر صلابت و غریبانهی «أنا حجةُ الله» را، از زبان مبارکش، شنید و باز دست از یاریش کشید.
پی نوشت:
1. كمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص: 348
2.نهجالبلاغه، حکمت337، ترجمه دشتی، ص: 709
3.الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج2، ص: 498.«فلیعمل كل امرئ منكم بما یقرب به من محبتنا و یتجنب ما یدنیه من كراهتنا و سخطنا»
4.بحارالأنوار، ج53، ص: 175.«فإنا یحیط علمنا بأنبائكم و لا یعزب عنا شیء من أخباركم.»
5.كمال الدین و تمام النعمة، ج2، ص: 484.«أما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها إلی رواة حدیثنا فإنهم حجتی علیكم و أنا حجة الله علیهم.»
6.الغیبه للنعمانی، ص200.«من سره أن یكون من أصحاب القائم فلینتظر و لیعمل بالورع و محاسن الأخلاق و هو منتظر فإن مات و قام القائم بعده كان له من الأجر مثل أجر من أدركه فجدوا و انتظروا هنیئا لكم أیتها العصابة المرحومة».